ΠΩΣ ΔΕΝ ΘΑ ΕΧΟΥΜΕ ΑΛΛΗ ΜΟΥΡΤΖΟΥΚΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Ως serial killer χαρακτηρίζεται ένας δράστης που διαπράττει τουλάχιστον 3 ανθρωποκτονίες από πρόθεση, σε διαφορετικούς χρόνους και τόπους.

Οι κατά συρροήν δολοφόνοι ευθύνονται για ένα μικρό ποσοστό του συνόλου των ανθρωποκτονιών.

Για παράδειγμα, στην Ευρώπη καταγράφονται από 3.900 έως 4.000 ανθρωποκτονίες, κάθε χρόνο. Σε serial killers αποδίδεται το 1% (έως 40 ανθρωποκτονίες).

Παγκοσμίως, το ποσοστό των γυναικών serial killers, είναι μικρότερο του 10%. Συνήθως σκοτώνουν άτομα από το κοντινό τους περιβάλλον, κυρίως με δηλητήρια ή άλλες λιγότερο βίαιες μεθόδους. Εκείνες που σκοτώνουν βρέφη αντιστοιχούν -κατά προσέγγιση- σε ποσοστό από 30 έως 40% του συνόλου.

Στην Ελλάδα είχαμε δύο υποθέσεις (Ρούλα Πισπιρίγκου, Ειρήνη Μουρτζούκου) που “έτρεχαν” παράλληλα στην ίδια Ιατροδικαστική Υπηρεσία -της Πάτρας-, ωστόσο δεν κατέστη δυνατό να εντοπιστούν, πριν χάσουν τη ζωή τους 8 παιδιά.

Τι πρέπει να αλλάξει σήμερα για να μην τριτώσει το κακό;

«Είναι σημαντικό να αναλύουμε γιατί συνέβη κάτι και αν η δράστης έχει ψυχολογική, ψυχική νόσο ή όχι, αλλά αυτά δεν σώζουν ζωές» λέει στο NEWS 24/7 η εγκληματολόγος Αναστασία Χαλκιά, στην οποία απευθυνθήκαμε για να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τα ακατανόητα.

«Πρέπει να σκεφτούμε τι μπορεί να γίνει στο μέλλον και πώς μπορούν να προστατευτούν στο εξής τα παιδιά που κακοποιούνται και που θανατώνονται από τους οικείους τους και όχι από ξένους. Και στην περίπτωση της Μουρτζούκου που είναι στην επικαιρότητα και σε άλλες, έχουμε κακοποίηση μέχρι θανάτου από οικείους»,

Τόνισε ότι «οι επιστήμονες πρέπει να είμαστε ψύχραιμοι και να μην προσπαθούμε, από επί μέρους αποσπασματικές φράσεις της ομολογίας που δημοσιεύονται, να βγάλουμε ειδικά συμπεράσματα. Για να οδηγηθεί κάποιος σε αυτά, πρέπει να είναι γνώστης της συγκεκριμένης υπόθεσης. Να έχει όλα τα στοιχεία στα χέρια του, να υπάρχει και ψυχιατρική εξέταση και να φτιάξει μια έκθεση για τη συγκεκριμένη υπόθεση. Διαφορετικά, μπορούμε να μιλήσουμε πολύ γενικά.

Αυτό που πρέπει να δούμε, πέρα από την ατομική περίπτωση, είναι κάποιες συστημικές αστοχίες. Υπάρχουν κενά στο μηχανισμό εντοπισμού τέτοιων καταστάσεων».

ΑΥΞΑΝΟΝΤΑΙ ΤΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ Ή ΤΩΡΑ ΤΑ ΒΛΕΠΟΥΜΕ;

Ρώτησα την ειδικό αν υπάρχει του φαινομένου ή αν τώρα δημοσιοποιούνται. Εξήγησε ότι «φαίνεται να αυξάνονται γιατί έρχονται στο φως της δημοσιότητας και γίνονται γνωστά στις αρχές περισσότερα περιστατικά.

Μέσω της εκπαίδευσης και της ευαισθητοποίησης ο κόσμος μπορεί να καταγγείλει πιο εύκολα, να μιλήσει πιο άνετα. Υπάρχουν και κάποιες δομές, όπως και ορισμένοι θεσμοί προστασίας. Έχουμε αλλάξει πολύ ως κοινωνία τα τελευταία 20 χρόνια.

Ωστόσο, πάντα οι έρευνες και η ιστορία δείχνουν ότι η κακοποίηση και ειδικά σε αυτές τις ηλικίες, δηλαδή στα παιδιά, γίνεται κατά κύριο λόγο από τους οικείους».

ΟΙ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΛΕΙΨΕΙΣ ΤΩΝ ΙΑΤΡΟΔΙΚΑΣΤΩΝ

Μόλις τον περασμένο Απρίλιο το υπουργείο Δικαιοσύνης είχε ανακοινώσει ριζικές αλλαγές στη δομή των ιατροδικαστικών υπηρεσιών και τον τρόπο έκδοσης των ιατρικών αποφάσεων.

Η κυβέρνηση, είχε ενημερώσει πως θα δημιουργηθούν και νέες υπηρεσίες. Κατ’ αρχάς η Γενική Διεύθυνση Ιατροδικαστικής που θα έχει την εποπτεία όλων και μετά η Διεύθυνση Οργάνωσης και Λειτουργία των Ιατροδικαστικών Υπηρεσιών.

Με αφορμή την υπόθεση Πισπιρίγκου είχαν τεθεί σε αργία πέντε ιατροδικαστές και ελήφθησαν μέτρα, ώστε να λυθεί το πρόβλημα των ελλιπών ιατροδικαστικών εκθέσεων. Είχε διαπιστωθεί πως δεν λαμβάνονταν τα κατάλληλα δείγματα, οι κατάλληλες φωτογραφίες κλπ.

Στην ενημέρωση διευκρινίστηκε ότι θα εκπονηθούν -από ειδικές επιτροπές- Ιατροδικαστικά Πρωτόκολλα για κάθε περίπτωση εγκληματικής ενέργειας ή αίτιο θανάτου. Οι δεσμεύσεις ανέφεραν και χρήση τεχνητής νοημοσύνης στις εκθέσεις.

Τρεις μήνες μετά προέκυψε η νέα “κατρακύλα” από την ίδια Ιατροδικαστική Υπηρεσία: της Πάτρας που χειρίστηκε τις 5 από τους οκτώ υποθέσεις των Πισπιρίγκου και Μουρτζούκου.

Σύμφωνα με δηλώσεις του πρόεδρου της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρείας, Γρηγόρη Λέων έγιναν λάθη από τους ιατροδικαστές.

Όπως είπε ο κύριος Λέων στην εκπομπή “Κοινωνία Ώρα MEGA”, oι συγκεκριμένοι ιατροδικαστές δεν έκαναν και κάτι ακόμα πιο εύκολο. «Όταν δεν τηλεφωνείς στους συγγενείς, τουλάχιστον ακούς από την αστυνομία, από όσα λέγονται στις τηλεοράσεις -ο ιατροδικαστής δεν είναι κλεισμένος σε ένα κουτί, ζει στην κοινωνία- και τα συνδυάζεις με τα ευρήματα σου».

Έτσι, σύμφωνα με τα στοιχεία που υπάρχουν, η συγκεκριμένη υπηρεσία έγινε η φωτογραφία της “αμέλειας” και πέθαναν περισσότερα μωρά, καθώς τα παθολογικά αίτια που αναφέρονταν στην έκθεση “έδεναν” τα χέρια του Εισαγγελέα, ως προς τη διερεύνηση των υποθέσεων.

Η Ιατροδικαστική Διεύθυνση της Πάτρας παύθηκε, ενώ είχε μείνει σε αυτήν ένα άτομο. Ήταν αυτό που είχε χειριστεί 3 υποθέσεις της Μουρτζούκου.

ΟΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΣΩΣΟΥΝ ΖΩΕΣ

Ζητήσαμε από την κυρία Χαλκιά να εστιάσουμε στα όσα πρέπει να γίνουν, ώστε να προστατευτούν οι παιδικές αθώες ψυχές που ζουν σε αυτήν τη χώρα των γνωστών ανεπαρκειών.

«Υπάρχουν διάφορες καλές πρακτικές στο εξωτερικό που μπορούν να μεταφερθούν με τον κατάλληλο τρόπο στην Ελλάδα. Μια από αυτές είναι το Child Death Review.  

Όταν προκύπτει ο θάνατος ενός μωρού, εξετάζονται οι συνθήκες, συμμετέχουν επιστήμονες από διαφορετικά πεδία, συλλέγουν ιατρικά και κοινωνικά δεδομένα, αναλύουν τα αίτια του θανάτου -αν ήταν παθολογικά, αν επρόκειτο για ατύχημα ή εγκληματική ενέργεια- και εντοπίζονται οι παράγοντες κινδύνου. Έτσι προλαμβάνονται αντίστοιχα περιστατικά.

Μέσω της καταγραφής σε μια εθνική πλατφόρμα/βάση δεδομένων, εντοπίζονται και τυχόν διασυνδέσεις με όμοιες περιπτώσεις».

Δηλαδή, διασυνδέονται όλες οι υπηρεσίες νοσοκομείων και νοσοκομειακών δομών (δεν πέθαναν όλα τα μωρά από τα χέρια της Μουρτζούκου ή της Πισπιρίγκου στο ίδιο) και υπάρχει καλύτερος εντοπισμός και δυνατότητα παρέμβασης.

«Δεν θα ήταν τόσες οι ανθρωποκτονίες που εκ πρώτης φέρεται να έχουν συμβεί, ενώ είναι παρών το ίδιο άτομο. Θα εντοπιζόταν η επικίνδυνη συνθήκη.

Το Child Death Review είναι μια διεπιστημονική προσέγγιση. Επιχειρείται να εξεταστούν οι συνθήκες γύρω από το θάνατο ενός παιδιού, για να δούνε ποιες είναι οι αιτίες και να προληφθούν μελλοντικοί θάνατοι παιδιών.

«Θα έπρεπε να υπάρχει στην Ελλάδα ένας εθνικός μηχανισμός, μέσω του οποίου θα μπορούμε να προλάβουμε τέτοιες περιπτώσεις ή εγκαίρως να εντοπίσουμε σε αυτές τον άνθρωπο που μπορεί να έχει διαπράξει ανθρωποκτονία».

Η βάση περιλαμβάνει εργαλεία -συμπεριλαμβανομένης της τεχνητής νοημοσύνης- που πραγματικά μπορούν να μας δώσουν αρκετές δυνατότητες, ώστε να συνδέονται περιστατικά μεταξύ τους, modus operandi, ποιοι άνθρωποι έκαναν τι και γιατί. Είναι δεδομένα που παρέχουν μια πλήρη εικόνα και εγκαίρως, ώστε αν χρειάζεται να μπορούμε να παρέμβουμε».

Με αυτόν τον τρόπο θα περιοριστούν και τυχόν λάθη των ιατροδικαστών «αφού αν υπάρχει βάση δεδομένων και καταγράφονται σε αυτήν όλα τα απαραίτητα στοιχεία, θα έχουμε περισσότερες πιθανότητες να εντοπίζουμε τα συμβάντα.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση φάνηκε ότι από ένα σημείο και μετά (βλ. Ειδική Επιτροπή), επιστήμονες από διαφορετικά πεδία πραγματικά συνεργάστηκαν και προσπάθησαν να δουν τι έχει συμβεί. Αυτό όμως, δεν θα έπρεπε να συμβαίνει μια φορά, επειδή έχουμε αυτό το περιστατικό. Θα έπρεπε να υπάρχει ως μηχανισμός».

Κάτι άλλο που χρειάζεται, σύμφωνα με την κυρία Χαλκιά είναι «ειδική εκπαίδευση των ανθρώπων που είναι στις δομές υγείας, από τους νοσηλευτές έως τους γιατρούς, ώστε να γνωρίζουν τι πρέπει να κάνουν σε κάθε ύποπτη περίπτωση και πώς να την αντιμετωπίσουν».

Αντιλαμβάνεστε λοιπόν, πως δεν είναι αδύνατο να σώσουμε παιδιά από μελλοντικές περιπτώσεις Μουρτζούκου. Υπάρχουν τρόποι που δοκιμάζονται ήδη στο εξωτερικό και λειτουργούν.

Εμείς ωστόσο, συνηθίζουμε να κάνουμε κακό copy paste, όταν φέρνουμε στην ημεδαπή κάτι από το εξωτερικό. Αυτήν τη φορά ίσως να χρειαστεί να μην κάνουμε εκπτώσεις.