5 λόγοι για να μη χάσετε τον Ιππόλυτο της Κατερίνας Ευαγγελάτου στο Ηρώδειο

Ο *Ιππόλυτος* του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία της Καλλιτεχνικής Διευθύντριας του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, Κατερίνας Ευαγγελάτου, μετά την εντυπωσιακή παρουσίασή του στο 53ο Hong Kong Arts Festival, έρχεται στο Ηρώδειο για δύο μοναδικές βραδιές, στις 18 και 19 Ιουνίου.

Αν αναρωτιέστε αν αξίζει, ιδού πέντε αδιάσειστοι λόγοι για να μην τη χάσετε.

Μια υπαρξιακή επίκαιρη ανάγνωση του Ευριπίδειου δράματος

Η Κατερίνα Ευαγγελάτου ναι μεν στηριχθηκε στη μετάφραση του Κώστα Τοπούζη, αλλά ανέλαβε η ίδια τη δραματουργική επεξεργασία και τη διασκευή του έργου. Η ανάγνωσή της έχει υπαρξιακή προβληματική και θέτει επί τάπητος τα κρίσιμα δίπολα του έργου.

Ο παράξενος και προβληματικός ρόλος των θεών στη ζωή μας, το τίμημα της πίστης μας, τα πάθη, οι πόθοι και η επίδρασή τους στις ζωές μας. Ολα αυτά η έμπειρη σκηνοθέτιδα τα φέρνει στο σήμερα με ένα ιδιοσυγκρασιακό βλέμμα που είναι σαφώς επηρεασμένο από όλες τις σύγχρονες ευρωπαϊκές θεατρικές τάσεις, αλλά δεν μένει σε μία στείρα αντιγραφή τους, τις εξελίσσει και τις παραθέτει δημιουργώντας έναν γόνιμο διάλογο ανάμεσα στο τότε και στο τώρα.

Επίσης, η Κατερίνα Ευαγγελάτου δε φοβήθηκε να ρισκάρει. Η σκηνή του ερωτικού οργίου μεταξύ των κυνηγών, η ερωτική επαφή της Φαίδρας με την Αφροδίτη, η αποδομητική χρήση της γυμνότητας και η queer οπτική σε σημεία του έργου προσφέρουν ένα νέο πλαίσιο ανάγνωσης του αρχαίου κειμένου. Πρόκειται για επιλογές που μπορεί να ξενίσουν το πιο συντηρητικό βλέμμα, ωστόσο είναι απολύτως εναρμονισμένες με τη φιλοσοφία της Ευαγγελάτου: η τραγωδία πρέπει να αναμετριέται με το σήμερα, χωρίς φόβο και με σεβασμό στην αλήθεια των ηρώων.

Η Αφροδίτη ως κυρίαρχη σκηνοθέτις της μοίρας

Η θεά Αφροδίτη, όπως την ενσαρκώνει η εκρηκτική Έλενα Τοπαλίδου, είναι διαρκώς παρούσα και καθοδηγεί τα πάθη των ανθρώπων.

Η Αφροδίτη στην παράσταση αυτή κρατά μία κάμερα στο χέρι και σκηνοθετεί τα πάντα αναμεταδίδοντάς τα σε πρώτο χρόνο πάνω σε έναν τριγωνικό μονόλιθο που είναι “καρφωμένος” στην ορχήστρα: εμπνέει στην Φαίδρα έναν βασανιστικό πόθο για τον Ιππόλυτο, τον νόθο γιο του συζύγου της, του βασιλιά Θησέα.

Και δεν “ανοίγει” μόνο την τραγωδία με την προλογική της ρήση, αλλά είναι διαρκώς παρούσα. Είναι παρούσα όταν η Φαίδρα αποκαμωμένη και ετοιμοθάνατη από αυτόν τον ερωτικό μαρασμό, εξομολογείται τον έρωτά της στην γηραιά τροφό του Ιππόλυτου, είναι αυτή που κινεί τα νήματα, τις ζωές και τις πράξεις των ανθρώπων. Και είναι αυτή που στο νεκρό χέρι της Φαίδρας, θα σφηνώσει το γράμμα “εκδίκησης” προς τον Ιππόλυτο, εκείνο όπου “ισχυρίζεται” πως τη βίασε πάνω στο συζυγικό της κρεβάτι και που θα προκαλέσει τον θάνατό του, αφήνοντας τον πατέρα του ενεό στη σκηνή να θρηνεί την απώλεια των δύο πιο αγαπημένων του προσώπων.

Μια σπάνια ισοβαρής διανομή πέντε πρωταγωνιστών

Σε αντίθεση με άλλα έργα, όπου ένας ή δύο ρόλοι κυριαρχούν, ο “Ιππόλυτος” της Ευαγγελάτου ισορροπεί ανάμεσα σε πέντε κεντρικές μορφές. Η Φαίδρα της Στεφανίας Γουλιώτη συγκλονίζει με τη σωματική και ψυχική της κατάρρευση. Ο Ορέστης Χαλκιάς πείθει με τη σωματικότητά του, ο Γιάννης Τσορτέκης, ως Θησέας και η Χριστίνα Μαξούρη ως Τροφός, υπηρετούν με τιμιότητα τους ρόλους τους, ενώ ο Δημήτρης Παπανικολάου ξεχωρίζει με την ανατριχιαστική του αφήγηση για τον θάνατο του Ιππόλυτου. Συνολικά, πρόκειται για μια στιβαρή, ενοποιημένη ερμηνευτική σύνθεση.

Το σκηνικό

Το σκηνικό της Εύας Μανιδάκη αποτελεί έναν από τους πιο ισχυρούς αφηγηματικούς άξονες της παράστασης. Πρόκειται για ένα βαλτώδες, δυστοπικό τοπίο όπου οι έννοιες του πόθου, της εγκράτειας, της εκδίκησης, της θυσίας, των όρκων και της σιωπής αποκτούν σωματική υπόσταση. Η «νεκρή φύση» με τα καμένα δέντρα, το στάσιμο νερό και τις γήινες αποχρώσεις, λειτουργεί ως ορατή αντανάκλαση της εσωτερικής κατάστασης των ηρώων, αλλά και της ίδιας της μοίρας που τους καθορίζει.

Πρόκειται για έναν ζωντανό οργανισμό που συνομιλεί με τους χαρακτήρες και το κοινό. Το καμένο δέντρο, πάνω στο οποίο ο Ιππόλυτος τοποθετεί το ολόλευκο λουλούδι για τη θεά Άρτεμη, αναδεικνύει το εύθραυστο όριο ανάμεσα στην αγνότητα και τη φθορά, στην ελπίδα και την καταστροφή. Το στάσιμο ρυάκι, με το νερό που δεν κυλά, συμβολίζει το πάγωμα του χρόνου και των συναισθημάτων μετά τη μήνι της Αφροδίτης – μια τιμωρία που νεκρώνει τα πάντα γύρω της, μέχρι να επέλθει η τελική κάθαρση.

Η μουσική

Η μουσική του Αλέξανδρου Δράκου Κτιστάκη αποτελεί αναμφίβολα έναν από τους μεγάλους πρωταγωνιστές της παράστασης, λειτουργώντας ως αόρατος αλλά πανταχού παρών οδηγός της θεατρικής εμπειρίας. Με τις ηλεκτρονικές της αποχρώσεις, η σύνθεση του δεν περιορίζεται σε ρόλο απλής ηχητικής επένδυσης, αλλά λειτουργεί ως ρυθμιστής του συναισθηματικού κλίματος και του σκηνικού ρυθμού. Κάθε μουσικό μοτίβο, κάθε ηλεκτρονικός παλμός, δίνει πνοή στον λόγο των ηθοποιών, ενισχύοντας την ένταση των διαλόγων και υπογραμμίζοντας τις ψυχολογικές μεταπτώσεις των χαρακτήρων.

Η μουσική, με τη σύγχρονη και τολμηρή της χροιά, γίνεται ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στο αρχαίο και το μοντέρνο, γεφυρώνοντας το διαχρονικό κείμενο του Ευριπίδη με το σήμερα. Οι ηλεκτρονικοί ήχοι, άλλοτε διακριτικοί και υπόγειοι, άλλοτε εκρηκτικοί και κυρίαρχοι, λειτουργούν ως ρευματοδότης όχι μόνο της ερμηνευτικής δυναμικής των ηθοποιών, αλλά και των οπτικών εικόνων της παράστασης.

Συμπερασματικά

Ο *Ιππόλυτος* της Ευαγγελάτου είναι πολλά περισσότερα από μια ακόμη μεταφορά αρχαίας τραγωδίας. Είναι μια πρόταση ουσίας, μια σκηνοθετική τομή, μια δραματουργική ερμηνεία που βάζει ερωτήματα στον σύγχρονο θεατή: Ποια είναι η θέση της επιθυμίας στον κόσμο μας; Πώς μας εξουσιάζουν οι θεοί και οι ιδέες τους; Και τι γίνεται όταν η φύση, η ψυχή και η κοινωνία συγκρούονται μετωπικά;