Γιάννης Μαργαρίτης: “Τον έρωτα δεν τον νίκησε ούτε ο πόλεμος, ούτε ο φασισμός οποιουδήποτε χρώματος, ούτε οι δικτατορίες”

Μία από τις σημαντικότερες κωμωδίες του 16ου αιώνα, τότε που σημειώθηκε η άνοδος του δυτικού πολιτισμού, ανεβαίνει φέτος το καλοκαίρι από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καλαμάτας σε διασκευή και σκηνοθεσία του καλλιτεχνικού του διευθυντή, Γιάννη Μαργαρίτη.

Ο λόγος για την παράσταση «Τρελοί έρωτες σε σκοτεινούς καιρούς ή απλά…. Λα Μοσκέτα» του Ρουτζάντε, όνομα με το οποίο καθιερώθηκε στο πέρασμα του χρόνου ο Άντζελα Μπεόλκο (1500-1542).

Ο Γιάννης Μαργαρίτης μεταφέρει την πλοκή της γνωστή λαϊκής αναγεννησιακής κωμωδίας «Λα Μοσκέτα» του Ρουτζάντε στην εποχή που η άνοδος του φασισμού στην Ιταλία του Μπενίτο Μουσολίνι αρχίζει να απλώνει μαύρα σύννεφα πάνω από όλη την Ευρώπη. Η μετάφραση είναι του Κωστή Σκαλιόρα, το σκηνικό και τα κοστούμια της πολυβραβευμένης σκηνογράφου Carmencita Brojboiou, ενώ την πρωτότυπη μουσική, τους στίχους και τα τραγούδια υπογράφει ο Δημήτρης Οικονομάκης.

Η φαινομενικά απλοϊκή ερωτική ιστορία του έργου και τα ιλαροτραγικά παθήματα των ηρώων, με την μεταφορά της εποχής αποκτούν μια διαφορετική διάσταση. Στην αρχική της εκδοχή, το χρήμα και ο ερωτικός πόθος ήταν τα δύο σημεία ανάμεσα στα οποία κινούνταν η ζωή των ηρώων. Τώρα, με την αλλαγή του ιστορικού πλαισίου, ανανεώνεται το ενδιαφέρον μας για τη σημαντική κωμωδία, βλέποντας το από μια άλλη σκοπιά.

Το NEWS 24/7 μίλησε με τον Γιάννη Μαργαρίτη με αφορμή την παράσταση αυτή.

Τι σας γοήτευσε στο έργο Λα Μοσκέτα και το διασκευάσατε;

Το Λα Μοσκέτα είναι μια λαϊκή κωμωδία του 16ου αιώνα, από τις σημαντικότερες που έχουν διασωθεί. Έχει τη μορφή σεναρίου – αφορμή για αυτοσχεδιασμούς των ηθοποιών, πράγμα που συνηθιζόταν την εποχή εκείνη. Μάλιστα, αυτό γίνεται πολύ συστηματικά λίγο αργότερα, όταν εμφανίζεται η commedia dell’ arte. Πέρα όμως από τους καθαρά θεατρικού ενδιαφέροντος λόγους, είναι μία κωμωδία που κάτω από την επιφανειακή της αφέλεια και λαϊκότητα, μας μιλάει για την διαφθορά και τη βία, σαν βασικές και σταθερές παραμέτρους μιας κοινωνίας σε παρακμή. Όσο για τον έρωτα, τίθεται και αυτός στην υπηρεσία των συμφερόντων, ενώ απογυμνώνεται από κάθε είδους συναισθηματικό ρομαντισμό.

Σε αυτήν ακριβώς τη βάση στηρίζεται και η διασκευή του έργου που στην παράστασή μας και για να τονιστεί το στοιχείο της διασκευής ονομάστηκε “Τρελοί έρωτες σε σκοτεινούς καιρούς ή απλά…Λα Μοσκέτα” μεταφέρεται στην εποχή ανόδου του φασισμού και του Μουσολίνι, ανανεώνοντας, θέλω να πιστεύω, το ενδιαφέρον για ένα ούτως ή άλλως ενδιαφέρον κείμενο.

Γιατί σήμερα, που ο λαϊκισμός και ο αναθεωρητισμός προσφέρουν μέγιστες υπηρεσίες στον νεοφασισμό, θα ήταν καλό να δούμε ποιοι είναι αυτοί οι ανθρώπινοι τύποι, που εύκολα αποδέχονται και “ψηφίζουν” ηγέτες και πολιτικές ομάδες που αμφισβητούν ευθέως τις αξίες και τις αρχές του δυτικού πολιτισμού. Που αμφισβητούν το Ευρωπαϊκό οικοδόμημα, είτε προωθώντας νεοφασίστες και κρυπτονεοφασίστες σε κοινοβούλια, είτε διεξάγουν αδιανόητους πολέμους, διαπράττοντας εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας μέσα στην καρδιά της Ευρώπης.

Είναι εκπληκτικό να βλέπει κανείς μελετώντας το έργο, πόσο κοντά στους τύπους του 16ου αιώνα βρίσκεται η “λούμπεν” κατάσταση. Αυτή η μη ιδεολογία που κατά την γνώμη μου ευθύνεται για την ευκολότερη αποδοχή της φασιστικής ιδεολογίας.

Πόσο ρίσκο ενέχει η μεταφορά του ιστορικού πλαισίου που επιχειρήσατε;

Κάθε μεταφορά ιστορικού πλαισίου, αλλά και κάθε είδους μεταφορά που θέλει να “διαβάσει” με λίγο διαφορετικό τρόπο ένα κείμενο ενέχει ρίσκο. Το ρίσκο όμως πιστεύω είναι συνώνυμο της τέχνης. Κάθε προσέγγιση νεότερου ή παλιότερου κειμένου που φέρει κάτι το νεωτερικό είναι ρίσκο. Με τα ρίσκα μας πορευόμαστε.

Στο συγκεκριμένο πάντως έργο η ελευθερία που μας χαρίζεται είναι μεγάλη. Είναι εκπληκτικό να βλέπει κανείς μελετώντας το έργο, πόσο κοντά στους τύπους του 16ου αιώνα βρίσκεται η “λούμπεν” κατάσταση. Αυτή η μη ιδεολογία που κατά την γνώμη μου ευθύνεται για την ευκολότερη αποδοχή της φασιστικής ιδεολογίας.

Πώς επικοινωνεί το έργο αυτό με το σήμερα;

Μα αυτός ακριβώς είναι και ο λόγος που προτείνω την διασκευή του. Για να έρθει το έργο πολύ πιο κοντά μας. Η άνοδος ενός γνωστού από την Ιστορία φασίστα στην Ευρώπη καθορίζει όλο το πλαίσιο του έργου. Ο στρατιώτης της παράστασης είναι μελανοχίτωνας. Ο κουμπάρος Μενάτο μαφιόζος. Το υποκείμενο του πόθου όλων, η Μπετία γίνεται ερωτική σύντροφος αναλόγως των συμφερόντων τους και ο Ρουτζάντε ο κεντρικός ήρωας που προσπαθεί μέσα στην αφέλειά του να το παίξει ξύπνιος και καταφερτζής, είναι το μεγάλο θύμα της ακραίας εκμετάλλευσης που θα υποστεί ο πιο αδύναμος κρίκος.

Ο έρωτας υπήρχε πάντα, ακόμα και στις πιο δύσκολες εποχές. Τον έρωτα δεν τον νίκησε ούτε ο πόλεμος, ούτε ο φασισμός οποιουδήποτε χρώματος, ούτε οι δικτατορίες. Με μία προϋπόθεση. Να μπορεί να παραχθεί ποίηση.

Και βέβαια, η αλλαγή της δομής του έργου. Ο πρόλογος που στο αρχικό κείμενο εισάγει στην ιστορία και τα πρόσωπα, εδώ επεκτείνεται και σχολιάζει πριν και μετά από κάθε πράξη με πρόζα και πέντε ιδιαίτερα θεατρικά τραγούδια που μας προσκαλούν σε βαθύτερο στοχασμό πάνω στην ιστορία και τον άνθρωπο. Οι στίχοι του Δημήτρη Οικονομάκη που έγραψε και την μουσική είναι εδώ ιδιαιτέρως βοηθητικοί της διασκευής. Νομίζω ότι το πλαίσιο που ορίζει η διασκευή είναι ιδιαίτερα αναγνωρίσιμο στο σημερινό κοινό .

Μπορούμε άραγε να ερωτευτούμε στους σκοτεινούς αυτούς καιρούς;

Ο έρωτας υπήρχε πάντα, ακόμα και στις πιο δύσκολες εποχές. Τον έρωτα δεν τον νίκησε ούτε ο πόλεμος, ούτε ο φασισμός οποιουδήποτε χρώματος, ούτε οι δικτατορίες. Με μία προϋπόθεση. Να μπορεί να παραχθεί ποίηση. Όταν η εποχή δεν ευνοεί την ποιητική παραγωγή τότε δεν υπάρχουν έρωτες, αλλά μόνο σεξουαλικές πράξεις. Οι εποχές αυτές είναι εποχές τεράτων. Δεν ξέρω αν η σημερινή εποχή με την υπερβολική χρήση των smartphones και της υπερπληροφόρησης που έχουμε μέσω διαδικτύου, μας οδηγεί σε μια εποχή που θα ξυπνήσουν τα τέρατα.

Στο έργο μας οι ήρωες νομίζουν ότι ερωτεύονται. Στην πραγματικότητα ποθούν. Ο έρωτας έχει πνευματικότητα δεν είναι μόνο σεξουαλική πράξη. Οι ήρωες μας, είναι θύματα αμορφωσιάς και μη πνευματικότητας. Μα εκεί ακριβώς πατάει και ο φασισμός και ο λαϊκισμός. Ο ακαλλιέργητος άνθρωπος είναι το πρώτο θύμα του.

Σε τι φάση είναι μετά την πανδημία το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καλαμάτας;

Το ΔΗΠΕΘΕ Καλαμάτας δεν σταμάτησε τις δραστηριότητες του κατά την περίοδο της πανδημίας. Απλώς περιορίστηκε υποχρεωτικά. Παραστάσεις μέσα από το κανάλι του στο YouTube, διαδικτυακά παραμύθια για παιδιά. Πρόβες και ετοιμασίες παραστάσεων που παρουσιάστηκαν στις περιόδους που χαλάρωναν τα μέτρα προστασίας κατά της πανδημίας.

Αν η πολιτεία δεν πάρει την απόφαση αναβάθμισης των ΔΗΠΕΘΕ της χώρας σε πραγματικά περιφερειακά θέατρα, με σοβαρή οικονομική ενίσχυση και ουσιαστική αξιολόγηση, νομίζω ότι ο θεσμός είναι καταδικασμένος σε μία συνεχή φθίνουσα πορεία

Τώρα λοιπόν δεν αισθανόμαστε σαν να ξαναρχίζουμε αλλά σαν να συνεχίζουμε την δουλειά μας με την ευχή να έχουμε αφήσει πίσω μας τις πιο δύσκολες στιγμές. Η Δημοτική αρχή και το Δ.Σ αλλά και το ΥΠΠΟΑ στάθηκαν δίπλα στο ΔΗΠΕΘΕ και με σταθερή οικονομική βοήθεια μας έδωσαν την δυνατότητα να παράξουμε έργο που προσφέραμε στο κοινό. Θεωρώ ότι το μεγαλύτερο θύμα ήταν η παιδική μας σκηνή που με εξαίρεση κάποια παραμύθια στέρησε από τα παιδιά τις ομαδικές παρακολουθήσεις παραστάσεων που γέμιζαν με γέλια και παιδικές φωνές τα χειμωνιάτικα πρωινά του θεάτρου μας. Ελπίζουμε ότι το φθινόπωρο θα επανέλθουμε.

Ποιο το όραμά σας; Οι επόμενοι στόχοι σας;

Αν η πολιτεία δεν πάρει την απόφαση αναβάθμισης των ΔΗΠΕΘΕ της χώρας σε πραγματικά περιφερειακά θέατρα, με σοβαρή οικονομική ενίσχυση και ουσιαστική αξιολόγηση, νομίζω ότι ο θεσμός είναι καταδικασμένος σε μία συνεχή φθίνουσα πορεία. Δεν αρκούν τα οράματα των διευθυντών αν δεν υπάρχουν τα μέσα και οι δυνατότητες για να υλοποιηθούν. Μοναδικός μου στόχος λοιπόν είναι να βοηθήσω προς την κατεύθυνση σχεδιασμού και υλοποίησης της αναβάθμισης του ρόλου και του μοντέλου λειτουργίας των ΔΗΠΕΘΕ.

Τα ΔΗΠΕΘΕ πρέπει να λειτουργήσουν σαν μικρά περιφερειακά Εθνικά θέατρα με έντονη κινητικότητα και εξωστρέφεια, μακριά από τοπικιστικές λογικές και προκαταλήψεις. Πρέπει να γίνει άλμα στη λογική προσέγγισης του αρχικού μοντέλου και να περάσουμε σε ένα μοντέλο μιας νέας εποχής, με τα ΔΗΠΕΘΕ να βρίσκονται ανάμεσα στους βασικούς δημιουργούς της θεατρικής μας πραγματικότητας.

Μετάφραση: Κωστής Σκαλιόρας/Διασκευή-Σκηνοθεσία: Γιάννης Μαργαρίτης/Σκηνικό-Κοστούμια: Carmencita Brojboiou/Πρωτότυπη μουσική, στίχοι και τραγούδια: Δημήτρης Οικονομάκης/Παραγωγή: ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καλαμάτας/Παίζουν οι ηθοποιοί: Αντιγόνη Δρακουλάκη, Ζερόμ Καλούτα, Δημήτρης Φραγκιόγλου, Χρυσάνθη Δούζη, Χριστός Νικολάου

Προγραμματισμένες στάσεις καλοκαιρινής περιοδείας: 8 -9 Ιουλίου Κάστρο Καλαμάτας/14 Ιουλίου Δημοτικό θέατρο Λαμίας/22 Ιουλίου Κηποθέατρο Παπάγου Αθήνα/29 Αυγούστου Υπαίθριο θέατρο Συκεών – Νεαπόλεως, Θεσσαλονίκη/31 Αυγούστου Κάστρο Καλαμάτας

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις