Αποβολές τέλος: Η “κοινωνική εργασία” στα σχολεία και η κυβερνητική αερολογία
Διαβάζεται σε 7'
Η νέα στρατηγική βασίζεται στην παιδαγωγική – συμβουλευτική αξιοποίηση της αποβολής, εφόσον ο μαθητής εμπλακεί σε “θετικές δράσεις” στο σχολικό περιβάλλον. Με ποια εχέγγυα όμως;
- 06 Μαΐου 2025 11:41
Η κοινωνική εργασία ως εναλλακτική λύση στην αποβολή είναι ένα μοντέλο που εφαρμόζεται σε αρκετά κράτη. Η ιδέα είναι να βοηθηθούν οι “άτακτοι” μαθητές να κατανοήσουν τη σοβαρότητα των πράξεών τους και να αναλάβουν την ευθύνη, χωρίς να απομακρυνθούν από το σχολικό περιβάλλον.
Τέτοια προγράμματα εφαρμόζονται στις ΗΠΑ, στο Ηνωμένο Βασίλειο, στον Καναδά και στην Αυστραλία. Είθισται αυτό το μοντέλο να συνδυάζεται συχνά με προγράμματα ενίσχυσης κοινωνικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων, ώστε οι μαθητές να κατανοήσουν την επίδραση των πράξεών τους στην κοινότητα και τους άλλους και να ενδυναμωθούν ψυχικά.
Η εισαγωγή αποκαταστατικών πρακτικών σε σχολεία του Σικάγο οδήγησε πράγματι σε μείωση των ημερών αποβολής κατά 18% και των συλλήψεων μαθητών κατά 15%. Εκτός από την κοινωνική εργασία, πολλές σχολικές περιφέρειες εφαρμόζουν στρατηγικές όπως η κοινωνική και συναισθηματική μάθηση (SEL), η θετική υποστήριξη συμπεριφοράς (PBIS) και η εκπαίδευση σε συναισθηματική ανθεκτικότητα για να ενισχύσουν την υπευθυνότητα των μαθητών.
Ενώ υπάρχουν περιπτώσεις όπου το μέτρο έχει αποδώσει, υπάρχουν και ανησυχίες σχετικά με την αποτελεσματικότητά του. Η εφαρμογή αυτού του μοντέλου δεν έχει πάντα τα επιθυμητά αποτελέσματα, κυρίως σε περιοχές όπου η παραβατική συμπεριφορά είναι πιο έντονη ή όπου δεν υπάρχει η κατάλληλη υποδομή για να στηρίξει την κοινωνική εργασία. Δεδομένα που “θυμίζουν” Ελλάδα.
Ανάλογο μέτρο “αντέγραψε” λοιπόν και η κυβέρνηση Μητσοτάκη, στο πλαίσιο του “πακέτου” που παρουσίασε για τη βία στα σχολεία, το οποίο εντάσσεται στις 29 πολιτικές προς εφαρμογή. Κατά το σκεπτικό, η εφαρμογή της αποβολής σε μαθητές και μαθήτριες που παραβιάζουν τους κανόνες του σχολείου παρουσιάζει προβλήματα, όπως είναι η αδυναμία εποπτείας του αποβληθέντα μαθητή από κάποιον ενήλικα κατά τις ώρες απομάκρυνσής του από το σχολείο, οπότε μπορεί και να αυξάνεται η πιθανότητα εκδήλωσης της ίδιας ή άλλης ανεπιθύμητης συμπεριφοράς (π.χ. διαδικτυακός εκφοβισμός).
Έτσι, προτείνεται η αναστολή παρακολούθησης της μαθησιακής διαδικασίας να συνοδεύεται από υποχρεωτική παρακολούθηση μαθημάτων πολιτειακής εκπαίδευσης με βιωματικό χαρακτήρα, εντός του σχολείου. Παράλληλα, “με στόχο την ανάληψη της ευθύνης των πράξεων και την αναγνώριση της ανεπιθύμητης συμπεριφοράς από το παιδί που εκφοβίζει και των ακολούθων του”, προτείνεται η υποχρεωτική συμμετοχή τους σε ενδοσχολικές δράσεις που προάγουν την κοινωνική ευθύνη, όπως υποστήριξη σε μαθητές/μαθητριες μικρότερων τάξεων (στη μελέτη μαθημάτων κ.λπ.), βοήθεια σε σχολικές δραστηριότητες, φροντίδα του σχολικού περιβάλλοντος, κ.ά.
Προτείνεται επίσης:
- Παρακολούθηση καλλιτεχνικών, πολιτιστικών και αθλητικών δραστηριοτήτων ως αναμορφωτικό μέτρο.
- Δημιουργία ειδικών κέντρων αξιολόγησης και παρέμβασης για σοβαρότερες περιπτώσεις.
- Ενίσχυση των κοινοτικών μέτρων, με στόχο την ένταξη και όχι τον στιγματισμό.
“Το σχολείο πρέπει να μάθει στα παιδιά τη Μη Βίαιη Επικοινωνία. Πρέπει να μάθει στα παιδιά ότι η βία δεν μπορεί να αποτελεί κώδικα επικοινωνίας και πως θα το μάθει αυτό; Μέσα από τις δεξιότητες, μέσα από τη βιωματική εκπαίδευση στην ενεργητική ακρόαση, σε άλλες δεξιότητες και κυρίως μέσα από την εισαγωγή του θεσμού της σχολικής διαμεσολάβησης. Εκπαιδεύοντας τους ίδιους τους μαθητές ως διαμεσολαβητές για να αναπτύξουν αυτές τις δεξιότητες. Με αυτή τη διαδικασία ξέρουμε ότι και το σχολικό κλίμα θα αλλάξει και η ψυχική υγεία των παιδιών θα βελτιωθεί”, τόνισε η Πρόεδρος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, καθηγήτρια Εγκληματολογίας με έμφαση στην ενδοοικογενειακή βία, Βάσω Αρτινοπούλου.
“Στο μέτρο της αποβολής, στην απομάκρυνση από το σχολικό περιβάλλον. Πρακτικά τι κάνουν τα παιδιά; Μένουν στο σπίτι συχνά χωρίς την επίβλεψη γονέων με ένα κινητό. Εμείς δίνουμε παιδαγωγικό χαρακτήρα στο μέτρο της αποβολής και λέμε ότι τα παιδιά πρέπει να είναι και να συμμετέχουν υποχρεωτικά σε ενδοσχολικές δράσεις που προάγουν την κοινωνική ευθύνη. Να πάνε στο σχολείο, να βοηθήσουν μαθητές μικρότερων τάξεων, να διαβάσουν, να κάνουν τις εργασίες και αν έχουμε σοβαρά περιστατικά τότε να παραπεμφθούν στα Κέντρα Κοινότητας, Κέντρα Ημερήσιας φροντίδας για ανήλικους που το σχολείο θα πρέπει να συνεργάζεται με αυτά. Επομένως, προτείνουμε μια μορφή κοινωνικής εργασίας στο σχολείο”, πρόσθεσε.
Θα εφαρμοστεί το μέτρο; Και αν ναι, πώς;
Το ΥΠΑΙΘΑ αναμένεται να εκδώσει ειδική εγκύκλιο για την εφαρμογή του νέου πλαισίου από το 2025, ενώ οι δράσεις εντάσσονται στον Εθνικό Στρατηγικό Σχεδιασμό 2025-2030, με επιμέρους χρονοδιαγράμματα, πιλοτικές εφαρμογές και θεσμική συνεργασία με δικαιοσύνη, ΕΛ.ΑΣ., κοινωνικές υπηρεσίες και εκπαιδευτικούς φορείς. Κοντολογίς, καλά τα λόγια και οι εξαγγελίες, το θέμα είναι να δούμε αν και πώς αυτό το μέτρο, μπορεί να εφαρμοστεί στην πράξη, δεδομένων των υποστελεχώσεων σε νευραλγικούς τομείς κοινωνικού κράτους και της ως τώρα συνολικής θεσμικής – κυβερνητικής αντίληψης που έχει εξοβελίσει την κοινωνιολογία από το πρόγραμμα σπουδών.
Ακόμη, πολλοί είναι εκείνοι που εύλογα υποστηρίζουν πως για να λειτουργήσει το μέτρο σωστά, το θεμιτό θα ήταν ο θύτης εκφοβισμού να βλέπει υποχρεωτικά ψυχολόγο μαζί με τους γονείς του, με κρατική κάλυψη των εξόδων. Κοινώς, κοινωφελής εργασία σε συνδυασμό με υποχρεωτικές συνεδρίες σε ψυχολόγο και συμβουλευτική στους γονείς, αλλά με κρατική μέριμνα για όλα αυτά.
Μην ξεχνάμε πως και στις ΗΠΑ του Τραμπ, ήδη κάποιες Πολιτείες όπως η Φλόριντα έχουν αρχίσει να καταργούν την κοινωνιολογία ως βασικό μάθημα στα δημόσια κολέγια, γιατί “έχει καταληφθεί από αριστερούς”.
Δείτε εδώ αναλυτικά το σχέδιο
stratigikiΤην αντίθεσή του με τα παραπάνω διατύπωσε ο Διονύσης Τεμπονέρας, αναφέροντας πως μια μέση εργαζόμενη οικογένεια που εργάζεται 12ωρα και 13ωρα δεν μπορεί να έχει την επιτήρηση του παιδιού της.
“Φέρνουν δήθεν μέτρα για να αντιμετωπίσουν την βία των ανηλίκων με ψηφιακή επιτήρηση, κοινωνική εργασία, λες και τα παιδιά είναι φυλακισμένοι, και άλλα φαιδρά. Την ίδια ώρα το ωράριο των εργαζομένων γίνεται λάστιχο με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι γονείς να κάνουν δύο και τρεις δουλείες για να τα φέρουν βόλτα, να δουλεύουν 12ωρα και απλήρωτες υπερωρίες κλπ. Πρόσφατη μελέτη κατέδειξε ότι ήδη 1 στους 3 εργαζόμενους εργάζεται 7 ημέρες την εβδομάδα”, σημείωσε μεταξύ άλλων. Πρόσθεσε δε πως ο θεσμός της πανεπιστημιακής αστυνομίας δεν εφαρμόζεται, με τους πόρους αυτούς να μπορούσαν κάλλιστα να πηγαίνουν στο κοινωνικό κράτος και την ενδυνάμωσή του.
“Κυβερνητικές φωτοβολίδες”;
Εν κατακλείδι να σημειώσουμε πως αυτή τη στιγμή υπάρχουν μόλις 4.600 επαγγελματίες ψυχικής υγείας στις σχολικές μονάδες της χώρας (αρκετοί από αυτούς, ίσως και οι περισσότεροι, αναπληρωτές), αριθμός που φυσικά δεν επαρκεί για τις υπάρχουσες ανάγκες. Πρακτικά, ο κάθε σχολικός ψυχολόγος ή κοινωνικός λειτουργός έχει αναλάβει στην αρμοδιότητά του έως πέντε σχολεία, τα οποία επισκέπτεται κάθε εβδομάδα – ένα κάθε μέρα.
Η Υπουργός Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, κα Σοφία Ζαχαράκη δεσμεύτηκε από πλευράς της πως ο αριθμός αυτός θα αυξηθεί και πως καταβάλλεται προσπάθεια ώστε η παρουσία των ειδικών αυτών να μην περιορίζεται πλέον στη μία ημέρα την εβδομάδα ανά σχολείο.
Είναι παραπάνω από προφανές πως η παραπάνω ποσόστωση είναι αφενός φαιδρή, και αφετέρου καταδεικνύει με τον πλέον εμφατικό τρόπο πως αν δεν αλλάξει, κανένα μέτρο “σωφρονισμού” δεν μπορεί να γίνει αποτελεσματικό ως προς την υλοποίησή του.
Επίσης, είναι παραπάνω από σημαντικό οι σχολικοί ψυχολόγοι να γίνουν μόνιμοι, ώστε τα παιδιά να έχουν ένα σταθερό σημείο αναφοράς και με συχνές επισκέψεις σε αυτούς, και δη εκείνοι οι μαθητές που κρίνονται ως “παραβατικοί”.
Εν κατακλείδι. Η κυβέρνηση αντί να επανδρώσει τα σχολεία με μόνιμους ψυχολόγους ή κοινωνικούς λειτουργούς, να θεσμοθετήσει δωρεάν συνεδρίες για τις πιο ευάλωτες οικογένειες ώστε να λαμβάνουν ψυχολογική στήριξη γονείς και παιδιά, να εφαρμόσει υποχρεωτικές συνεδρίες για τον εκάστοτε θύτη, αντί να ενδυναμώσει ουσιαστικά τα σπίτια εκείνα όπου οι γονείς δουλεύουν 12ωρα για να επιβιώσουν και αποκόπτονται a priori από τα παιδιά τους, αντί να θέσει δηλαδή πρώτα στέρεες βάσεις, ανακοινώνει και πάλι κάτι εντελώς πρόχειρο και προσχηματικό, για τις εντυπώσεις. Λες και ο… “τραμπούκος” θα συμμορφωθεί επειδή θα βοηθάει στο ψήσιμο της τυρόπιτας στο κυλικείο ή θα καθαρίζει γόπες από το προαύλιο.
