Απαγόρευση Απλήρωτων Πρακτικών Άσκησης

Ο Βαγγέλης τελειώνει το Σεπτέμβριο Κοινωνιολογία. “Και τί θα κάνεις μετά;” τον ρωτάνε φίλοι/ες και αγχώνεται. Μια μέρα συναντά την αγαπημένη του καθηγήτρια. Πιάνουν την κουβέντα και του προτείνει το καλοκαίρι να κάνει πρακτική για δύο μήνες σ’ ένα κέντρο κοινωνικών ερευνών. “Δεν πληρώνουν. Αλλά είναι καλό για το βιογραφικό σου” του λέει.

Η Αγγελική είναι απόφοιτη Νομικής. Πέντε χρόνια σπουδών και part-time εργασίας. Οι γονείς της αδυνατούσαν να στηρίξουν οικονομικά και τα δυο τους παιδιά. Η Πολιτεία απούσα. Τώρα καλείται να κάνει πρακτική άσκηση με 650 ευρώ το μήνα. Πώς θα τα βγάλει πέρα; Θα αναγκαστεί να γυρίσει στο παιδικό της δωμάτιο.

Οι πρακτικές ασκήσεις λειτουργούν ως γέφυρα μεταξύ τυπικής εκπαίδευσης και αγοράς εργασίας. Ωστόσο πολλές από αυτές είναι είτε υπο-αμοιβομενες είτε απλήρωτες. Την ίδια στιγμή η νεανική ανεργία στην Ελλάδα το Μάιο του 2025 ήταν 19.9%.

Το Ευρωπαϊκό Φόρουμ Νεολαίας στα πλαίσια της εκστρατείας “Ban Unpaid Internships” δημοσίευσε σχετική έκθεση με τίτλο “Το κόστος των απλήρωτων πρακτικών” τεκμηριώνοντας μία σκληρή πραγματικότητα. Το μέσο κόστος-ζημία μιας απλήρωτης πρακτικής για ένα νέο/α κυμαίνεται στα 1.028 ευρώ το μήνα. Επηρεάζοντας δυσανάλογα νέες γυναίκες, νέους/ες από εθνοτικές μειονότητες και μη-προνομιούχους.

Ας πούμε λοιπόν το αυτονόητο. Οι απλήρωτες πρακτικές ασκήσεις πρέπει να απαγορευτούν και να μην αντικαθιστούν αμειβόμενες θέσεις πλήρους απασχόλησης. Παράλληλα πρέπει να καθοριστούν ορισμένες βασικές αρχές για την εξασφάλιση ποιοτικών πρακτικών, όπωςer

• Δίκαιη αμοιβή τουλάχιστον στο επίπεδο του κατώτατου μισθού
• Σαφείς μαθησιακοί στόχοι και δομημένο εκπαιδευτικό περιεχόμενο
• Ασφαλιστική κάλυψη
• Νομική κατοχύρωση με γραπτές συμβάσεις και μηχανισμούς προσφυγής

Τον Ιούνιο του 2023 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πέρασε ψήφισμα που καλούσε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λάβει δράση και να πάρει σχετικά δεσμευτικά μέτρα. Κάπως έτσι μέσα στο λαβύρινθο της ευρωπαϊκής νομοθέτησης κι ένα χρόνο αργότερα, λίγο πριν τις ευρωπαϊκές εκλογές, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το Traineeship Package.

Το πακέτο περιλαμβάνει μία ενισχυμένη Σύσταση για την Ποιότητα των Πρακτικών και μία νέα, δεσμευτική Οδηγία για τις “Ψεύτικες Πρακτικές”. Η Οδηγία στοχεύει στην αντιμετώπιση των πρακτικών που αντικαθιστούν μόνιμες, χαμηλόβαθμες θέσεις εργασίας. Δυστυχώς δεν περιλαμβάνει την κατάργηση των απλήρωτων πρακτικών.

Πρόσφατα, Ιούνιος 2025, το Συμβούλιο της ΕΕ υιοθέτησε τη δική του θέση. Αν και διατηρεί ορισμένες από τις γενικές αρχές της πρότασης της Επιτροπής, αποδυναμώνει αισθητά το δεσμευτικό περιεχόμενο της Οδηγίας.

Συγκεκριμένα η θέση του Συμβουλίου:

• Εξαιρεί κατηγορίες πρακτικών, όπως αυτές που εντάσσονται σε εκπαιδευτικά και κρατικά προγράμματα
• Αφήνει περιθώρια ερμηνείας στα κράτη μέλη αποδυναμώνοντας την εφαρμοστικότητα της Οδηγίας
• Δε διασφαλίζει την υποχρεωτική αμοιβή και την κοινωνική προστασία
• Η Ελληνική Κυβέρνηση δεν έχει τοποθετηθεί δημοσίως σχετικά με τη θέση που έλαβε στο Συμβούλιο των Υπουργών Κοινωνικών Υποθέσεων.

Τώρα το μπαλάκι των διαπραγματεύσεων βρίσκεται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, και ευελπιστούμε να μην κάνει πίσω. Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των διαφορετικών πολιτικών ομάδων βρίσκονται σε εξέλιξη. Το Σεπτέμβριο αναμένεται η απόφαση της Επιτροπής Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων που θα κρίνει την πορεία των διαπραγματεύσεων.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο οφείλει να προστατέψει τα δικαιώματα των νέων εργαζομένων, γιατί περιμέναμε πολύ. Περιμέναμε αρκετά για να συζητηθεί το αυτονόητο. Οι απλήρωτες πρακτικές είναι μορφή εκμετάλλευσης -όχι ευκαιρίας. Αναπαράγουν ανισότητες και αποκλείουν τμήματα της νεολαίας που δεν έχουν το περιθώριο να μην πληρώνονται. Το εργατικό και νεολαιίστικο κίνημα πανευρωπαϊκά επιμένουν για την οριστική απαγόρευση των απλήρωτων πρακτικών, θα ακουστούμε;

*Ο Γιώργος-Άγγελος Παπαϊωάννου είναι Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Νεολαίας. Το Ευρωπαϊκό Φόρουμ Νεολαίας είναι η μεγαλύτερη πλατφόρμα νεανικών οργανώσεων στην Ευρώπη με περισσότερες από εκατό οργανώσεις μελών εκπροσωπεί εκατομμύρια νέους και νέες σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.