ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕΙΣ ΣΕ ΚΑΝΕΝΑΝ ΤΙ ΣΧΕΔΙΑΖΕΙΣ

“Σκέφτομαι να ξεκινήσω Ισπανικά” είπες στον κολλητό, αλλά τελικά δεν ξεκίνησες ποτέ μαθήματα και το σχέδιο “ναυάγησε”.

Μην νιώθεις άσχημα. Στο ίδιο καζάνι βράζουμε όλοι. Μπορεί να λιβανίζω κάτι για μήνες, να το έχω πει σε όλους τους φίλους μου και τελικά να μην το κάνω ποτέ.

Τελικά, γιατί δεν ξεκινήσαμε Ισπανικά; Γιατί δεν πήγαμε γυμναστήριο για 10η συναπτή σεζόν; Γιατί δεν κάναμε το μεταπτυχιακό που σχεδιάζαμε;

Δεν το θέλαμε τόσο; Φοβόμασταν; Ή μήπως βαριόμασταν;

Η απόφαση να μην ξεκινήσουμε ένα νέο εγχείρημα, όπως η εκμάθηση μιας νέας γλώσσας, μπορεί να οφείλεται σε πολλούς παράγοντες. Μπορεί να φταίει η έλλειψη κινήτρων, ο φόβος της αποτυχίας ή ακόμη και η απώλεια ενδιαφέροντος με την πάροδο του χρόνου. Τα συναισθήματα αυτά είναι κοινά και φυσιολογικά.

Την ίδια ώρα, σύμφωνα με την επιστήμη, υπάρχει και ένας ακόμη σημαντικός λόγος για τον οποίο δεν κάνουμε πραγματικότητα τους στόχους μας.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι άνθρωποι τείνουμε να μοιραζόμαστε τα σχέδια και τα πλάνα μας με τους γύρω μας και αυτό δεν είναι μια καλή επιλογή, για πολύ συγκεκριμένους λόγους.

Και μέσα σε αυτούς δεν περιλαμβάνεται ο φόβος να μην μας βασκάνουν, όπως μας έλεγαν οι γιαγιάδες μας.

Έρευνες δείχνουν ότι η δήλωση των προθέσεών μας μπορεί να σταθεί εμπόδιο στα πλάνα και στους στόχους μας.

Ορισμένες μελέτες υποστηρίζουν ότι η δήλωση των προθέσεών μας μπορεί να μειώσει την επιθυμία μας να τις εκπληρώσουμε, ενώ την ίδια στιγμή το να μην επικοινωνούμε τα πλάνα μας μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες επιτυχίας.

ΤΟ “ΜΠΡΑΒΟ” ΔΕΝ ΚΑΝΕΙ ΠΑΝΤΑ ΚΑΛΟ

Ίσως η πιο γνωστή έρευνα σχετικά με την επίδραση της κοινοποίησης των στόχων μας έρχεται από τον καθηγητή Peter Gollwitzer του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης. Το 2009, ο Gollwitzer και οι συνεργάτες του δημοσίευσαν έρευνα η οποία υποστηρίζει ότι το να μοιράζεσαι τους στόχους σου δημόσια, κάνει λιγότερο πιθανό να τους κάνεις πραγματικότητα και να πετύχεις.

Στη μελέτη, φοιτητές Νομικής συμπλήρωσαν ερωτηματολόγιο που μετρούσε τη δέσμευσή τους να αξιοποιήσουν στο έπακρο τις εκπαιδευτικές τους ευκαιρίες στη σχολή τους. Οι μισοί έριξαν τις απαντήσεις τους σε ένα κουτί, πιστεύοντας ότι οι απαντήσεις τους ήταν ανώνυμες. Οι άλλοι μισοί έπρεπε να εξετάσουν τις απαντήσεις τους με έναν πειραματιστή.

Μετά από αυτό, δόθηκαν και στις δύο ομάδες 45 λεπτά για να εργαστούν σε νομικές υποθέσεις. Όσοι είχαν πει ότι θα δουλέψουν σκληρά και πως στοχεύουν σε κάτι μεγάλο, τελικά απέτυχαν, ενώ όσοι κρατήθηκαν και δεν είπαν “μεγάλα” λόγια τα πήγαν πολύ καλύτερα.

Αυτό που παρατήρησε ο Gollwitzer είναι ότι όταν μοιραζόμαστε έναν στόχο δημόσια, συχνά λαμβάνουμε θετική αναγνώριση από τους άλλους απλώς και μόνο για τον στόχο αυτό.

Το “μπράβο” είναι κάτι πολύ όμορφο, αλλά στην περίπτωση αυτή δεν μας κάνει καλό.

Θέλετε να μάθετε γιατί συμβαίνει αυτό;

Ο εγκέφαλός μας δημιούργησε τον στόχο με την ελπίδα ότι η επίτευξή του θα έφερνε μια ανταμοιβή όσον αφορά τα θετικά συναισθήματα. Όταν νιώθουμε τα θετικά συναισθήματα και μόνο που μοιραζόμαστε τον στόχο, ο εγκέφαλός μας θεωρεί ότι η αποστολή έχει ήδη ολοκληρωθεί και δεν ενδιαφέρεται να μας δώσει κίνητρο να προσπαθήσουμε κι άλλο.

Έτσι, τα θετικά σχόλια που λαμβάνουμε όταν μοιραζόμαστε τους στόχους μας, καταπνίγουν την επιθυμία μας να παλέψουμε για την επίτευξή τους.

Στην ουσία, ο εγκέφαλός μας λέει: “Γιατί να δουλέψουμε για αυτόν τον στόχο, αφού παίρνουμε ικανοποίηση μόνο και μόνο όταν σκεφτόμαστε το επιθυμητό αποτέλεσμα;”

Ο τρόπος που λειτουργεί ο εγκέφαλός μας στο άκουσμα υποστηρικτικών σχολίων είναι αυτός που στην πραγματικότητα εμποδίζει την υλοποίηση των σχεδίων μας. Με άλλα λόγια, η ενθάρρυνση των άλλων κάνει την επιδίωξη ενός στόχου να μη μας φαίνεται πλέον δελεαστική, με αποτέλεσμα να τα παρατάμε.

Η ΜΕΙΩΣΗ ΚΙΝΗΤΡΟΥ

Το 2011, η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Σικάγο, Ayelet Fishbach, επανεξέτασε υπάρχουσα έρευνα και διεξήγαγε νέες μελέτες πάνω σε αυτή για να εξετάσει πώς τα σχόλια που λαμβάνουμε επηρεάζουν την επιδίωξη του στόχου μας.

Αυτή και η ομάδα της κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι:

• Όταν η θετική ανατροφοδότηση σηματοδοτεί τη δέσμευση για έναν στόχο, αυξάνει τα κίνητρά μας.
• Όταν η θετική ανατροφοδότηση σηματοδοτεί την πρόοδο, στην πραγματικότητα μειώνει το κίνητρο.

Ένα παράδειγμα που δίνουν οι ερευνητές είναι αυτό του μαθητή που παίρνει καλό βαθμό σε ένα τεστ μαθηματικών:

• Αν ο μαθητής συνδέσει τον καλό βαθμό με πιθανή κλίση του στα μαθηματικά, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να μελετήσει περισσότερο.
• Εάν, ωστόσο, δει την υψηλή βαθμολογία του ως ένδειξη προόδου, μπορεί να χαλαρώσει και να μελετήσει λιγότερο.

Επιπλέον, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι όταν κάποιοι είναι αρχάριοι σε κάτι, ασχολούνται με την αξιολόγηση της δέσμευσής τους σε έναν στόχο και είναι πιο πιθανό να επιμείνουν σε έναν στόχο όταν λαμβάνουν θετικά σχόλια.

Επομένως, αν είμαστε αρχάριοι σε κάτι, τα θετικά σχόλια ίσως μας κάνουν καλό και μας ενθαρρύνουν να συνεχίσουμε δυναμικά. Αν, όμως, είμαστε εξομοιωμένοι με το αντικείμενο του στόχου, ισχύει το αντίθετο, διότι πολλές φορές, λόγω της σιγουριάς που αισθανόμαστε, τείνουμε να επαναπαυόμαστε και να μην προσπαθούμε περισσότερο.

Ο ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΠΟΘΑΡΡΥΝΕΙ

Στις δυτικές κοινωνίες, σχεδόν όλοι μοιράζονται στα social media πολλά από όσα καταφέρνουμε και -φυσικά- παρουσιάζουμε κυρίως τα ευχάριστα και όμορφα συναισθήματα που βιώνουμε στην καθημερινότητά μας.

Μια ορκωμοσία, ένα ταξίδι σε έναν όμορφο προορισμό στο εξωτερικό, μια διάκριση σε ένα άθλημα, το μετάλλιο που κερδίσαμε σε έναν αγώνα.

Έτσι, πολλοί άνθρωποι, παρακολουθώντας την επιτυχία των γύρω τους, τείνουν να μην πιστεύουν στους στόχους τους, θεωρώντας ότι δεν είναι αρκετά ικανοί να πετύχουν, πιστεύοντας πως δεν μπορούν να τα καταφέρουν και οι ίδιοι.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην ξεκινούν αυτό που θέλουν ή να τα παρατούν στην αρχή ή στη μέση της διαδικασίας.

Σε μελέτη που διεξήχθη στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, ερευνητές διαπίστωσαν ότι όταν οι φοιτητές αντιλαμβάνονταν ότι υπάρχει έντονος ανταγωνισμός και υψηλό επίπεδο, μείωναν την προσπάθειά τους, σκεπτόμενοι πως ενδέχεται να μην τα καταφέρουν τόσο καλά όσο οι άλλοι.

Τέλος, όταν φανερώνεις, μοιράζεσαι ή επιδεικνύεις τα σχέδιά σου, η ενέργειά σου πολλές φορές διοχετεύεται σε λάθος σημεία από αυτά που θα έπρεπε και αυτή η χαρά που παίρνεις, η χαρά της ανακοίνωσης κάτι όμορφου, τελικά δεν σου κάνει και τόσο καλό.