ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΟΙ ΕΘΕΛΟΝΤΕΣ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΕΣ ΠΛΗΡΩΝΟΥΝ ΓΙΑ ΝΑ ΠΡΟΣΦΕΡΟΥΝ

Σε ένα μικρό ύψωμα, από το οποίο φαίνονται τα καταπράσινα βουνά που αγκαλιάζουν τα Ψαχνά Ευβοίας, τέσσερα νέα παιδιά κάθονται σε ένα παγκάκι και συζητούν ενώ ρίχνουν ματιές τριγύρω.

Στα κοντομάνικα μπλουζάκια που φορούν διακρίνεται μια στάμπα με μια φλόγα, τα παντελόνια τους έχουν μια κίτρινη νέον ρήγα, ενώ στα πόδια τους φορούν βαριά δερμάτινα άρβυλα που δεν ταιριάζουν με την ζέστη της ημέρας.

Αν και στην ηλικία τους θα περίμενε κανείς να προτιμούν να βγουν μια βόλτα ή να βρεθούν κάπου για καφέ, οι νέοι αυτοί έχουν επιλέξει να περάσουν τον ελεύθερο χρόνο που τους περισσεύει, ανάμεσα σε σπουδές και δουλειά, στον Εθελοντικό Πυροσβεστικό Κλιμάκιο Ψαχνών.

Πρόκειται για ένα δύσκολο και ιδιαίτερα ακριβό «σπόρ», αφού στην Ελλάδα οι εθελοντές πυροσβέστες δεν αρκεί απλώς να δώσουν τον χρόνο τους και να δράσουν με αυτοθυσία τις στιγμές που υπάρχει η μεγαλύτερη ανάγκη, αλλά απαιτείται να βάλουν και το χέρι στην τσέπη για να έχουν στολές, οχήματα ακόμη και βενζίνη για να σπεύδουν στις φωτιές.

Την ίδια στιγμή που η βουλεύτρια της ΝΔ, Σοφία Βούλτεψη, λέει ότι για να αντιμετωπιστούν οι φωτιές θα πρέπει να έχουμε περισσότερους εθελοντές, η πραγματικότητα των εθελοντικών ομάδων αποδεικνύει καθημερινά ότι η κράτος θέτει δυσκολίες στο έργο τους παρά διευκολύνσεις.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο Σύλλογος Εθελοντικών Δυνάμεων Δασοπροστασίας και Διάσωσης) που τα τελευταία χρόνια βασίζεται στην καλοσύνη ενός ομογενή της Γερμανίας για στολές και οχήματα ενώ έχει βρεθεί και με ένα τεράστιο χρέος απέναντι στο ελληνικό δημόσιο επειδή δεν βρίσκουν τρόπο να πληρώσουν τα τέλη κυκλοφορίας των οχημάτων που χρησιμοποιούν ακριβώς για να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους αφιλοκερδώς.

Ποιές άλλες δυσκολίες αντιμετωπίζουν; Και πόσο διαφορετικές είναι οι συνθήκες των εθελοντών πυροσβεστών στο εξωτερικό;

«Δεν μπορώ να φέρω ανθρώπους να σβήνουν φωτιές με σαγιονάρες»

«Έρχονται άνθρωποι που θέλουν να γίνουν εθελοντές στην ομάδα μας και δεν μπορείς να τους κρατήσεις επειδή δεν έχεις εξοπλισμό να τους δώσεις. Αυτή την στιγμή έχω 20 αιτήσεις σε εκκρεμότητα. Να τους φέρω με τις σαγιονάρες και τα σορτσάκια όταν θα έχω ένα συμβάν;» λέει με λύπη ο Σπύρος Ραπτάκης, πυροσβέστης και πρόεδρος της εν λόγω εθελοντικής ομάδας που ίδρυσε το 1998.

Στην χώρα μας, είναι αρκετά διαδεδομένο οι εθελοντές να αγοράζουν από μόνοι τους τις ειδικές στολές που φορούν, όμως το κόστος για μια τέτοια στολή είναι μεγάλο αν σκεφτεί κανείς ότι είναι διαφορετικές οι στολές και τα κράνη για αστικά συμβάντα και δασικές πυρκαγιές (υπολογίζεται πάνω από 1.000 ευρώ).

Εκτός από τις στολές, τα λειτουργικά έξοδα, τα οχήματα και τις φθορές υπάρχουν και πάγια έξοδα που κυνηγούν τις εθελοντικές ομάδες όπως τα τέλη κυκλοφορίας και τα ασφάλιστρα των οχημάτων για τα οποία αναγκάζονται συχνά να βάζουν το χέρι στην τσέπη.

Όπως μας ανέφεραν και σε προηγούμενο ρεπορτάζ εθελοντικές ομάδες ανα την Ελλάδα, συνήθως οι Δήμοι προσπαθούν να βοηθήσουν καλύπτοντας κάποια έξοδα ή δίνοντας μια χρηματοδότηση.

«Δεν έχουμε πάρει χρηματοδότηση από το Δήμο μας από το 2020» λέει ο κ. Ραπτάκης. Από τον Δήμο Διρφύων – Μεσσαπίων υποστηρίζουν ότι πρόκειται για ένα γραφειοκρατικό πρόβλημα που θα λυθεί σύντομα μόλις η ομάδα στείλει ένα χαρτί που ζητούν. H ομάδα όμως υποστηρίζει ότι το πρόβλημα έγκειται στο ότι αδικαιολόγητα τους ζητούν να εμφανίσουν προς χρηματοδότηση δράσεις που κανονικά δεν κάνουν (όπως π.χ αναδάσωσεις, πολιτιστικές δράσεις)  και αντιθέτως δεν τους επιτρέπουν την χρηματοδότηση λειτουργικών εξόδων όπως γινόταν στο παρελθόν ή όπως κάνουν οι υπόλοιπες ομάδες άλλων Δήμων.

Όπως και να έχει, το ζήτημα είναι ότι οι εθελοντές πλέον δεν έχουν ένα σημαντικό μέρος της χρηματοδότησής τους εδώ και χρόνια και προκειμένου να μην σταματήσουν την δράση τους επέλεξαν να μην πληρωθούν τα τέλη κυκλοφορίας των 11 οχημάτων τους.

Το χρέος έχει φτάσει τα 103.000 ευρώ και ο κ. Ραπτάκης διώκεται και ποινικά από την ΑΑΔΕ για την τακτοποίηση του.

«Πως να το τακτοποιήσω από την στιγμή που δεν τα έχω αυτά τα χρήματα; Ας μου πάρουν το σπίτι, τι να κάνω. Δεν πληρώσαμε τα τέλη προκειμένου να πληρώνουμε κάθε χρόνο τα ασφάλιστρα των οχημάτων. Αυτό που ζητάμε εδώ και χρόνια είναι ότι όσοι φορείς είμαστε στην πολιτική προστασία και έχουμε οχήματα να μην πληρώνουμε τέλη κυκλοφορίας, όπως είχε γίνει και με όσους φορείς έχουν οχήματα και υπάγονται στο Υπουργείο Εσωτερικών. Πρόκειται απλά για μια νομοθετική ρύθμιση! Δεν τους κοστίζει τίποτα» λέει ο ίδιος.

Συνήθως οι εθελοντικές ομάδες κάνουν εράνους για να μαζέψουν χρήματα από την κοινότητα, κάποιοι κάνουν μέχρι και πανηγύρια, ή βασίζονται στην βοήθεια που προσφέρουν ΜΚΟ.

Έτσι πορεύεται και η εθελοντική ομάδα στα Ψαχνά, αλλά τα τελευταία χρόνια η ζωή τους έχει γίνει λίγο πιο εύκολη όταν εμφανίστηκε ως από μηχανής θεός, ο Μιχάλης Ψαριανός. Δεν έχουν όλες οι ομάδες την ίδια τύχη.

Από το Ανόβερο στα Ψαχνά: Ο εθελοντής που καλύπτει το κενό του κράτους

Ο Μιχάλης Ψαριάνος είναι Έλληνας που μεγάλωσε και ζει μόνιμα στο Ανόβερο της Γερμανίας. Εκεί είναι πυροσβέστης αλλά και αρχηγός του εθελοντικού σώματος πυροσβεστών του Ανόβερο.

Στην Γερμανία, όπως άλλωστε και σε πολλές ακόμα ευρωπαικές χώρες οι εθελοντές πυροσβέστες αποτελούν την πλειοψηφία στο πυροσβεστικό σώμα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Πορτογαλία, στην οποία οι εθελοντές αποτελούν το 95% του σώματος. Όπως εξηγεί ο συνομιλητής μας, στην Γερμανία το ποσοστό αυτό αγγίζει το 94%.

Παρόλο που η θέση του είναι παρόμοια με αυτή του κ. Ραπτάκη, υπάρχει μια τεράστια διαφορά: ό,τι εξοπλισμό χρειάζεται, όχι μόνο δίνεται πολύ εύκολα από το κράτος αλλά επιπλέον, ανά τακτά διαστήματα υπάρχει η υποχρέωση να ανανεώνονται οι στολές και τα οχήματα.

Όταν πριν από μια δεκαετία ο κ. Ψαριανός επισκέφθηκε στα Ψαχνά κάποιους συγγενείς του ήθελε να γνωρίσει τους πυροσβέστες της περιοχής. «Γνώρισα τα παιδιά στον σταθμό των Ψαχνών, έμαθα υπό ποιές συνθήκες δουλεύουν και γύρισα στην Γερμανία με ένα τεράστιο βάρος και άγχος» λέει στο NEWS 24/7.

«Αναρωτιόμουν πώς είναι δυνατόν να δουλεύουν έτσι; Πώς γίνεται να φεύγουν από την δουλειά τους δύο και τρεις μέρες, χωρίς να πληρώνονται, να χάνουν τον μισθό τους επειδή σβήνουν φωτιές; Πώς γίνεται να αγοράζουν μόνοι τους τις στολές τους; Γιατί δεν έχουν οχήματα; Όλα αυτά τριγύριζαν στο μυαλό μου» θυμάται ο ίδιος.

Αμέσως έγραψε ένα email για να ζητήσει βοήθεια από τις υπόλοιπες ομάδες που γνώριζε στην Γερμανία. Εξηγεί ότι εκεί, όλες οι στολές δίνονται στους εθελοντές δωρεάν από την στιγμή που θα μπουν στο σώμα και μετά από μερικά χρόνια ανανεώνονται και αγοράζονται άλλες. Το ίδιο και με τα οχήματα που ανα 10-15 χρόνια πρέπει να ανανεώνεται ο στόλος είτε στο πυροσβεστικό κλιμάκιο είτε στην εθελοντική ομάδα.

Υπάρχουν λοιπόν στολές και οχήματα σε πολύ καλή κατάσταση που μπορεί να μην έχουν χρησιμοποιηθεί αρκετά αλλά λόγω των περιορισμών τελικά πετιούνται. Αυτές τις στολές, τον εξοπλισμό και τα οχήματα αναζητεί σε όλη την Γερμανία ο κ.Ψαριανός πριν πεταχτουν, τις μαζεύει και κάθε χρόνο τις στέλνει στα Ψαχνά. Ξεκίνησε με 40 το 2016 και φέτος πρόκειται να στείλει 200 στολές και ένα όχημα.

«Μπορεί να έχω γίνει μόνιμος πυροσβέστης, αλλά ξεκίνησα από 11 ετών ως εθελοντής στο πυροσβεστικό κλιμάκιο της περιοχής μου και δεν ξεχνώ από που έρχομαι. Αγαπάω την δουλειά μου και αγαπάω τους εθελοντές. Είναι στο αίμα μου μέσα» λέει ο ίδιος και εξηγεί το πόσο διαφορετικός είναι ο θεσμος του εθελοντισμού στην Γερμανία.

Εκεί, οι εθελοντές δεν κάνουν βάρδιες, αλλά κουβαλούν μαζί τους πάντα έναν βομβητή που όταν ηχήσει παρατούν ό,τι κάνουν και τρέχουν στον σταθμό. Αν είναι στην δουλειά τους, τις ώρες που λείπουν τις πληρώνει στον εργοδότη τους ο Δήμος και έτσι δεν χάνουν τον μισθό τους. Είναι δεδομένο ότι οι εργοδότες είναι εξοικειωμένοι με το να φεύγουν οι εθελοντές όταν τους χρειάζεται η κοινότητα. Κάτι αρκετά μακρινό για τους εθελοντές πυροσβέστες στην χώρα μας που η προσφορά τους δεν αναγνωρίζεται.

«Κάθε χρόνο βλέπω στην Ελλάδα ότι τα πράγματα γίνονται χειρότερα» λέει ο κ. Ψαριάνος, «κάθε καλοκαίρι που έρχομαι και βάζω στην στολή μου για να πάω μαζί με την ομάδα των Ψαχνών σε φωτιές βλέπω ότι το σύστημα πρέπει να αλλάξει. Αν θέλουν εθελοντές πρέπει να τους βοηθήσουν. Δεν γίνεται με τόσο μεγάλες καταστροφές που γίνονται να μην τους βοηθάνε ούτε με το να μπορούν να φεύγουν από την δουλειά τους! Το ένα κράτος μπορεί να μάθει από το άλλο βλέποντας το τι γίνεται».

«Φτιάχνουμε πολίτες, όχι μόνο πυροσβέστες»

Οι εθελοντές πυροσβέστες συχνά είναι αυτοί που καλύπτουν μεγάλες εκτάσεις στις οποίες δεν υπάρχει κοντά πυροσβεστικό κλιμάκιο. Επίσης, δεν ασχολούνται μόνο με τις δασικές πυρκαγιές, καθώς σπεύδουν σε κάθε αστική πυρκαγιά αλλά και σε κάθε τροχαίο που συμβαίνει φροντίζοντας για τον απεγκλωβισμό των οδηγών.

«Την ομάδα εδώ, την βλέπω σαν μια σχολή διαπαιδαγώγησης των νέων της περιοχής μας» λέει ο κ. Ραπτάκης, «φτιάχνουμε πολίτες χρήσιμους για την κοινωνία. Μαθαίνουν για το περιβάλλον, νιώθουν χρήσιμοι και μαθαίνουν να προστρατεύουν και να προστατεύονται».

Οι εθελοντές πυροσβέστες είναι αυτοί που γνωρίζουν όσο κανείς άλλος την περιοχή τους και που την ζουν καθημερινά. «Οι δασικές πυρκαγιές δεν είναι σαν ένα αστικό συμβάν» εξηγεί ο κ. Ραπτάκης, λέγοντας ότι σε κάθε περιοχή οι φωτιές συμπεριφέρονται με διαφορετικό τρόπο γιατί υπάρχουν διαφορετικά είδη φυτών, διαφορετικές κλιματολογικές συνθήκες, διαφορετική μορφολογία εδάφους. Πρόκειται για στοιχεία που ένας πυροσβέστης από άλλη περιοχή, που θα φτάσει εν μέσω μιας πυρκαγιάς δεν θα τα γνωρίζει όσο οι εθελοντές. «Οι ντόπιοι μαθαίνουμε την δασική βλάστηση, πρέπει να ξέρουμε πολυ καλά τις περιοχές μας για να ξέρουμε που είναι τα βραδύκαυστα και να μπορουμε να αναχετήσεις την φωτιά. Αυτά δεν μαθαίνονται από την μια στιγμή στην άλλη» περιγράφει.

Την στιγμή που η ύπαιθρος όλο και ερημώνει οι εθελοντές πυροσβέστες στις επαρχιακές και απομακρυσμένες περιοχές ίσως και να είναι οι τελευταίοι φύλακες που απομένουν. «Το δάσος εδώ στην περιοχή μας έχει αφεθεί. Όπως και τα περισσότερα δάση. Όταν έφυγαν οι υλοτόμοι, οι κτηνοτρόφοι, οι ρητινεργάτες τα δάση ερήμωσαν και πλέον δεν υπάρχει κανείς που να τα καθαρίζει με φυσικό τρόπο και δωρεάν για να προστατεύονται» λεει ο κ. Ραπτάκης και κλείνοντας τονίζει ότι «η πρόληψη όταν ήμουν στην δασική υπηρεσία ήταν το πιο σημαντικό από όλα. Για μήνες προγραμματίζαμε όλες τις δουλειές που θα έπρεπε να γίνουν στο δάσος. Τώρα η θλιβερή αλήθεια είναι ότι όλη η χώρα έχει ρίξει όλες τις δυνάμεις της στην καταστολή και δεν γίνεται τίποτα για την πρόληψη».