ΖΩΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΧΩΡΙΣ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ: ΜΑΡΤΥΡΙΟ Η ΕΥΛΟΓΙΑ;

Η Αττική ασφυκτιά. Πάνω από 2,5 εκατομμύρια αυτοκίνητα κινούνται καθημερινά στους δρόμους της, δημιουργώντας ατελείωτες ουρές, αμέτρητες χαμένες ώρες και μια ατμόσφαιρα πνιγμένη στο καυσαέριο. Η Αθήνα καταγράφεται σταθερά ανάμεσα στις πιο μποτιλιαρισμένες πρωτεύουσες της Ευρώπης, με την ποιότητα ζωής των κατοίκων να δοκιμάζεται και τον αστικό ιστό να δείχνει ότι φτάνει στα όριά του.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, ο μέσος οδηγός στην πρωτεύουσα σπαταλά περίπου 100 ώρες τον χρόνο κολλημένος στην κίνηση. Την ίδια στιγμή, το οικονομικό βάρος ενός Ι.Χ. δεν είναι αμελητέο: συντήρηση, καύσιμα και τέλη ξεπερνούν τα 3.000 ευρώ ετησίως κατά μέσο όρο. Ένα κόστος που, σε συνδυασμό με το κυκλοφοριακό χάος, ωθεί όλο και περισσότερους κατοίκους να αναζητήσουν εναλλακτικούς τρόπους μετακίνησης και, σε αρκετές περιπτώσεις, να ζήσουν εντελώς χωρίς αυτοκίνητο.

Σε αυτό το πλαίσιο, το NEWS 24/7 δίνει τον λόγο σε τέσσερις ανθρώπους που έχουν επιλέξει την καθημερινότητα στην Αθήνα χωρίς Ι.Χ. Οι ίδιοι μιλούν για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν, τα οφέλη που ανακάλυψαν, αλλά και το πώς οραματίζονται μια πιο ανθρώπινη πόλη, λιγότερο εξαρτημένη από το αυτοκίνητο και περισσότερο φιλική προς τους κατοίκους της.

ΖΩΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΧΩΡΙΣ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ

Μαρία, 24 ετών – Φοιτήτρια, Εξάρχεια

Η Μαρία δεν είχε ποτέ αυτοκίνητο, ούτε καν δίπλωμα οδήγησης. Σπουδάζει φιλολογία και μένει στα Εξάρχεια, σε ένα διαμέρισμα που μοιράζεται με άλλες δύο φοιτήτριες. «Στο κέντρο δεν θα μπορούσα να φανταστώ τον εαυτό μου με αμάξι. Πού να το αφήσω; Πού να παρκάρω; Και πόσο θα κόστιζε;» λέει η ίδια. Η καθημερινότητά της βασίζεται στο μετρό, τα λεωφορεία και -όταν ο καιρός το επιτρέπει- μεγάλες διαδρομές με τα πόδια.

«Όταν περπατάς την πόλη, τη βλέπεις διαφορετικά. Ανακαλύπτεις γειτονιές που αλλιώς θα προσπερνούσες, μικρά μαγαζιά και σοκάκια», εξηγεί. Παρά τα οφέλη, υπάρχουν δυσκολίες. «Όταν γυρίζω αργά στο σπίτι και έχουν σταματήσει τα δρομολόγια, αναγκάζομαι να πάρω ταξί, και αυτά δεν είναι φθηνά. Τα λεωφορεία συχνά καθυστερούν ή ακυρώνονται, και χάνεις χρόνο και ενέργεια».

Οι εκδρομές ή μια γρήγορη απόδραση απαιτούν προγραμματισμό και συνεννόηση με φίλους. «Δεν είναι ποτέ τόσο αυθόρμητο όπως με αυτοκίνητο», παραδέχεται. Αλλά η Μαρία βλέπει και τα θετικά: «Όταν περπατάς, ασκείσαι χωρίς να το σκέφτεσαι. Βλέπεις μικρές λεπτομέρειες της πόλης που αλλιώς δεν προσέχεις και νιώθεις ότι ανήκεις περισσότερο στον χώρο γύρω σου».

Η επιλογή της να ζει χωρίς Ι.Χ. έχει και οικονομική διάσταση. «Δεν ξοδεύω χιλιάδες ευρώ σε καύσιμα, ασφάλειες, συντήρηση και πάρκινγκ. Αν και τα ταξί και οι συγκοινωνίες κοστίζουν, συνολικά σίγουρα βγαίνω κερδισμένη».

Πέρα από το πρακτικό, υπάρχει και η ηθική πλευρά. «Δεν θέλω να προσθέσω στον κυκλοφοριακό κομφούζιο ή στην ατμοσφαιρική ρύπανση», λέει. «Αν η πόλη είχε πιο αξιόπιστες συγκοινωνίες, πιστεύω ότι πολλοί νέοι θα άφηναν το αυτοκίνητο. Για μένα, είναι θέμα συνείδησης και καθημερινής επιλογής. Προτιμώ να περπατάω, να χρησιμοποιώ τα μέσα και να κινούμαι με τρόπο πιο βιώσιμο. Νιώθω καλύτερα έτσι».

Γιάννης, 28 ετών – Γραφίστας, Παγκράτι

Ο Γιάννης είχε αυτοκίνητο, αλλά το πούλησε πριν από δύο χρόνια. Οι αυξήσεις στα καύσιμα και τα ασφάλιστρα είχαν κάνει το κόστος δυσβάσταχτο. «Ένιωθα ότι δούλευα μόνο και μόνο για να πληρώνω το αμάξι. Συντήρηση, λάστιχα, πάρκινγκ. Πραγματικά δεν άξιζε», μου λέει. Σήμερα ζει στο Παγκράτι και μετακινείται κυρίως με ποδήλατο ή με το μετρό, ανακαλύπτοντας μια διαφορετική καθημερινότητα στην πόλη.

«Το ποδήλατο είναι το μεγαλύτερο κέρδος μου», λέει. «Στις μικρές αποστάσεις φτάνω πιο γρήγορα απ’ ό,τι με το αυτοκίνητο, δεν αγχώνομαι με την κίνηση, δεν ψάχνω πάρκινγκ και, στην τελική, βλέπω και την πόλη. Κάθε διαδρομή γίνεται μια μικρή βόλτα, και νιώθεις ότι συμμετέχεις ενεργά στην πόλη». Παρ’ όλα αυτά, οι δρόμοι της Αθήνας δεν του επιτρέπουν απόλυτη ασφάλεια. «Δεν υπάρχει κουλτούρα σεβασμού για τον ποδηλάτη. Οδηγοί που κορνάρουν, μηχανάκια που περνάνε ξυστά, λακκούβες παντού. Κάθε μέρα κάτι έχεις να αντιμετωπίσεις, έναν κίνδυνο».

Το μετρό τον εξυπηρετεί για μεγαλύτερες διαδρομές, αλλά και εδώ υπάρχουν προκλήσεις. «Τις ώρες αιχμής είμαστε χωμένοι στα βαγόνια κυριολεκτικά σαν σαρδέλες. Και το βράδυ, αν θες να γυρίσεις μετά τις 12, απλά δεν έχεις επιλογή. Πολλές φορές περιμένεις το τελευταίο δρομολόγιο και αναγκάζεσαι να πάρεις ταξί, που είναι ακριβό».

Παρά τις δυσκολίες, ο Γιάννης δηλώνει ότι δεν θα επιστρέψει σε Ι.Χ. «Η ελευθερία που νιώθω χωρίς αυτοκίνητο είναι τεράστια. Δεν έχω το μόνιμο άγχος: θα το βρω γρατζουνισμένο; θα βρω να παρκάρω; θα με γράψουν; Αισθάνομαι πιο ήρεμος και πιο συνδεδεμένος με την πόλη. Μπορώ να σταματήσω για έναν καφέ σε μια πλατεία, να περάσω από μια έκθεση, να κάνω μικρά ψώνια χωρίς να ανησυχώ για το αυτοκίνητο. Αν η Αθήνα βελτίωνε τις υποδομές για ποδήλατο και τα ΜΜΜ ήταν πιο αξιόπιστα, πιστεύω ότι οι περισσότεροι θα το έκαναν. Είναι μια άλλη μορφή ελευθερίας, που δεν την αλλάζεις εύκολα».

Στέλλα, 30 ετών – Δασκάλα, Νέα Ιωνία

Για τη Στέλλα, η απουσία αυτοκινήτου δεν είναι θέμα ανάγκης, αλλά συνειδητή επιλογή. «Δεν θέλω να είμαι μέρος του προβλήματος. Η ατμοσφαιρική ρύπανση στην Αθήνα είναι ήδη στο κόκκινο. Προτιμώ να χρησιμοποιώ τα μέσα μεταφοράς και να κινούμαι με τα πόδια. Έτσι νιώθω ότι βάζω κι εγώ ένα λιθαράκι για μια καλύτερη πόλη», εξηγεί.

Η καθημερινότητά της βασίζεται κυρίως στον ηλεκτρικό σιδηρόδρομο και τα λεωφορεία. «Το δίκτυο έχει κενά, οι συχνότητες είναι αραιές, και πολλές φορές δεν υπάρχει καλή σύνδεση μεταξύ των γραμμών. Σου τρώει χρόνο, και μερικές φορές νιώθεις ότι χάνεις τη μισή μέρα σου μόνο για να φτάσεις στη δουλειά ή στο σπίτι». Παρά τα προβλήματα, η Στέλλα βλέπει τη ζωή χωρίς Ι.Χ. σαν μια επένδυση για το μέλλον.

«Θα ήθελα μια πόλη όπου δεν θα χρειάζεσαι αυτοκίνητο για να ζήσεις καλά», λέει. «Να μπορείς να δουλέψεις, να ψυχαγωγηθείς, να συναντήσεις φίλους και να κινηθείς άνετα χωρίς να είσαι δέσμιος ενός τιμονιού. Όταν περπατάς την πόλη, αρχίζεις να την ανακαλύπτεις με έναν τρόπο που το αυτοκίνητο δεν επιτρέπει», συνεχίζει.

«Στα σοκάκια και στις μικρές γειτονιές κρύβονται μαγαζιά, καφέ και πλατείες που αλλιώς δεν θα πρόσεχες ποτέ. Παντού υπάρχουν μικρές εκπλήξεις: ένα βιβλιοπωλείο με παλιά βιβλία, ένα γωνιακό καφέ με ωραίο φως, ανθρώπους που βλέπεις και χαιρετάς». Για εκείνη, η επιλογή να ζει χωρίς αυτοκίνητο δεν είναι μόνο θέμα πρακτικότητας ή οικονομίας. Είναι τρόπος να νιώθει πιο ελεύθερη μέσα στην πόλη που αγαπά, να κινείται με το δικό της ρυθμό και να έχει την αίσθηση ότι η πόλη είναι δική της. «Μου δίνει χρόνο να παρατηρήσω, να σκεφτώ και να νιώσω την καθημερινότητα γύρω μου», προσθέτει. «Κάθε διαδρομή γίνεται ευκαιρία να γνωρίσω καλύτερα την Αθήνα και να νιώσω πιο ζωντανή μέσα σε αυτή».

Δημήτρης, 31 ετών – Μηχανικός λογισμικού, Παγκράτι

Ο Δημήτρης δουλεύει κυρίως από το σπίτι, κι έτσι η ανάγκη για αυτοκίνητο έσβησε σταδιακά. «Στο Παγκράτι να κυκλοφορείς με αυτοκίνητο δεν είναι απλά δύσκολο, είναι βασανιστήριο», λέει. «Οι δρόμοι στενοί, το πάρκινγκ ανύπαρκτο, η κίνηση τρελή. Πριν τρία χρόνια αποφάσισα ότι δεν πρόκειται να ξοδέψω άλλο χρόνο και χρήμα σε αυτό το χάος».

«Τα ΜΜΜ δεν είναι ιδανικά, είναι αναγκαία ταλαιπωρία», συνεχίζει. «Στριμώχνεσαι, καθυστερείς, ιδρώνεις, αλλά είναι καλύτερο από το να σπαταλάς ώρες μέσα σε ένα Ι.Χ. που σου τρώει τη ζωή και σου στερεί χώρο στην πόλη».

Ο Δημήτρης δεν κρύβει την ενόχλησή του για τη νοοτροπία των οδηγών στην Αθήνα: «Πολλοί που έχουν αυτοκίνητο θεωρούν δεδομένο ότι όλοι πρέπει να υποχωρούμε για αυτούς. Όταν λες ότι δεν οδηγείς, σε κοιτάνε σαν εξωγήινο. Και όμως, οι περισσότεροι το έχουν από συνήθεια, όχι από πραγματική ανάγκη. Η Αθήνα θα μπορούσε να είναι πόλη για πεζούς και ποδήλατα, όχι μια μηχανή που σου τρώει τη ζωή μέσα σε κίνηση και κυκλοφοριακή συμφόρηση».

«Όταν περπατάω ή πηγαίνω κάπου με ποδήλατο, η πόλη είναι καλύτερη», λέει. «Βλέπω τα κτίρια, τους ανθρώπους, τα μαγαζιά, συμμετέχω πραγματικά στη ζωή γύρω μου. Δεν είμαι απλώς ένας επιβάτης, κολλημένος στην κίνηση και στο άγχος του πάρκινγκ».

«Δεν θα γύριζα ποτέ πίσω στο αυτοκίνητο», καταλήγει. «Όσο κι αν τα ΜΜΜ είναι προβληματικά, η ελευθερία που κερδίζεις χωρίς Ι.Χ. δεν συγκρίνεται με τίποτα. Η Αθήνα θα μπορούσε να είναι μια πόλη που σε αφήνει να ζεις, να κινείσαι και να απολαμβάνεις την καθημερινότητα, αλλά αυτό θα συμβεί μόνο αν αλλάξουν οι υποδομές και η νοοτροπία των ανθρώπων».