Η αύξηση των αμυντικών δαπανών βλάπτει και το περιβάλλον

Δεν απαιτείται καμία επιστημονική τοποθέτηση για να αποδείξει ότι τα όπλα μόνο κακό μπορεί να προκαλέσουν στον κόσμο. Ωστόσο, χρειάστηκε να διεξαχθεί έρευνα που να αποδεικνύει ότι τα όπλα μπορούν να κάνουν κακό ακόμη και στο περιβάλλον.

Η εν λόγω έρευνα, που πραγματοποιήθηκε από το Conflict and Environment Observatory και δημοσιεύθηκε από τον Guardian, προειδοποιεί ότι ο εξοπλισμός που σχεδιάζει μόνο το ΝΑΤΟ, θα μπορούσε να αυξήσει τις εκπομπές αερίων τουθερμοκηπίου κατά σχεδόν 200 εκατ. τόνους ετησίως.

Σε μια εποχή όπου ο πλανήτης βυθίζεται στην πολυπλοκότητα του μεγαλύτερου αριθμού ένοπλων συγκρούσεων μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι χώρες έχουν ξεκινήσει άνευ προηγουμένου στρατιωτικές δαπάνες, που το 2023 έφτασαν σε ρεκόρ τα 2,46 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Κριτικοί επισημαίνουν πως για κάθε δολάριο που επενδύεται σε νέο στρατιωτικό εξοπλισμό, υπάρχει όχι μόνο το περιβαλλοντικό κόστος άνθρακα, αλλά και το «κόστος ευκαιρίας» για ενέργειες υπέρ του κλίματος που δεν γίνονται. Όλα αυτά, πέρα από το τεράστιο ανθρώπινο τίμημα των πολεμικών συγκρούσεων.

«Υπάρχει σοβαρή ανησυχία για τον τρόπο που προτεραιοποιούμε την ασφάλεια βραχυπρόθεσμα, θυσιάζοντας την ασφάλεια μακροπρόθεσμα», τόνισε η Έλι Κίνι, μία εκ των συντακτών της μελέτης, που μοιράστηκε αποκλειστικά με τον Guardian.

«Λόγω αυτής της απροετοίμαστης και ανεξέλεγκτης προσέγγισης που ακολουθούμε, επενδύουμε τώρα σε σκληρή στρατιωτική ασφάλεια, αυξάνοντας τις παγκόσμιες εκπομπές, και επιδεινώνοντας έτσι την κλιματική κρίση στο μέλλον», εξηγεί η Έλι Κίνι.

Αυτή η εξέλιξη αναμένεται να πυροδοτήσει περαιτέρω βία, καθώς η κλιματική αλλαγή θεωρείται όλο και πιο πολύ έμμεσος παράγοντας συγκρούσεων. Στη διάρκεια παρατεταμένων ξηρασιών και της ερημοποίησης στην περιοχή Νταρφούρ στο Σουδάν, οι συγκρούσεις συνδέθηκαν με τον ανταγωνισμό για σπάνιους πόρους.

Στην Αρκτική, η υποχώρηση της θαλάσσιας πάγου δημιουργεί εντάσεις για το ποιος θα ελέγξει τα πλέον προσβάσιμα αποθέματα πετρελαίου, φυσικού αερίου και κρίσιμων ορυκτών.

Στρατιωτική δαπάνη και κλιματική κρίση: Μια επικίνδυνη σχέση

Λίγοι στρατοί αποκαλύπτουν τη χρήση ορυκτών καυσίμων, όμως εκτιμάται ότι ευθύνονται για το 5,5% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Η αύξηση των εντάσεων παγκοσμίως, μαζί με την πίεση των ΗΠΑ προς τους συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ να ενισχύσουν τους στρατιωτικούς τους προϋπολογισμούς, οδηγούν σε περαιτέρω επιβάρυνση για το περιβάλλον.

Το 2023, η στρατιωτικοποίηση αυξήθηκε σε 108 χώρες, με 92 να βρίσκονται σε ένοπλη σύγκρουση, από την Ουκρανία και τη Γάζα μέχρι το Νότιο Σουδάν και τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Οι εντάσεις μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ για το Ταϊβάν και η αναζωπύρωση της σύγκρουσης Ινδίας-Πακιστάν ωθούν τις κυβερνήσεις να αυξήσουν δραματικά τις στρατιωτικές τους δαπάνες.

Από το 2021 μέχρι το 2024, οι στρατιωτικές δαπάνες των κρατών-μελών της ΕΕ ανέβηκαν πάνω από 30%. Η ΕΕ ανταποκρίθηκε με το σχέδιο «ReArm Europe», προβλέποντας επιπλέον 800 δισ. ευρώ για αμυντικές δαπάνες, μετά και τις περικοπές στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία από τις ΗΠΑ.

Η ανάλυση για τον ΟΗΕ δείχνει ότι μόνο η αύξηση των εκπομπών από την επανεξοπλιστική προσπάθεια του ΝΑΤΟ ισοδυναμεί με το περιβαλλοντικό αποτύπωμα μιας χώρας όπως το Πακιστάν. Οι στρατοί είναι από τους πιο έντονα ρυπογόνους τομείς, λόγω της κατανάλωσης μεγάλων ποσοτήτων ατσαλιού, αλουμινίου και ορυκτών καυσίμων για χερσαίες, αεροπορικές και ναυτικές επιχειρήσεις.

Πόσο θα αυξηθούν οι εκπομπές;

Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι μια αύξηση δύο ποσοστιαίων μονάδων στον στρατιωτικό προϋπολογισμό των χωρών του ΝΑΤΟ (εκτός ΗΠΑ) θα οδηγήσει σε αύξηση εκπομπών από 87 έως 194 εκατομμύρια τόνους CO2 ετησίως.

Το οικονομικό κόστος αυτής της αύξησης μπορεί να φτάσει έως και τα 264 δισ. δολάρια ετησίως, με βάση το κοινωνικό κόστος του άνθρακα.

Η αύξηση των στρατιωτικών δαπανών στερεί πόρους από πολιτικές για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, το Βέλγιο, η Γαλλία και η Ολλανδία χρηματοδοτούν τον στρατό μειώνοντας τον προϋπολογισμό της αναπτυξιακής βοήθειας.

Στη σύνοδο COP29, χώρες του παγκόσμιου Νότου κατήγγειλαν την υποκρισία κρατών που αυξάνουν τις στρατιωτικές δαπάνες, ενώ δίνουν ελάχιστη χρηματοδότηση για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Η εμπιστοσύνη για πολυμερή συνεργασία πλήττεται σοβαρά από αυτή την ανισορροπία.