ΤΟ ΝΤΕΡΜΠΙ ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΟΥ-ΑΕΚ ΕΓΙΝΕ ΣΧΕΔΟΝ 100 ΕΤΩΝ ΚΑΙ ΞΕΚΙΝΗΣΕ ΣΤΗ ΛΕΩΦΟΡΟ

Δεν θα κρίνει από τώρα τον φετινό πρωταθλητή το κυριακάτικο ντέρμπι ανάμεσα σε ΑΕΚ και Παναθηναϊκό, καθώς ο τίτλος παίζεται πλέον στα πλέι-οφ, θα δώσει, ωστόσο, ένα προβάδισμα σε όποια ομάδα νικήσει. Ειδικά αν είναι οι “πράσινοι” που προηγούνται στο βαθμολογικό με +2β, από τους δυο Δικέφαλους. Διαχρονικά τα ΑΕΚ-Παναθηναϊκός έχουν το δικό τους χρώμα.

Το αθηναϊκό “κλάσικο” έχει προσφέρει, εδώ και εκατό χρόνια, μοναδικές στιγμές, ορισμένους από τους μεγαλύτερους ποδοσφαιριστές όλων των εποχών. Μέχρι και σε μια πρωτοφανή διαδήλωση εναντίον των Γερμανών κατακτητών, εξελίχθηκε ένας μεταξύ τους αγώνας που δεν έγινε ποτέ στα χρόνια της ναζιστικής κατοχής.

Την άνοιξη του 1942 οι δυο ομάδες θέλησαν να δώσουν ένα φιλικό ματς στο γήπεδο της Λεωφόρου, με ένα μεγάλο μέρος των εισπράξεων να πηγαίνει προς ενίσχυση πολλών ποδοσφαιριστών που είχαν χτυπηθεί από τη φυματίωση και νοσηλεύονταν στη “Σωτηρία”. Ο πρόεδρος του ΠΑΟ Απόστολος Νικολαΐδης στον οποίο απευθύνθηκαν οι δυο αρχηγοί (Τάσος Κρητικός και Κλεάνθης Μαρόπουλος) ενημέρωσε ότι το γήπεδο είχε επιταχθεί από τους Γερμανούς, οι οποίοι μάλιστα σκόπευαν να ορίσουν έναν Αυστριακό αξιωματικό, ως διαιτητή του αγώνα, έφερε τη λαϊκή έκρηξη.

Υπήρχε, βέβαια, και η μαζική συμμετοχή πολλών παικτών και των δυο ομάδων στην “ανεπιθύμητη” ΕΕΑ, την σπουδαία Ενωση Ελλήνων Αθλητών, που είχαν ιδρύσει τεράστιες μορφές του στίβου όπως ο Γρηγόρης Λαμπράκης, ο Ρένος Φραγκούδης, ο Γιάννης Σκιαδάς και ο Ηλίας Μισαηλίδης. Μια αντιστασιακή οργάνωση κορυφαίων αθλητών, που ήρθε σε άμεση κόντρα με τις υπερκείμενες αρχές και συγκέντρωσε σχεδόν την πλειοψηφία των πρωταγωνιστών στα γήπεδα και τα στάδια -ειδικά της Αθήνας.

“Μετά απ’ αυτή την απάντηση του Απ.Νικολαΐδη, αποφασίσαμε να μην αγωνιστούμε. Αν παίζαμε θα ήταν σα να συμφωνούσαμε με τους κατακτητές” διηγιόταν μεταπολεμικά ο θρυλικός άσος της ΑΕΚ, Κλεάνθης Μαρόπουλος. Στο γήπεδο της Λεωφόρου είχαν μαζευτεί 15.000 Αθηναίοι, που μόλις ενημερώθηκαν από τους δυο αρχηγούς για τους λόγους της ματαίωσης του αγώνα, ξέσπασαν.

Μια αντικατοχική διαδήλωση γεννήθηκε από τη λαϊκή οργή των φιλάθλων, που ξήλωσαν τις εξέδρες και τα δοκάρια, βγήκαν στους δρόμους και κατευθύνθηκαν με συνθήματα μέχρι την Ομόνοια. Η διαδήλωση χτυπήθηκε από τις δυνάμεις των ναζί που προφανώς δεν περίμεναν μια τέτοια αντίδραση.

Στη συνέχεια με τη συμμετοχή πολλών ομάδων, στο γήπεδο της Νήαρ Ηστ, έγινε ένα ανεξάρτητο τουρνουά το οποίο παρακολούθησε πλήθος κόσμου, με αρκετά χρήματα να μπαίνουν στο Ταμείο της ΕΑΑ και πολλοί αθλητές να σώζονται στην χειμαζόμενη πρωτεύουσα από τον δραματικό χειμώνα του 1942, όπου η εξαθλίωση και η πείνα άφηνε καθημερινά δεκάδες νεκρούς στους δρόμους.

Το γήπεδο της Περιβόλας

Θα μπορούσε κανείς να πει ότι στη διαδρομή αυτών των δεκαετιών έχουν αλλάξει τα πάντα, πλην ενός. Του γηπέδου της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, ιστορική έδρα του Παναθηναϊκού και για αρκετά χρόνια μοναδικό γήπεδο να φιλοξενεί ποδοσφαιρικούς αγώνες με στοιχειώδεις ανέσεις για τους φιλάθλους.

Ο πρόδρομος του ΠΑΟ (ο Ποδοσφαιρικός Ομιλος Αθηνών) έπαιζε σε ανοιχτούς χώρους, που είχαν μετατραπεί σε γήπεδα στην οδό Πατησίων, εκεί που σήμερα βρίσκονται η ΑΣΟΕ και η Πλατεία Αμερικής.

Σιγά-σιγά η Αθήνα άρχισε να … πυκνώνει, ο αστικός ιστός να απλώνεται πέραν της Ομονοίας και τα διάφορα οικόπεδα να πωλούνται. Ο Παναθηναϊκός είχε βρεθεί χωρίς στέγη, ειδικά η ποδοσφαιρική του ομάδα, της οποίας τη συγχώνευση πρότεινε κάποια στιγμή ο Πανελλήνιος ΓΣ.

Τα μέλη του Παναθηναϊκού στη συνέλευση του 1921, ωστόσο, αποφασίζουν να βρουν ένα νέο χώρο που θα στέγαζε τις ανάγκες όλων των τμημάτων του συλλόγου. Ο εμβληματικός ιδρυτής του συλλόγου, Γιώργος Καλαφάτης, καταλήγει στον χώρο της Περιβόλας, όπως λεγόταν το οικόπεδο απέναντι στις Φυλακές Αβέρωφ στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας.

Ο Δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος Τσόχας παρότι είχε διατελέσει πρόεδρος του ΠΑΟ, αρνήθηκε να παραχωρήσει τον χώρο και ο Καλαφάτης, μέσω του τότε προέδρου και ζωγράφου Γιώργου Χατζόπουλου (εκτός των άλλων φιλοτέχνησε το τριφύλλι ως έμβλημα του συλλόγου) ώστε να προσεγγιστεί η βασιλική οικογένεια. Ο πρίγκιπας Νικόλαος, επίτιμος πρόεδρος του ΣΕΓΑΣ, έπεισε το δημοτικό συμβούλιο να παραχωρηθεί η έκταση στην Περιβόλα με απόφαση του 1922.

Δυο χρόνια αργότερα η Λεωφόρος μπορεί να φιλοξενήσει 6.000 θεατές κι εκεί γίνονται όλοι οι αγώνες των πρώτων τοπικών πρωταθλημάτων της Αθήνας. Όπως έγραφε η “Βραδυνή” το 1924 “κάθε Κυριακή απόγευμα εις το θαυμάσιον γήπεδον του Παναθηναϊκού Αθλ.Ομίλου, εις την Λεωφόρον Αλεξάμνδρας συναντώνται οι καλύτεεραι ποδοσφαιρικαί μας ομάδες, δια να διαγωνισθούν μεταξύ των”

“Αίτινες θα αμφισβήτωσιν την τελική νίκη”

Το 1924 ήταν και η χρονιά ίδρυσης της ΑΕΚ. Έλληνες της Κωνσταντινούπολης μαζί με πρώην αθλητές του Πέρα Κλουμπ, μετά από διαδοχικές συναντήσεις στο κατάστημα του Αιμίλιου και Μενέλαου Ιωνά στην οδό Βερανζέρου, υπογράφουν το πρώτο καταστατικό της “Ενωσης”. Με ιστορικά χρώματα, το κίτρινο και το μαύρο, έμβλημα τον Δικέφαλο Αετό, ο νοεσύστατος σύλλογος κερδίζει γρήγορα την εμπιστοσύνη των Κωνσταντινουπολιτών και στελεχώνεται από πολύ ταλαντούχους ποδοσφαιριστές.

Η ΑΕΚ κερδίζει και την λαϊκή αποδοχή και το πρώτο φιλικό παιχνίδι, που έχει καταγραφεί είναι εκείνο του Οκτωβρίου 1924, με αντίπαλο τον Ατρόμητο Αθηνών και σκορ 1-1. Η Ένωση Κωνσταντινουπόλεως έψαχνε να βρει γήπεδο, χωρίς αποτέλεσμα. Κάπως έτσι στην πρώτη της συμμετοχή στο πρωτάθλημα της Αθήνας τη σεζόν 1924-25 φιλοξενήθηκε στη Λεωφόρο. Εκεί έγινε και το πρώτο επίσημο ματς με τον Παναθηναϊκό.

Στις 6 Ιανουαρίου 1925 οι δυο ομάδες βρέθηκαν στη σέντρα. Λεπτομέρειες δεν έχουν καταγραφεί, αλλά αυτό το ματς πριν από 99 χρόνια ήταν το ιστορικό ξεκίνημα μιας ξεχωριστής μονομαχίας. Ξέρουμε μόνο το νικητή. Ήταν ο Παναθηναϊκός (με 2-0).

Το τριφύλλι είχε την ίδια ομάδα με την προηγούμενη σεζόν και κάποιες προσθήκες ταλαντούχων νεαρών, όπως ο Βλαχόπουλος. Τη βασική του ενδεκάδα αποτελούσαν οι Πανάς, Παντεμαρλής, Σ. Ασπρογέρακας,  Πανουργιάς, Θ.Ασπρογέρακας, Γεωργιάδης, Ανδρίτσος, Τριανταφύλλης, Περαντάκος, Καλογερόπουλος (τερματοφύλακας, αρχηγός) και ο Απόστολος Νικολαΐδης, το όνομα του οποίου θα συνόδευε μετά από πολλές δεκαετίες το ιστορικό γήπεδο της Λεωφόρου. Συμμετείχαν επίσης οι Κρίσπης, Κατώνης, Χρυσοχοΐδης, Γρηγοριάδης, Ζάκκας.

Η ίδρυση της ΑΕΚ είχε συζητηθεί ευρέως στη μικρή οικογένεια του ελληνικού ποδοσφαίρου κι όπως σημείωνε το περιοδικό “Αθλητική Επιθεώρησις”, έδειξε από την αρχή το δυναμισμό και τη μαχητικότητα για να διεκδικήσει ακόμα και τον τίτλο της πρωταθλήτριας ομάδας. Ο τερματοφύλακας Κίτσος και οι Ιερεμιάδης, Θέμος, Κεχαγιάς (κατ’ άλλους Κεχαγιόγλου), Παρασκευάς, Δημόπουλος, Μιχαηλίδης, Μπαλτάς, Μήλας (από τον Παναθηναϊκό), Μανούκ, Αρμάος, Ηπιάδης, Χατζόπουλος και Ασκητόπουλος συγκρότησαν το πρώτο “κιτρινόμαυρο” ρόστερ.

Σε εκείνο το πρωτάθλημα Αθηνών μετείχαν ακόμα ο Αθηναϊκός ΑΣ, που αργότερα μετακόμισε στο Βύρωνα, ο πρωταθλητής της προηγούμενης σεζόν Απόλλων Αθηνών (από τον οποίο έφυγαν πολλοί ποδοσφαιριστές για να στελεχώσουν την ΑΕΚ), ο Ατρόμητος Αθηνώνμ η Αρμενική Αθλητική Ένωση, ο Ποδοσφαιρικός Όμιλος Λένορμαν (μετέπειτα Αττικός), ο Π.Ο Αίας και ο Π.Σ Γουδί. Δεν κατάφεραν να συγκροτήσουν ομάδες και δεν συμμετείχαν ο Πανιώνιος, οι ποσοφαιριστές του οποίου μοιράστηκαν σε ΑΕΚ και Αρμενική  και ο Μίλωνας Αθηνών, που έδωσε παίκτες σε Παναθηναϊκό, ΑΕΚ και Ατρόμητο.

Μετά το πρώτο αθηναϊκό ντέρμπι, η “Αθλητική Επιθεώρησις” επισημαίνει: “Δεν διστάζομεν δε από τουδε όπως απ’ αρχής της περιόδου να είπωμεν ότι ο Παναθηναϊκός και η Ένωσις της Κων/πολεως είναι αι ομάδες εκείνες, αίτινες θα αμφισβήτωσι την τελική νίκη, εκτός εαν η κλήρωσις κατά τους ημιτελικούς έφερεν αυτάς και πάλιν αντιμετώπους, οπότε πάλιν μια εκ των δυο τούτων ομάδων ήτις θα ήτο η πρωταθλήτρια Αθηνών θα συνηντάτο προς την ομάδα των Αρμενίων κατά την γνώμην μας”

Η πρόβλεψη του μοναδικού τότε αθλητικού περιοδικού (κυκλοφορούσε κάθε μήνα) δεν έπεσε έξω. Μετά την ολοκλήρωση των δυο ομίλων, έγιναν οι ημιτελικοί, όπου ο Παναθηναϊκός νίκησε τον Ατρόμητο 4-0 και η ΑΕΚ την Αρμενική 1-0. Στις 8 Μαρτίου 1925, έγινε ο τελικός του αθηναϊκού πρωταθλήματος, που κρίθηκε με εύστοχο πέναλτι του Απόστολου Νικολαΐδη στο 58ο λεπτό.

Ο Λεωνίδας Καλογερόπουλος πήρε το Κύπελλο, που είχε αθλοθετήσει ο πρόεδρος του Αμαρουσίου, Λ.Πτέρης.

Ήταν η εποχή της συνολικής εκκίνησης του ποδοσφαίρου. Στον Πειραιά ιδρυόταν ο Ολυμπιακός και στις 28 Ιουνίου του 1925 έγινε το πρώτο αιώνιο (και επεισοδιακό) ντέρμπι με τον Παναθηναϊκό 

Με τον Ολυμπιακό πρόλαβε να παίξει φιλικό παιχνίδι και η ΑΕΚ (νικήτρια η Ένωση με 3-2), ενώ το Μάιο έγινε και ο αγώνας των μικτών ομάδων Αθήνας και Πειραιά, με νικητές του Πειραιώτες (2-0).

Κάποια στιγμή, στη διαδρομή του χρόνου, οι τρεις μεγάλες ομάδες θα δημιουργούσαν το περίφημο ΠΟΚ, για να υπερασπίσουν τη διοργάνωση του Κυπέλλου Πάσχα και τα συμφέροντα τους…