Επιθεώρηση ή Αξιολόγηση; Ακόμη και η Φινλανδία αλλάζει

Θυμάμαι, όταν ήμουν μαθήτρια στο Δημοτικό, πριν από  πολλά χρόνια δηλαδή, τον τρόμο που αισθανόμουν τις φορές εκείνες όπου ο Επιθεωρητής έμπαινε στην τάξη. Ήταν μία σκοτεινή αμίλητη φιγούρα, με σκούρα καπαρντίνα και μία γαμψή μύτη, που στα παιδικά μου μάτια έμοιαζε σαν ένα τέρας, που είχε έρθει για να μας κατασπαράξει.

Θυμάμαι ακόμη τη φιγούρα του, κόντρα στο φως του παραθύρου, όπου σκυφτός και ανέκφραστος κράταγε σημειώσεις, για ότι γινόταν στην αίθουσα κατά τη διάρκεια του μαθήματος.

Η επίσκεψη του Επιθεωρητή στο σχολείο ήταν ένα μεγάλο γεγονός, που σκορπούσε πανικό σε όλους. Η δασκάλα μας όλες τις προηγούμενες ημέρες επικοινωνούσε πυρετωδώς με τους γονείς για να κανονίσει  να είναι φρεσκοσιδερωμένη η ποδιά, να είμαστε διαβασμένοι, να είναι καθαρά τα νύχια μας και να έχουμε όλοι ένα λευκό μαντηλάκι πάνω στο θρανίο. Δε γνωρίζω τι ποινές υπήρχαν εκείνη την εποχή για τους  εκπαιδευτικούς που ελάμβαναν αρνητική αξιολόγηση.

Πάντως μετά την αποχώρησή του, οι δάσκαλοι συνέχιζαν να χρησιμοποιούν τις ίδιες παιδαγωγικές μεθόδους και αυτό το θυμάμαι πολύ καλά, γιατί η βίτσα πήγαινε και ερχόταν μέχρι την αποφοίτησή μου από το Δημοτικό.

Τα χρόνια πέρασαν, εγώ επέλεξα να εργαστώ στην εκπαίδευση, τελείωσα με άριστα το Πανεπιστήμιο, πήρα παιδαγωγική επάρκεια, έκανα μεταπτυχιακό, έκανα επίσημες επιμορφώσεις που τις πλήρωσα με δικά μου χρήματα, δούλεψα κοντά μια δεκαετία ως ωρομίσθια και πληρωνόμουν  “βερεσέ”, δηλαδή όποτε είχε πιστώσεις το Υπουργείο και για να διοριστώ ως μόνιμη, πέρασα στον διαγωνισμό του ΑΣΕΠ.

Στη συνέχεια, στα προαπαιτούμενα για τον διορισμό, με εξέτασαν για φυματίωση, πέρασα αξιολόγηση από ψυχίατρο, έγινε έλεγχος στο ποινικό μου μητρώο και στη διετία κατατέθηκε στην υπηρεσία από τον διευθυντή του σχολείου που εργαζόμουν εκείνη την εποχή, αναλυτική έκθεση για τη μεθοδολογία και την ηθική μου. Είχα αξιολογηθεί ως “άξια” να είμαι δασκάλα.

Πολλά έχουν αλλάξει από τότε που ήμουν μαθήτρια. Οι βίτσες έχουν ποινικοποιηθεί και η Επιθεώρηση έχει ονομαστεί “Αξιολόγηση”.  Αυτό που έχει μείνει ίδιο είναι πως με αυτές τις διαδικασίες, ούτε τότε βελτιώθηκε, ούτε τώρα θα βελτιωθεί η ποιότητα της εκπαίδευσης. Γιατί η εκπαίδευση είναι ένα περίπλοκο πολιτικό, κοινωνικό, πολιτισμικό, οικονομικό, πολυπαραγοντικό θέμα, που ελάχιστα επηρεάζεται από τον “παλιοχαρακτήρα” του εκπαιδευτικού.

Αν ρωτήσεις έναν Φινλανδό δάσκαλο κατά πόσο εφάρμοσαν στους εκπαιδευτικούς κάποιο είδος Αξιολόγησης -Επιθεώρησης, για να φτιάξουν το πολυβραβευμένο εκπαιδευτικό τους σύστημα, θα πέσει κάτω από τα γέλια.

Έχουν αξιολόγηση οι Φινλανδοί; Ω, ναι! Έχουν!

Ένα πολυεπίπεδο σύστημα αξιολόγησης, όχι όμως για να τιμωρούν τους εκπαιδευτικούς ή να τους απολύουν. Αυτό είναι άλλο ένα αφήγημα, που θα θύμωνε τους Φινλανδούς, γιατί εκεί ο δάσκαλος χαίρει σεβασμού, έχει επαγγελματικό κύρος και αμοιβές μεγαλύτερες από τους ιατρούς και θεωρούν πως η αξιολόγησή του ολοκληρώνεται με το πτυχίο σπουδών από τις κρατικές παιδαγωγικές σχολές. Για τη Φινλανδία  και για άλλες χώρες, που οι κυβερνήσεις τους δε χαϊδεύουν κομματικά ακροατήρια, αλλά θέλουν πραγματικά να βελτιώσουν την Εκπαίδευση, η αξιολόγηση είναι η διαδικασία ΑΝΑΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΗΣ της Κεντρικής Υπηρεσίας-Ηγεσίας με δεδομένα που αφορούν στην δομή και στη λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος.

Αυτή η ανατροφοδότηση καταγράφει τα προβλήματα, τι δε λειτουργεί καλά στη νομοθεσία, πού χρειάζονται χρηματοδοτήσεις, πού χρειάζονται προσλήψεις, πού χρειάζονται τη δημιουργία νέου πλαισίου για τη διαχείριση ειδικών θεμάτων, από τη σχολική βία μέχρι και τη διατροφή των παιδιών.

Τελευταία διαβάζουμε πως το Φινλανδικό Υπουργείο Παιδείας είναι στην διαδικασία αναθεώρησης του περιβόητου Φινλανδικού μοντέλου, γιατί πλέον θεωρεί πως οι γνωστικές ανάγκες των παιδιών έχουν αλλάξει. Έτσι η Φινλανδία, μια χώρα που διαθέτει από τα πιο υψηλά ποσοστά κρατικών κονδυλίων στην Παιδεία,  ετοιμάζεται να αποδομήσει αυτό που ο ΟΟΣΑ αξιολογεί εδώ και περισσότερο από μία δεκαετία, ως ένα από τα  άριστα εκπαιδευτικά συστήματα. Αξίζει να μελετηθεί  αυτό που ξέρουμε ως Φινλανδικό θαύμα, ειδικά στη περιγραφή της δημιουργίας του.

Στην πραγματικότητα χρησιμοποίησαν ως πιλοτική εφαρμογή, τις καλές πρακτικές όπου μία δασκάλα σε συνεργασία με τον διευθυντή του σχολείου της, εφάρμοσαν με θεωρητικό υπόβαθρο ένα από τα κλασικά παιδαγωγικά μοντέλα το “Σχολείο Εργασίας”. Έτσι ας κρατήσουμε αυτό ότι το Φινλανδικό θαύμα δεν γεννήθηκε από σοφούς managers ούτε από δημοφιλείς Υπουργούς ούτε από τον βούρδουλα της Αξιολόγησης, αλλά όταν ένα Υπουργείο αφουγκράστηκε  και εμπιστεύτηκε τους και τις εκπαιδευτικούς του. Και αυτό είναι κοινός τόπος και για άλλα γνωστά και σημαντικά εκπαιδευτικά μοντέλα, όπως του Frene, του Reggio Emilia, κ.α..

Η επιμονή πάνω στην επαναφορά της Επιθεώρησης, έχει ένα και μοναδικό στόχο και αυτός είναι να φορτώσει στους εκπαιδευτικούς, γενικώς και αορίστως, το φταίξιμο της αποτυχίας του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος.

Το αφήγημα της άρσης της μονιμότητας έχει εδραιωθεί τα τελευταία 15 χρόνια, όταν η οικονομία της χώρας κατέρρευσε με συνέπειες, που  ζήσαμε όλοι στο πετσί μας. Μαζί με την οικονομία όμως σημειώθηκε και η κατάρρευση της αξιοπιστίας  της πολιτικής ηγεσίας της χώρας.

Εκεί γύρω επινοήθηκε και το αφήγημα του Κακού Δημόσιου Υπαλλήλου ως του βασικού φταίχτη της κατάρρευσης της ελληνικής οικονομίας. Ένα πολύ έξυπνο αφήγημα, σατανικά έξυπνο και χειραγωγικό, που αγγίζει τις πιο μισάνθρωπες γωνιές του θυμικού μας. Γιατί πριν από την οικονομική κατάρρευση, για να μαζέψει οπαδούς ένα κόμμα, έταζε διορισμούς στο Δημόσιο, το γνωστό “τάγμα των δικών μας παιδιών”. Τώρα, που δεν υπάρχει μαντίλι ούτε για να κλάψουμε, επινοήθηκε αντί για διορισμούς στο Δημόσιο, να τάζουν  απολύσεις.

Έτσι τα ψιλά γράμματα και ο  ψίθυρος που ακούγεται πίσω από τη συζήτηση αυτή είναι: “Οι καλές θέσεις έχουν καταληφθεί από τους άχρηστους, αλλά εμείς θα τις δώσουμε στους άριστους, στα δικά μας παιδιά”.

Στήθηκε λοιπόν μία αρένα με λιοντάρια, για να πεταχτούν ζωές ανθρώπων, ώστε να ταϊστεί ο όχλος και να ξεχάσει πως από τα ταβάνια των σχολείων, αυτή τη στιγμή που μιλάμε, πέφτουν σοβάδες στα κεφάλια των παιδιών τους. Έχει ήδη συμβεί μία φορά αυτή η κακότητα, όταν το 2013, 2.500 χιλιάδες εκπαιδευτικοί, 46 ειδικοτήτων από τεχνικά λαϊκά σχολεία, “θερίστηκαν” μέσα σε μία νύχτα, χωρίς κριτήρια και αξιολόγηση. Οι εκπαιδευτικοί τέθηκαν σε διαθεσιμότητα, γιατί δεν μπορούσαν να απολυθούν, για να επανέλθουν στα σχολεία τους 2 χρόνια μετά.  Κάπως έτσι θα γίνει και τώρα. Και  όλο αυτό γίνεται για να επικοινωνηθει στο ακροατήριό τους το μήνυμα ότι αυτή η κυβέρνηση είναι τόσο φοβερή, που τα βάζει ακόμη και με το “κατεστημένο” του Συντάγματος της Ελλάδας!

Όλο αυτό είναι απλώς  άλλη μία έκφραση ακραίας ρατσιστικής, καθαρής ρητορικής μίσους, απέναντι σε μία ολόκληρη εργασιακή ομάδα.

Και αυτά τα γράφω με όλη την επίγνωση πως στην επικείμενη αξιολόγησή μου, μάλλον δεν θα πάρω καλό βαθμό.

*Η Ελένη Καραγιάννη είναι εκπαιδευτικός Εικαστικής Αγωγής και Συντονίστρια Εκπαίδευσης Προσφύγων στη δομή φιλοξενίας προσφύγων του Σχιστού.