Καταγράφοντας ανθρώπινες ιστορίες απ’ όλη την Ελλάδα

«Η αφήγηση ποτέ δεν πρόκειται να πεθάνει, γιατί είναι ενσωματωμένη στον ανθρώπινο σχεδιασμό. Την έχουμε μέσα μας». Αυτή η ρήση της Μάργκαρετ Άτγουντ επαληθεύεται καθημερινά –ο μικρόκοσμος του καθενός μας πλάθεται μέσα από ιστορίες. Ιστορίες ολόφρεσκιες, σημερινές, μα και ιστορίες αρχέγονες, σχεδόν μυθολογικές που διαπλάθουν τον ψυχισμό μας. Συγχρόνως, και η συλλογική, αλλά και η παγκόσμια διάσταση του ανθρώπου πάλι μέσα από τις αφηγήσεις περνάει για να μεταλαμπαδευτεί ως γνώση, εμπειρία, μύθευμα, δοξασία, ή ακόμη και προκατάληψη στις επόμενες γενιές.

Αυτή η δύναμη και σημασία της αφήγησης αποτέλεσε τον έναν πυλώνα του προγράμματος Ιστόρημα το οποίο δημιουργήθηκε χάρη στην ιδρυτική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος με σκοπό να συλλέξει προφορικές ιστορίες από κάθε γωνιά της Ελλάδας. Ιστορίες μικρές ή μεγάλες, ιστορίες μύχιες ή πολύ δημόσιες, αλλά πάντα αφηγήσεις που συνδέονται άμεσα με την ζωή και την εμπειρία του ανθρώπου που τις καταθέτει. Στο σάιτ, ας πούμε, του Ιστορήματος φιγουράρουν ήδη ιστορίες με τίτλους όπως «Τρανς γυναίκα στην Αθήνα του ‘70», «Το μπλόκο της Κοκκινιάς», «Του Εφτάμπουλου ο γιός: Παραμύθι από την Ανατολική Ρωμυλία», «Η πρώτη τηλεόραση στο χωριό», ή «Μεγαλώνοντας πρωτόγονα σε καλύβα στο βουνό»… Ένα δείγμα μόνο από τις 6.000 ιστορίες που έχουν ήδη καταγραφεί. Στόχος, μέσα στα επόμενα χρόνια, οι αφηγήσεις του Ιστορήματος να φτάσουν τις 50.000 καλύπτοντας «αφηγηματικά» το σύνολο της χώρας αλλά και της ανθρώπινης εμπειρίας.

Ο δεύτερος, όμως, στόχος, που έθεσε εξαρχής το πρόγραμμα, είναι, φοβάμαι, ακόμα πιο ουσιαστικός μέσα στο στενόχωρο κοινωνικοοικονομικό πλαίσιο των καιρών μας. Διότι αυτές τις καταγραφόμενες ιστορίες από όλη την επικράτεια τις ξετρυπώνουν, τις ηχογραφούν, και εν τέλει τις αναδεικνύουν νέοι άνθρωποι, οι οποίοι αμείβονται από το πρόγραμμα γι’ αυτήν ακριβώς την συνεισφορά τους. Είναι, κοντολογίς, μια πρωτοβουλία που κατατείνει στην επανεκκίνηση κι ενίσχυση των νέων με γνώμονα, ει δυνατόν, την μακροπρόθεσμη απασχολησιμότητά τους.

Η ιδέα και οι νέοι-ερευνητές

 Η δημοσιογράφος Σοφία Παπαϊωάννου, που μαζί με την ιστορικό Κάθριν Φλέμινγκ είχαν την πρωτοβουλία του εγχειρήματος, εξηγεί στο NEWS 24/7 το πώς και το γιατί πίσω από το Ιστόρημα: «Κάνοντας τόσα χρόνια δημοσιογραφία, έβλεπα ιστορίες να χάνονται. Πιστεύω πάρα πολύ στην δύναμη των ιστοριών και θεωρούσα ότι πρέπει κάτι να κάνουμε για να διασωθούν. Το ίδιο, από άλλη πλευρά, θεωρούσε και η συνιδρύτρια Κάθριν Φλέμινγκ, η οποία μέσα από την αγάπη της για την χώρα μας κι έχοντας γνωρίσει μια άλλη Ελλάδα που χάνεται, έβλεπε κι εκείνη την ανάγκη να διασωθούν οι ανθρώπινες ιστορίες. Έτσι γεννήθηκε η ιδέα.»

 Την Σοφία, την πετυχαίνω βιαστική λίγο πριν επιβιβαστεί στην πτήση της. «Τώρα φεύγω, πάω στην Κρήτη, για να εκπαιδεύσουμε τα εκεί παιδιά που λαμβάνουν μέρος στο πρόγραμμα.» Δηλαδή; Ποια είναι αυτά τα παιδιά και σε τι ακριβώς εκπαιδεύονται; «Πρόκειται για άτομα ηλικίας 18 με 35. Νέα παιδιά που έχουν αγάπη για τον τόπο τους. Δεν μας πειράζει τι έχουν σπουδάσει ή αν έχουν σπουδάσει, αλλά βασική προϋπόθεση είναι να μένουν στον τόπο τους. Και να μαζέψουν τις ιστορίες του τόπου τους. Εμείς, τους προετοιμάζουμε εκπαιδεύοντάς τους: τους μαθαίνουμε κανόνες προφορικής ιστορίας, δημοσιογραφίας, και τεχνικής ηχοληψίας με τον εξοπλισμό που τους παραδίδεται. Στην συνέχεια, έχει ο καθένας τους εννιά μήνες στη διάθεσή του, να βρει τους αφηγητές και να συλλέξει τις ιστορίες του τόπου του που πιστεύει ότι πρέπει να ακουστούν.»

 Ήδη, 250 παιδιά από την Βόρειο Ελλάδα, την Πελοπόννησο, και διάφορα νησιά έχουν ενταχτεί στο Ιστόρημα, ενώ συνολικά καθ’ όλη την διάρκεια του προγράμματος θα απασχοληθούν, επ’ αμοιβή, 1.500 νεαρά άτομα, «πρώτη Ιουλίου ξεκινάει η εκπαίδευση σε άλλα 50 παιδιά από την Θράκη, τα έχουμε ήδη επιλέξει», συμπληρώνει η Σοφία.

 Και πώς γίνεται, αλήθεια, το κάλεσμα και η επιλογή αυτών των νέων ερευνητών-καταγραφέων της προφορικής μας Ιστορίας; «Κάθε τρίμηνο, περίπου, ανοίγουμε προσκλήσεις στο ίντερνετ,» εξηγεί η δημοσιογράφος. «Είχαμε πάρει από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία τα στοιχεία της ανεργίας στις ηλικίες 18-35, τα είχαμε συνδυάσει με τον πληθυσμό της χώρας, και έτσι ξέρουμε από κάθε πόλη και κάθε νομό πόσα παιδιά θα πάρουμε. Λέμε, π.χ., από τον νομό Μεσσηνίας θα πάρουμε τόσα παιδιά. Μετά, αφήνουμε την πρόσκληση ανοικτή για δυο μήνες, μάς έρχονται βιογραφικά διαρκώς, και στην συνέχεια τους κάνουμε συνεντεύξεις και γίνεται η επιλογή. Τα παιδιά αυτά δουλεύουν για εννιά μήνες, πληρώνονται, φεύγουν, έρχονται άλλα…»

Τον Αύγουστο το Αρχείο Προφορικών Ιστοριών

 Αν και η καταγραφή της εκάστοτε ιστορίας από τους ερευνητές του προγράμματος είναι μόνο ηχητική, το Ιστόρημα επιλέγει ανάμεσά τους κάποιες ξεχωριστές αφηγήσεις και τις διανθίζει με βίντεο. Κι ενώ οι ιστορίες αυξάνονται και πληθύνονται, τέλη Αυγούστου θα βγει στο διαδίκτυο και το Αρχείο Προφορικών Ιστοριών. Ήγουν, το τελικό προϊόν όλης αυτής της εξαιρετικής προσπάθειας, ένας ιστότοπος που θα δίνει ανά πάσα στιγμή σε κάθε ενδιαφερόμενο ελεύθερη πρόσβαση σε όλον αυτόν τον αφηγηματικό πλούτο που φωτίζει την μνήμη, την ιστορία και τον πολιτισμό της χώρας.

Κι αν κάποιος, οιστρηλατημένος από το Ιστόρημα, θέλει να καταθέσει αυθορμήτως την δική του ιστορία; «Α, βέβαια, οπωσδήποτε το θέλουμε αυτό,» λέει η Σοφία Παπαϊωάννου. «Ήδη έχουμε ανθρώπους που μας έχουν δώσει πρόσβαση σε υλικό από το προσωπικό τους αρχείο. Όποιος ενδιαφέρεται, μπορεί απλά να στείλει ένα μέιλ μέσω του σάιτ μας [στο πεδίο Επικοινωνία, υπάρχει ειδική υποκατηγορία «Θέλω να πω την ιστορία μου»].  

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις