Πόσα κητώδη έχουμε τελικά στην Ελλάδα;

Οι ερευνητές θαλάσσιων θηλαστικών του Ινστιτούτου Αρχιπέλαγος, εν πλω καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους επί περισσότερα από 25 χρόνια, συλλέγουν σε κάθε αποστολή – μεταξύ άλλων – πολλές εκατοντάδες φωτογραφίες από τα κητώδη που καταγράφουν.

Μέσω της φωτο-ταυτοποίησης αναγνωρίζουν τα διαφορετικά άτομα από τα μοναδικά σημάδια τους. Τα σημάδια αυτά προέρχονται από τις αλληλεπιδράσεις τους με άλλα μέλη της ομάδας τους, με άλλα θαλάσσια είδη ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, από ανθρώπινες δραστηριότητες.

Όπως ανακοινώνει το Αρχιπέλαγος:

“Έως σήμερα έχουμε φωτο-ταυτοποιήσει περισσότερα από 600 διαφορετικά άτομα από έξι είδη: σταχτοδέλφινα, ζωνοδέλφινα, ρινοδέλφινα, κοινά δελφίνια, φυσητήρες και ζιφιούς. Παράλληλα, μέσω της ανάλυσης των ήχων επικοινωνίας τους, πραγματοποιούμε και ηχοταυτοποίηση των ατόμων.

Στα δελφίνια, οι φωτογραφίες αναγνώρισης επικεντρώνονται στο ραχιαίο πτερύγιο, το οποίο αποτελεί το πλέον χαρακτηριστικό στοιχείο για την αναγνώριση κάθε ατόμου – αντίστοιχο με το δακτυλικό αποτύπωμα στον άνθρωπο. Στους φυσητήρες οι φωτογραφίες επικεντρώνονται στην ουρά. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργούμε καταλόγους όλων των κητωδών που έχουμε αναγνωρίσει σε κάθε περιοχή των ελληνικών θαλασσών που ερευνούμε.

Μέσα από τη φωτο-ταυτοποίηση συγκεντρώνουμε πολύτιμα δεδομένα για τη συμπεριφορά των πληθυσμών, τις μεταναστεύσεις τους, ενώ παράλληλα κατανοούμε καλύτερα τους παράγοντες που τους απειλούν.

Αποτελεί μια μη επεμβατική μέθοδο μελέτης των κητωδών, η οποία μας επιτρέπει να τα παρακολουθούμε διαχρονικά χωρίς να τα επιβαρύνουμε με τη χρήση συσκευών εντοπισμού. Μέσα από την ανταλλαγή εικόνων φωτο-ταυτοποίησης με φορείς που υλοποιούν αντίστοιχη έρευνα, μπορούμε να παρακολουθούμε τις μετακινήσεις και τις μεταναστεύσεις των κητωδών σε διαφορετικές περιοχές της Μεσογείου“.

• Ο Φυσητήρας (sperm whale) που αποτελεί το μεγαλύτερο οδοντοκήτος που συναντάται στη Μεσόγειο, χρησιμοποιεί τα νερά του ΒΑ Αιγαίου ως κύριο μέρος της μεταναστευτικής του πορείας.
• Ο Ζιφιός (Cuvier’s beaked whale) είναι ένα από τα λιγότερο μελετημένα είδη κητωδών παγκοσμίως, ζει σε ολιγομελείς ομάδες που καταγράφουμε σε μόνιμους πληθυσμούς στις ίδιες περιοχές εδώ και 21 χρόνια.
• Το ζωνοδέλφινο είναι το πλέον πολυπληθές είδος στα νερά του ΒΑ Αιγαίου, όμως και το είδος που συναντάται στους περισσότερους εκβρασμούς στις ακτές τα τελευταία χρόνια.
• Το κοινό δελφίνι και το ρινοδέλφινο ζουν επίσης σε μόνιμους πληθυσμούς στην περιοχή, ενώ το σταχτοδέλφινο μεταναστεύει σε ολιγομελείς ομάδες στις ίδιες πορείες με τους Φυσητήρες.

Η διατήρηση και η προστασία της θαλάσσιας ζωής βρίσκεται στην πρώτη γραμμή του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος από την ίδρυσή του το 1998.

Παρά την ύπαρξη εθνικής και διεθνούς νομοθεσίας για την προστασία των θαλάσσιων θηλαστικών, συμπεριλαμβανομένων των νόμων της ΕΕ για τον περιορισμό των παρεμπιπτόντων αλιευμάτων κητωδών και του χαρακτηρισμού του 4,6% της θαλάσσιας περιοχής της Ελλάδας ως προστατευόμενης, υπάρχει έλλειψη αποτελεσματικής και επιβεβλημένης δράσης για τη διατήρηση της θαλάσσιας ζωής στο Αιγαίο.

Η υπεραλίευση έχει μειώσει τη διαθεσιμότητα θηραμάτων.

Η ηχορύπανση έχει επηρεάσει την επικοινωνία και την κοινωνικότητα των κητωδών. Ενώ η παράκτια ανάπτυξη έχει καταστρέψει παραλίες που χρησιμοποιούνται ως χώροι ωοτοκίας χελωνών και χώροι ανάπαυσης φώκιας. Το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Διατήρησης Αρχιπέλαγος, σε συνεργασία με τις τοπικές κοινότητες, στοχεύει να συμβάλει στην ανάπτυξη και τη θέσπιση μακροπρόθεσμων λύσεων για την αντιμετώπιση και τον μετριασμό των απειλών που αντιμετωπίζουν αυτά τα χαρισματικά πλάσματα.