Βρες τον δρόμο σου: Πώς θα επιλέξεις σπουδές χωρίς ξεκάθαρο σχέδιο

Οι πανελλήνιες τελείωσαν και φέτος, τα μηχανογραφικά είναι σε διαδικασία συμπλήρωσης, αλλά εσύ δεν ξέρεις ακόμη τι πραγματικά θέλεις να κάνεις. Ωστόσο, δεν χρειάζεται να ανησυχείς.

Πρώτον, γιατί είναι φυσιολογικό να μην γνωρίζεις ποιο επάγγελμα θέλεις να κάνεις στην υπόλοιπη ζωή σου. Δεύτερον, γιατί υπάρχουν αρκετοί συνομήλικοί σου, ή και μεγαλύτεροι, οι οποίοι βρίσκονται στην ίδια θέση με εσένα. Και τρίτον, γιατί έχεις πολλές επιλογές στα χέρια σου, οι οποίες μπορούν να σε βοηθήσουν να βρεις τον ιδανικό δρόμο.

Οι εμπειρίες των συνομήλικών σου

Νομίζω, πάντως, ότι για όλα τα παραπάνω αρμόδιοι για να μιλήσουν είναι εκείνα τα παιδιά, τα οποία έχουν περάσει ό,τι περνάς και εσύ σήμερα. Η προσωπική τους εμπειρία θα σε βοηθήσει να «ξεμπλοκάρεις» και να λάβεις τις αποφάσεις που πραγματικά επιθυμείς.

Χαρακτηριστική είναι η εμπειρία της 19χρονης φοιτήτριας E.K., η οποία θεωρεί ότι ο καλύτερος τρόπος για να ανακαλύψεις το αντικείμενο που θέλεις να ασχοληθείς, είναι να κάνεις δοκιμές, να συζητήσεις και να ανταλλάξεις εμπειρίες. Εάν ούτε αυτό «πιάσει», τότε στη συνέχεια προτείνει να απευθυνθείς σε κάποιον ειδικό επαγγελματικού προσανατολισμού για μια πιο εμπεριστατωμένη ανάλυση και καθοδήγηση

Από την πλευρά του, ο 22χρονος φοιτητής Β.Σ. εξηγεί ότι «όταν δεν ξέρεις τι θέλεις είναι σημαντικό να εκτίθεσαι σε διαφορετικά ερεθίσματα και να δίνεις στον εαυτό σου χώρο να δει τι περίπου του αρέσει». Η αλήθεια είναι, όπως αναφέρει, ότι όλοι έχουμε μια στροφή προς έναν τομέα απλά μερικά άτομα λόγω και του νεαρού της ηλικίας αργούν να ανακαλύψουν τον τομέα που τους ενδιαφέρει περισσότερο.

Την προσωπική της εμπειρία θυμάται και η φοιτήτρια Χ.Ν., η οποία σήμερα είναι 19 ετών. «Για εμένα, το να επιλέξω τον τομέα με τον οποίο θα ασχοληθώ, ήταν μεγάλο δίλλημα με τη λογική ότι δεν υπήρχαν και πολλές επιλογές στη θεωρητική κατεύθυνση στην πόλη μου. Οπότε αποφάσισα να περάσω σε μια αρχική σχολή και μετά με το 10% να διεκδικήσω κάτι καλύτερο για τον εαυτό μου σε μια άλλη σχολή. Θεωρώ πώς όταν δεν γνωρίζεις τι θέλεις, πρέπει να κάνεις ένα βήμα πίσω και να δεις τα πράγματα λίγο πιο σφαιρικά. Να κοιτάξεις την συνολική εικόνα των πραγμάτων».

Όσον αφορά τον 20χρονο φοιτητή M.T., αυτό που τον βοήθησε ήταν να προσπαθήσει να φανταστεί τον εαυτό του στον επαγγελματικό στίβο. «Σε τι περιβάλλον θα μου ταίριαζε να εργάζομαι; Πώς φαντάζομαι την καθημερινότητά μου; Αν καταφέρεις να βρεις τις απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα έχεις κάνει ήδη το πρώτο βήμα για να κάνεις τη σωστή – για σένα – επιλογή» επισημαίνει. 

Η 23χρονη φοιτήτρια Μ.Α. προτείνει μια άλλη λύση. Αυτή της δια της ατόπου απαγωγής ή αλλιώς να διαλέξεις σίγουρα τι δεν θες να κάνεις. «Βάζεις στη ζυγαριά τα “hard no” σου με το πώς ονειρεύεσαι να είναι η ζωή σου τον επόμενο χρόνο – όχι χρόνια. Το πρώτο βήμα είναι να ψάξεις ποιο πανεπιστημιακό ίδρυμα σε εκφράζει καλύτερα με το πρόγραμμα σπουδών του, γιατί αυτή θα είναι ουσιαστικά η καθημερινότητα σου και έτσι θα χτίσεις το δίκτυό σου», ανέφερε χαρακτηριστικά.

O 22χρονος φοιτητής του Deree Γ.Π. μάς αναφέρει πως όταν τελείωσε το σχολείο ήταν εντελώς αναποφάσιστος για το ποια κατεύθυνση σπουδών ήθελε να ακολουθήσει. Πηγαίνοντας σε ένα Open Day του Deree διαπίστωσε πως αυτό δεν ήταν απαραίτητο για να ξεκινήσει τις σπουδές του. “Το Αμερικανικό Εκπαιδευτικό Σύστημα σου επιτρέπει να ξεκινήσεις σπουδές παίρνοντας μαθήματα από διάφορα πεδία και να αποφασίσεις αργότερα να ακολουθήσεις αυτό που σου αρέσει. Για μένα αυτό ήταν λυτρωτικό καθώς ήμουν ανάμεσα σε Ψυχολογία, κάτι σχετικό με το Περιβάλλον και Ναυτιλιακά. Παίρνοντας μαθήματα σχετικά κατάλαβα πολύ γρήγορα ότι αυτό που με ενδιέφερε περισσότερο ήταν η Ψυχολογία και πραγματικά είμαι ευγνώμων σήμερα που είχα τη δυνατότητα να διαλέξω δοκιμάζοντας πρώτα για να καταλάβω τι είναι αυτό που μου ταιριάζει”. 

“Οι σύμβουλοι σπουδών μαζί με το career office του Deree με φρόντισαν τόσο πολύ στα πρώτα βήματα των σπουδών μου για να βρω τι είναι αυτό που πραγματικά θέλω να κάνω. Ήμουν ένα παιδί εντελώς αναποφάσιστο για το τι θέλω να κάνω στη ζωή μου, αλλά μέσα από τα τεστ και τις συνεχόμενες συνεδρίες με τους ανθρώπους του κολλεγίου, που είναι συνεχώς δίπλα σου όποτε τους χρειαστείς, κατάλαβα ότι αυτό που με ενδιέφερε πιο πολύ ήταν τα Οικονομικά και το Marketing. Τώρα σπουδάζω παράλληλα και τα δύο κάνοντας bachelor στα οικονομικά και ένα minor στο Marketing. Η ευελιξία του αμερικανικού συστήματος είναι πραγματικά πολύ σημαντική” , λέει από την πλευρά της, η 23χρονη Β.Γ., τελειόφοιτη του Deree. 

Πώς μοιάζουν οι σπουδές στην Ευρώπη

Η τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ευρώπη δεν είναι ενιαία, αλλά η πολυμορφία της αποτελεί πλεονέκτημα. Κάθε χώρα προσφέρει διαφορετικές εμπειρίες και ευκαιρίες, δίνοντας στους φοιτητές τη δυνατότητα να επιλέξουν το εκπαιδευτικό και κοινωνικό περιβάλλον που ανταποκρίνεται καλύτερα στις ανάγκες και τους στόχους τους.

Στη Γερμανία, το πανεπιστημιακό σύστημα ακολουθεί τη γνωστή δομή 3+2+3 (Bachelor, Master, διδακτορικό), με έμφαση στη θεωρητική κατάρτιση και την ερευνητική προσέγγιση. Τα δημόσια πανεπιστήμια είναι σχεδόν δωρεάν για τους φοιτητές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ προσφέρουν πρόσβαση σε σύγχρονες υποδομές, διεθνή ερευνητικά δίκτυα και πολλές ευκαιρίες για πρακτική άσκηση μέσω συνεργασιών με τη βιομηχανία. Ιδιαίτερα ενισχυμένες είναι και οι δυνατότητες χρηματοδότησης, κυρίως μέσω του γερμανικού οργανισμού DAAD που παρέχει υποτροφίες σε ξένους φοιτητές. Παράλληλα, τα γερμανικά πανεπιστήμια συμμετέχουν ενεργά στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα ανταλλαγών Erasmus+. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το Ludwig-Maximilians-Universität München (LMU), ένα από τα πιο φημισμένα ερευνητικά ιδρύματα στην Ευρώπη, με υψηλό ποσοστό διεθνών φοιτητών.

Στη Γαλλία, η τριτοβάθμια εκπαίδευση οργανώνεται σε τρία επίπεδα: Licence (συνήθως 3 χρόνια), Master (2 χρόνια) και Doctorat (3 ή περισσότερα χρόνια). Το κόστος φοίτησης στα δημόσια ιδρύματα παραμένει ιδιαίτερα χαμηλό, γεγονός που καθιστά τη χώρα ελκυστική επιλογή για φοιτητές από όλη την Ευρώπη. Οι φοιτητές επωφελούνται από συστήματα στήριξης, όπως φοιτητικές εστίες, οικονομικά βοηθήματα και πρόσβαση σε πολιτιστικές δραστηριότητες με ειδικά φοιτητικά πάσα. Τα γαλλικά πανεπιστήμια παρέχουν επίσης ισχυρές συνδέσεις με την αγορά εργασίας, ειδικά μέσω πρακτικών ασκήσεων και εταιρικών συνεργασιών. Ιδιαίτερη θέση κατέχουν οι “Grandes Écoles”, όπως η École Normale Supérieure στο Παρίσι, η οποία προσφέρει άριστη εκπαίδευση και υψηλού κύρους διπλώματα, αποτελώντας φυτώριο μελλοντικών ερευνητών, στελεχών και ηγετών.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι πανεπιστημιακές σπουδές συνήθως διαρκούν τρία χρόνια για το προπτυχιακό και έναν χρόνο για το μεταπτυχιακό, ενώ το διδακτορικό κυμαίνεται μεταξύ τριών και τεσσάρων ετών. Παρά το υψηλό κόστος σπουδών, η Βρετανία προσφέρει πλούσια ακαδημαϊκή εμπειρία με επίκεντρο την ανεξάρτητη μελέτη, τη βιβλιογραφική έρευνα και την ανάπτυξη κριτικής σκέψης. Οι φοιτητές έχουν πρόσβαση σε προσωπική καθοδήγηση, συμμετέχουν σε επιστημονικά σεμινάρια και ενθαρρύνονται να αναπτύσσουν ερευνητικές εργασίες ήδη από τα πρώτα έτη σπουδών. Τα βρετανικά πανεπιστήμια διαθέτουν ισχυρές σχέσεις με διεθνή ερευνητικά προγράμματα, ενώ υπάρχουν και πλήθος υποτροφιών για ακαδημαϊκή αριστεία ή κοινωνικοοικονομικά κριτήρια. Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί το University of Oxford, ένα από τα παλαιότερα και πιο αναγνωρισμένα πανεπιστήμια του κόσμου, με τεράστιο ερευνητικό έργο και παγκόσμια απήχηση.

Στη Σουηδία, οι σπουδές έχουν διάρκεια 3 ετών για το πτυχίο (αν και σε κάποιες ειδικότητες ενδέχεται να διαρκούν 4 χρόνια), 2 για το μεταπτυχιακό και 4 για το διδακτορικό, με τη δημόσια εκπαίδευση να είναι δωρεάν για τους φοιτητές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η σουηδική ανώτατη εκπαίδευση χαρακτηρίζεται από καινοτόμες διδακτικές μεθόδους, έμφαση στην ομαδική εργασία, την αυτονομία του φοιτητή και τη χρήση σύγχρονων τεχνολογιών. Οι φοιτητές έχουν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν σε διεθνή προγράμματα, σε πρακτική άσκηση εντός και εκτός χώρας, καθώς και σε ερευνητικές ομάδες με παγκόσμια αναγνώριση. Η Σουηδία προσφέρει, επίσης, γενναιόδωρα φοιτητικά πακέτα στέγασης και υποτροφίες για μεταπτυχιακές σπουδές. Ένα σημαντικό πανεπιστήμιο της χώρας είναι το Lund University, γνωστό για τον διεθνή προσανατολισμό του και την αριστεία στους τομείς των θετικών επιστημών και της τεχνολογίας.

Η Ολλανδία προσφέρει ένα σύστημα με διαχωρισμό μεταξύ πανεπιστημίων έρευνας και εφαρμοσμένων επιστημών, καλύπτοντας έτσι τόσο θεωρητικές όσο και πρακτικές ανάγκες. Οι σπουδές διαρκούν τρία χρόνια για το πτυχίο και ένα έως δύο χρόνια για το μεταπτυχιακό, με δίδακτρα που παραμένουν σε προσιτά επίπεδα για φοιτητές της Ε.Ε.. Η χώρα είναι ιδιαίτερα φιλόξενη προς τους ξένους φοιτητές, με εκατοντάδες αγγλόφωνα προγράμματα και προηγμένες ψηφιακές υπηρεσίες. Οι φοιτητές έχουν πρόσβαση σε πρακτικές ασκήσεις, σεμιναριακά μαθήματα με διασύνδεση με την αγορά εργασίας, και ενεργή συμμετοχή σε ερευνητικά projects. Το Delft University of Technology (TU Delft) αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα ενός κορυφαίου ολλανδικού πανεπιστημίου με εξαιρετικές επιδόσεις στην τεχνολογία και τη μηχανική, και μεγάλη διεθνή φοιτητική κοινότητα.

Στην Ελλάδα, η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται κυρίως από δημόσια πανεπιστήμια, με τις προπτυχιακές σπουδές να διαρκούν 4 έως 6 χρόνια, ανάλογα με το αντικείμενο, και τις μεταπτυχιακές από 1 έως 2. Τα διδακτορικά ξεκινούν από 3 χρόνια και άνω. Οι προπτυχιακές σπουδές είναι δωρεάν για τους φοιτητές της Ε.Ε., ενώ αρκετά μεταπτυχιακά προγράμματα έχουν δίδακτρα. Η πανεπιστημιακή εκπαίδευση χαρακτηρίζεται από έντονη θεωρητική βάση, αλλά τα τελευταία χρόνια ενισχύεται και η πρακτική εφαρμογή μέσω πρακτικών ασκήσεων, συμμετοχής σε ερευνητικά έργα και ευρωπαϊκά προγράμματα. Οι φοιτητές έχουν πρόσβαση σε υποτροφίες μέσω του ΙΚΥ, προγράμματα ανταλλαγών Erasmus+ και φοιτητικές λέσχες υποστήριξης. Ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα αποτελεί το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), το αρχαιότερο πανεπιστήμιο της χώρας, με ευρύ φάσμα σπουδών και συμμετοχή σε διεθνείς επιστημονικές συνεργασίες.

Πώς σε βοηθούν τα ευρωπαϊκά συστήματα

Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά των σύγχρονων ευρωπαϊκών συστημάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι η πολυμορφία που προσφέρουν, επιτρέποντάς σου να πειραματιστείς, να εξερευνήσεις και να ανακαλύψεις τα ενδιαφέροντά σου χωρίς να “εγκλωβίζεσαι” από την αρχή σε ένα αυστηρό πλαίσιο.

Καταρχάς, σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, τα πανεπιστήμια δίνουν τη δυνατότητα στον φοιτητή να επιλέξει μαθήματα από διαφορετικά γνωστικά πεδία, ιδιαίτερα στα πρώτα χρόνια σπουδών. Έτσι, κάποιος που δεν είναι σίγουρος για τον τομέα του μπορεί να παρακολουθήσει εισαγωγικά μαθήματα σε κοινωνικές επιστήμες, θετικές επιστήμες, τέχνες ή τεχνολογία και να διαμορφώσει άποψη μέσα από την εμπειρία. Σε πανεπιστήμια όπως εκείνα του Ηνωμένου Βασιλείου ή της Σουηδίας, αυτό το στοιχείο της ακαδημαϊκής επιλογής είναι ιδιαίτερα έντονο.

Επιπλέον, τα περισσότερα εκπαιδευτικά συστήματα ενισχύουν την πρακτική εμπειρία μέσα από πρακτική άσκηση (internships), project με επιχειρήσεις, συμμετοχή σε ερευνητικές ομάδες και κοινωνικά προγράμματα. Μέσα από αυτές τις εμπειρίες, οι φοιτητές έρχονται σε επαφή με διαφορετικά επαγγελματικά περιβάλλοντα και μπορούν να αναγνωρίσουν τι τους ταιριάζει στην πράξη, πέρα από τη θεωρία.

Το ευρωπαϊκό πλαίσιο σπουδών υποστηρίζεται επίσης από θεσμούς όπως το Erasmus+, που δίνει τη δυνατότητα κινητικότητας – όχι μόνο για σπουδές, αλλά και για πρακτική άσκηση ή εθελοντική εργασία στο εξωτερικό. Η εμπειρία του να ζήσεις σε μια άλλη χώρα και να έρθεις σε επαφή με άλλους πολιτισμούς και επαγγελματικές κουλτούρες μπορεί να σου «ανοίξει» νέους ορίζοντες εάν ακόμα ψάχνεις το δικό σου μονοπάτι.

Τέλος, η ύπαρξη συμβουλευτικών υπηρεσιών στα πανεπιστήμια – όπως career offices και γραφεία ψυχοκοινωνικής υποστήριξης – παρέχει καθοδήγηση τόσο σε προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο. Πολλά ιδρύματα προσφέρουν τεστ επαγγελματικού προσανατολισμού, ατομικές συνεδρίες με συμβούλους και ημερίδες γνωριμίας με επαγγελματίες διαφορετικών κλάδων.

Το αμερικανικό σύστημα με μία λέξη: Ευελιξία

Ας δούμε, τώρα, μερικά από τα βασικά χαρακτηριστικά του αμερικανικού συστήματος, το οποίο μπορεί να σου δώσει το κάτι παραπάνω, ώστε αφενός να ανακαλύψεις αυτό που πραγματικά σου αρέσει, αφετέρου να επιτύχεις ταχύτερη και καλύτερη επαγγελματική αποκατάσταση.

Σε σχέση με τα ευρωπαϊκά, το αμερικανικό σύστημα χαρακτηρίζεται από ακόμα μεγαλύτερη ευελιξία και εξατομίκευση της εκπαιδευτικής πορείας.

Το πρώτο και κυριότερο είναι η δυνατότητα στα πρώτα χρόνια της φοίτησης να επιλέξεις μαθήματα από διαφορετικούς τομείς, τεστάροντας μ’ αυτόν τον τρόπο τι πραγματικά σου ταιριάζει και πού έχεις κλίση. Για παράδειγμα, μπορείς να πάρεις μαθήματα τόσο στην ψυχολογία όσο και στη φιλοσοφία, πριν αποφασίσεις σε ποιον κλάδο θα εστιάσεις.

Αλλά ακόμη κι αν κάνεις λάθος επιλογή στην αρχή, τότε στον 2ο ή στον 3ο χρόνο μπορείς εύκολα να αλλάξεις αντικείμενο σπουδών, χωρίς να έχεις συνέπειες στην ποιότητα και στον χρόνο της φοίτησής σου.

Το αμερικανικό σύστημα σού προσφέρει την ευκαιρία να έχεις έναν εξειδικευμένο σύμβουλο, ο οποίος θα σε βοηθά να κάνεις τις σωστές επιλογές, μέσω της κατανόησης των ενδιαφερόντων σου αλλά και της παρουσίασης των επαγγελματικών προοπτικών ανά κατεύθυνση.

Στα αμερικανικά πανεπιστήμια, παράλληλα, το σύστημα σε ενθαρρύνει να συνδυάζεις διαφορετικά πεδία, ενισχύοντας τη διεπιστημονικότητα και προσφέροντας ένα ευρύτερο πλαίσιο μάθησης. Έτσι, μπορείς να «παντρεύεις» τις περιβαλλοντικές σπουδές με την ψυχολογία ή την επιχειρηματικότητα με την τεχνολογία, δημιουργώντας ένα εξατομικευμένο «προφίλ» σπουδών, το οποίο ταιριάζει στα δικά σου θέλω.

Εξίσου σημαντικό είναι και το γεγονός ότι το αμερικανικό σύστημα σε ενθαρρύνει να κάνεις πρακτική άσκηση ή να συμμετέχεις σε προγράμματα εθελοντισμού. Μ’ αυτό τον τρόπο, αποκτάς εμπειρία και κατανοείς καλύτερα ποιοι τομείς σου ταιριάζουν. Έτσι, για παράδειγμα, ένας φοιτητής του Deree, ο οποίος κλίνει προς την ψυχολογία, μπορεί πρώτα να εργαστεί ως βοηθός σε κέντρο ψυχικής υγείας, προτού λάβει την οριστική του απόφαση. Επίσης, υπάρχουν και τα προγράμματα διερεύνησης καριέρας, τα οποία σε βοηθούν να καταλάβεις πώς συνδέονται τα μαθήματα με πραγματικές καριέρες.

Τέλος, μεγάλο ρόλο στην επιτυχία ενός προγράμματος σπουδών διαδραματίζει η εξωπανεπιστημιακή ζωή, η οποία συμβάλλει στο να ανακαλύπτεις νέα πεδία και δεξιότητες. Είναι ενδεικτικό ότι σου παρέχεται η δυνατότητα να λαμβάνεις μέρος σε φοιτητικές οργανώσεις, λέσχες και διάφορες δραστηριότητες, οι οποίες σε βοηθούν να εξελίξεις την προσωπική και ακαδημαϊκή ταυτότητά σου.

Το Deree, ακολουθώντας το αμερικανικό σύστημα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, το οποίο διαφέρει σημαντικά με όσα πιθανώς γνωρίζεις γύρω από τα ελληνικά πανεπιστήμια, σου προσφέρει όλα αυτά που χρειάζεσαι για την επόμενη ημέρα. Από ευελιξία, διαθεματική μάθηση, εξωστρέφεια και προσωπική καθοδήγηση έως βαθιά γνώση του μαθησιακού αντικειμένου, ανάπτυξη πολλαπλών δεξιοτήτων και κυρίως… χρόνο για να αποφασίσεις τι ακριβώς θες να κάνεις.

H δική σου επιλογή

Όλα όσα άκουσες είναι βέβαιο ότι μπορούν να σε βοηθήσουν αφενός να αποβάλεις ένα μέρος από το δικαιολογημένο σου άγχος, αφετέρου να βάλεις σε μια τάξη τις χιλιάδες σκέψεις που σε κατακλύζουν. Το σημαντικό είναι, επίσης, να γνωρίζεις ότι πέραν των ελληνικών ιδρυμάτων, υπάρχει και η εναλλακτική του αμερικανικού εκπαιδευτικού συστήματος, το οποίο έχει αρκετά πλεονεκτήματα, ιδίως σε θέματα ευελιξίας, προσαρμογής αλλά και επαγγελματικής αποκατάστασης, καθώς δεν απαιτεί από ‘σένα να αποφασίσεις «εδώ και τώρα» τι ακριβώς θέλεις να κάνεις. Αντίθετα, σου δίνει τον χρόνο, τον χώρο και τους πόρους για να εξερευνήσεις τι πραγματικά επιθυμείς.