Νίκος Χαραλαμπίδης για θαλάσσια πάρκα: Γοργόνες ευτυχείτε!

Χωρίς υπερβολή και ανεξαρτήτως τελικού αποτελέσματος, η έναρξη της δημόσιας διαβούλευσης για τη δημιουργία δύο νέων θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών, σε Ιόνιο και Νότιες Κυκλάδες, πάνω σε συγκεκριμένες προτάσεις, είναι μέρα ανάσας και γιορτής για τη θαλάσσια ζωή, πραγματική και μυθική.

Όπως αναφέρει η Greenpeace σε ανακοίνωση της: “η θάλασσα σταδιακά μετατράπηκε από “λίκνο του πολιτισμού μας”, σε χωματερή, μέσο μεταφοράς, χώρος αναψυχής… Μετά από εικοσαετείς επίμονες εισηγήσεις επιστημόνων, η ανθρωπότητα – σε επίπεδο Ηνωμένων Εθνών – κάνει βήματα στη σωστή κατεύθυνση, αναγνωρίζει τη σημασία της θαλάσσιας ζωής για την υγεία, την κοινωνία, το περιβάλλον, την οικονομία και ζητά την προστασία του 30% των ωκεανών μέχρι το 2030 ως ελάχιστο απαραίτητο μέτρο για την ανάκαμψη της θαλάσσιας ζωής. Η εναρξη της δημόσιας διαβούλευσης για τη δημιουργία δύο νέων τέτοιων περιοχών στη χώρα μας είναι μια πολύ καλή είδηση. Τελεία και παύλα.

Δεδομένου ότι οι δυο προτεινόμενες Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές (ΘΠΠ) καλύπτουν πάνω από το 30% των εθνικών υδάτων και περιλαμβάνουν σημαντικά οικοσυστήματα, εύκολα βλέπει κάποιος ότι η συγκεκριμένη ανακοίνωση του ΥΠΕΞ μπορεί να σηματοδοτήσει μια ουσιαστική στροφή 180 μοιρών στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τη θάλασσα και τη θαλάσσια ζωή. Η δέσμευση του πρωθυπουργού ότι θα απαγορευτούν τα συρόμενα αλιευτικά εργαλεία εντός των ΘΠΠ, ενώ ακούγεται σαν κάτι απολύτως αυτονόητο, στην πραγματικότητα αποτελεί ένα ρηξικέλευθο μέτρο που έχει ήδη αρχίσει να δημιουργεί θετικές αλλαγές σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ναι, όσο κι αν φαίνεται παράδοξο, τα πλέον καταστροφικά αλιευτικά εργαλεία (τα συρόμενα δίχτυα βυθού, η μηχανοτράτα), μέχρι σήμερα, δεν εξαιρούνται/ απαγορεύονται εξ ορισμού εντός ΘΠΠ (παρά μόνο εάν υπάρχει σχετική πρόβλεψη).

Ναι, η σημερινή ειναι μια ημέρα ανείπωτης χαράς την οποία προσδοκούμε εδω και καποια χρόνια αφότου ο πρωθυπουργός εξήγγειλε, στη Μασσαλία το 2021, τη δέσμευση για την προστασία του 30% των θαλασσών μας. Δέσμευση την οποία επανέλαβε στην Αθηνα στο “Our Oceans Conference” το 2023 και, δεν το κρύβω, ανησυχούσαμε οτι θα μείνει στα χαρτιά και στις καλές προθέσεις.

Οι ανησυχίες και οι δεύτερες σκέψεις είναι πολλές και απολύτως δικαιολογημένες. Παραθέτω ενδεικτικά μερικές από αυτές:

• Η εφαρμογή των μέτρων προστασίας στις υπάρχουσες προστατευόμενες περιοχές, χερσαίες και θαλασσινές, είναι – κατά γενική ομολογία – εξαιρετικά προβληματική. Ειδικά στη θάλασσα, η διάσπαση αρμοδιοτήτων επιτρέπει συχνά ανεξέλεγκτες καταστάσεις στον πυρήνα σημαντικών ΘΠΠ. Μια βόλτα στον Κόλπο Λαγανα Ζακύνθου θα πείσει και τον πιο δύσπιστο.
• Η άμεση γειτνίαση ΘΠΠ με περιοχή που έχει παραχωρηθεί για εξορύξεις αερίου αποτελεί – στην καλύτερη περίπτωση – ένα οξύμωρο. Εκείνο το κραυγαλέο τετράγωνο κενό στον χάρτη του Εθνικού Πάρκου Ιονίου είναι ενδεικτικό της αμηχανίας της κυβέρνησης

Σήμερα όμως δεν έχει “ναι μεν αλλά”. Σήμερα η θαλάσσια ζωή γιορτάζει. Απο τα υποθαλάσσια λιβάδια της Ποσειδωνίας μέχρι τους πολύχρωμους γύλους και τα φανταχτερά κοράλλια, απο τους εντυπωσιακούς φυσητήρες μέχρι τις θαλάσσιες χελώνες, σήμερα, η θαλάσσια ζωή γιορτάζει. Και μαζι της γιορτάζουμε όλες και όλοι εμείς που προσπαθούμε να αναδείξουμε την ανάγκη προστασίας της θαλάσσιας ζωής, ακόμα και σε εποχές που αυτό ακουγόταν υπερβολικό, περιττή πολυτέλεια, κάτι αχρείαστο, κάτι που θα μας απασχολήσει μόνο αφού έχουμε πετύχει την επιθυμητή και πολυπόθητη ανάπτυξη.

Ήρθε η μέρα που κατανοούμε ότι η ανάπτυξη, η κοινωνική συνοχή, η αντιμετώπιση των σύγχρονων πολυκρίσεων είναι αδύνατη χωρίς την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και της θαλάσσιας ζωής”.