Η Β Α Ν ξεμπροστιάζει τους πάντες σε ένα αληθινό ρινγκ – Είναι η μετεμψύχωση του Van Gogh

Για τις ανάγκες της παράστασης “Β Α Ν- η μετεμψύχωση του Van Gogh“, η Αντιγόνη Σταυροπούλου της ομάδας ΝΤΟΥΕΝΤΕ ανεβαίνει σε ένα αληθινό ρινγκ πάλης και γίνεται η μετεμψύχωση του σπουδαίου καλλιτέχνη.

Η παράσταση σε σκηνοθεσία Νικόλα Ανδρουλάκη ανεβαίνει την Κυριακή 16 Ιουνίου στις 21:00 στο γυμναστήριο/παλαίστρα ZMAK στον Πειραιά. Μέχρι να επιστρέψει με νέες παραστάσεις από το φθινόπωρο.

Προσεγγίζοντας τα διλήμματα και τις σκέψεις της ΒΑΝ μιλήσαμε με την Αντιγόνη Σταυροπούλου για να μας πει πώς προετοιμάστηκε για τον ρόλο. “Η Βαν είμαι εγώ. Το έργο αυτό το παίζω 33 χρόνια. Στην κοιλιά της μαμάς μου, στο σπίτι μου και στο κεφάλι μου, στις αγκαλιές των ανθρώπων μου, σε όνειρα και σε εφιάλτες, σε βουνά, σε θάλασσες, σε σχολικές τάξεις και σε θεατρικές σκηνές, στο ρινγκ.

Σε όλα τα έργα μας με τον Νικόλα στη Ντουέντε, όλα μα όλα, είμαστε εμείς. Την παράσταση δεν την έχω προετοιμάσει. Δεν είναι έτοιμη. Όταν θα είναι έτοιμη, δεν θα έχει λόγο να υπάρχει. Τώρα ψάχνω στ’ αλήθεια τρόπο να βγει από μέσα έξω, αυτό το κάτι που καίει. Αυτό που θέλω να μην είναι αυτό που πρέπει, αυτό που αν είναι αυτό που πρέπει, θέλω να μην πειράζει αν το θέλω. Μπερδευτικό. Ένα ένα. Κάτι μέσα καίει και ζητά να βγει. Πρώτα θέλω να βρω τι είναι, μετά πού είναι, μετά πώς βγαίνει και τελικά να αποφασίσω αν θέλω όντως να βγει έξω. H πρόκληση, είναι μία: τολμάμε να παλέψουμε με αγάπη για όσα καίνε μέσα μας;”

Πώς είναι να παίζεις σε αληθινό ρινγκ; Νιώθεις εκτεθειμένη από παντού;Υπάρχει έντονη η ενέργεια της “πάλης”΄

Λένε για το θέατρο πως είναι μαραθώνιος, αγώνας δρόμου, πρωταθλητισμός, ψυχοθεραπεία. Για εμένα είναι ό,τι θες, αλλά κυρίως είναι πάλη. Και ο ηθοποιός δεν είναι εργαλείο, είναι παλαιστής. Νικητής και χαμένος, κάθε φορά, απ’ τον χρόνο. Από τη γέννα της ιδέας, μέχρι τον θάνατο. Και οι ιδέες δεν πεθαίνουν. Άρα, πάλη για πάντα. Να γράψουμε; Να καλέσουμε κόσμο; Να βάλουμε εισιτήριο; Να είμαστε ήρωες ή αντιήρωες; Να λυτρωθούμε; Έχει αρχίσει; Θα τελειώσει; Πού πάει όταν τελειώνει; Τελειώνει; Παλεύω μέσα μου κάθε λεπτό. Ακόμα και τώρα που απαντώ αυτή την ερώτηση και σβήνω και γράφω. Το ρινγκ είναι η πιο κοντινή εικόνα σ’ αυτό το μέσα.

Είναι παράξενο το πώς βρέθηκα εδώ. Χωρίς καμία επαφή με όλα αυτά, φέτος όλη τη χρονιά δεν έχω χάσει αγώνα zmak. Για χόμπι. Ή για θεραπεία. Ή για ό,τι. Και είπα, εδώ είμαστε. Είπα πως θα κάνω ένα μάθημα να μάθω καμιά κίνηση και έχουν καταλήξει οι προπονήσεις έμπνευση σε όλα. Όταν ανέβηκα πάνω, ένιωσα σπίτι. Και παιδί και γιαγιά και ταύρος και καμηλοπάρδαλη και γυμνοσάλιαγκας. Και πίνακας και πινέλο και ζωγράφος. Και ναι, νιώθω εκτεθειμένη. Κι αυτή η έκθεση κάπως ελευθερώνει τις λέξεις μου. Κι έχω για ασπίδες τα κοράκια, για να παλεύω ασφαλής, σε σιέστα, μπροστά σε όσους προσδοκούν να μετατρέψω σε έναστρη νύχτα τα σκοτάδια. Δεν θα το κάνω. Ούτε το μάδημα του ηλιοτρόπιου θα πάει καλά. Αλλά μετά την παράσταση υπόσχομαι κάτι να έχουμε βρει. Μαζί.

Σε ποιο ποσοστό λειτουργεί ο αυτοσχεδιασμός στον ρόλο της Βαν και πόσο απελευθερωτικός -ή δύσκολος- είναι για έναν ηθοποιό;

Ο βαθμός που η ΒΑΝ ως ρόλος αυτοσχεδιάζει στη σκηνή, είναι ευθέως ανάλογος με τον βαθμό που αυτοσχεδιάζει κάθε χαρακτήρας σε κάθε συνθήκη της ζωής. Σε ποσοστό, θα πω 88%. Δυο όρθια άπειρα, διπλανά. Δεν ξέρω αν είναι απελευθερωτικό αυτό για έναν ηθοποιό. Ξέρω πως είναι απελευθερωτικό για τη ΒΑΝ. Και δεν είναι καθόλου δύσκολο. Δύσκολο είναι να υπάρχουμε σ’ αυτόν τον κόσμο όπως πρέπει, πνίγοντας με τα χέρια μας το παιδί μέσα μας. Δύσκολο είναι να κάνουμε τέχνη όταν στον κόσμο βασιλεύει η αδικία. Τα έργα μας είναι για να εξαφανίζουν φυλακές, όχι για να τις δημιουργούν, ούτε για να ζουν μέσα τους. Θέλουν ελευθερία, όπως κι εμείς. Κι αν δεν αγαπάμε, ούτε τέχνη κάνουμε, ούτε τίποτα. Μπορεί κάπως έτσι να σκεφτόταν και ο Vincent.

Νικόλας Ανδρουλάκης – “Ασκούμαι να γίνομαι καθημερινά ένας άξιος Ηλίθιος”

Μετά τις Κούκλες – που ήταν πολλές – τώρα έχουμε την Βαν, μόνη πάνω σε ένα ρινγκ. Ποια είναι η πρωταγωνίστρια και πώς “ξεδιπλώνεται” ως η μετεμψύχωση του Van Gogh;

Αυτή η απάντηση θα βγει μεγάλη. Από τις πρώτες Κούκλες του 2019 έχουν περάσει ήδη πέντε χρόνια. Τότε ήταν η πρώτη καθ’ ολοκληρίαν εφαρμογή της μεθόδου που εξελίσσουμε κι ωριμάζουμε με την καλλιτεχνική μας ομάδα. Έχουν μεσολαβήσει έκτοτε πολλά. Πρώτα οι δύο σεζόν στο σύμπαν του Ibsen με τις Κούκλες το 2019-2020 κι ύστερα η κινηματογραφική τους αποτύπωση -που παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης κι υπάρχει διαθέσιμη να τη δει ελεύθερα και δωρεάν στο διαδίκτυο όποια ψυχή το θέλει. Επίσης το Dammerung -η πρώτη ζωντανή διαδικτυακή παράσταση στην Ελλάδα, στην εποχή του κορονοϊού, με ηθοποιούς και θεατές ανάκατα μαζί, σπίτια τους, σε αυτοκίνητα, στον δρόμο πεζούς, πράγματα που το ευρύ κοινό πιθανά δεν έμαθε ποτέ. Βασισμένο στο ομότιτλο έργο του Θανάση Τριαρίδη.

Και την περίοδο 2021-2022 ο Ντόριαν Γκρέι -η πρώτη παράσταση που παίχτηκε ολόκληρη σεζόν, σε τρία θέατρα με τρία δραματουργικά σχεδιάσματα χωρίς να κυκλοφορήσει ποτέ κανένα δελτίο τύπου και χωρίς να δοθεί καμία συνέντευξη, ούτε καν τα ονόματα ηθοποιών δεν δημοσιεύτηκαν -μόνο προκηρύξεις των χαρακτήρων του έργου και εικαστικές παρεμβάσεις με αφίσες που κατέκλυσαν τη πόλη, καλώντας κόσμο Στο Πουθενά, την απόκρυφη λέσχη καθαρτικών συγκρούσεων μιας queer συμμορίας, δεκαπέντε και πλέον αντρών, σε ένα πείραμα σπουδής στον αισθητισμό του Oscar Wilde. Ένα έργο για το οποίο μιλώ εκ των υστέρων πολύ, αφού ήταν η πρώτη φορά που υπήρξαν αρκετοί θεατές που παρακολούθησαν την παράσταση διψήφιο αριθμό φορών. Με όσα σημαίνει αυτό.

Συνέχιση αυτού του κόσμου, με πολύ διαφορετικό θεματικό πυρήνα, η βουτιά στο νεοελληνικό παράλογο σύμπαν της Λούλας Αναγνωστάκη με την Παρέλαση, σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, το 2023 -μια παράσταση συμπερίληψης των ανθρώπων με το ζώο γύρω και μέσα τους, όπως κι αν είναι, όπως κι αν λειτουργούν, καθώς και το Περίσσιο Παιδί του Θανάση Τριαρίδη -σε ένα πείραμα αληθινού κύκλου των χαμένων ποιητών, ερμηνευμένο μέσα σε λύκεια στην ελληνική επαρχία.

Φέτος ταξίδεψα με τον βιωματικό μου Ηλίθιο του Ντοστογιέφσκι στην Θεσσαλονίκη και την Πάτρα, στην πιο απλή κι εξομολογητική παράσταση της ζωής μου που θα ταξιδέψει και την ερχόμενη χρονιά σε προορισμούς σε όλη την Ελλάδα. Η Βαν για την Αντιγόνη είναι το αντίστοιχο δικό της απόσταγμα όλων αυτών των χρόνων. Κι όπως εγώ ασκούμαι να γίνομαι καθημερινά ένας άξιος Ηλίθιος, σε κάθε πτυχή της ύπαρξής μου, εκείνη ξεσπά στη σκηνή, σε μια παράσταση πραγματικότητας, όλα τα ανομολόγητα υλικά μιας δεύτερης ενηλικίωσης, γράφοντας πάνω στο ρινγκ ένα μανιφέστο προκλητικής ειρήνης με τους ρόλους μιας ζωής. Έτσι που γράφουμε μαζί εαυτό. Και δεν έχουμε παίξει όμοια παράσταση δεύτερη βραδιά από το 2017. Κάθε νύχτα γέννα.

Πώς προέκυψε η ιδέα να συνδυαστεί ένα πραγματικό ρινγκ με την ιστορία του Van Gogh και τι συμβολισμό έχει αυτός ο “βωμός πάλης” στην αφήγηση της ιστορίας;

Στα έργα μας το μάρμαρο σμιλεύεται από έξω προς τα μέσα κι από μέσα προς τα έξω, ταυτόχρονα. Έτσι που γράφει εαυτό η μοίρα. Με τύχη συν βούληση κάθε στιγμή. Η τύχη πήγε φέτος, μέσω φίλων, την Αντιγόνη στα δρώμενα της σεναριογραφημένης πάλης, ως θεατή. Και της άρεσε -χωρίς να έχει καμία σχέση με πάλη ή πολεμικές τέχνες στο παρελθόν. Αυτή η σύμπτωση με ενέπνευσε να της προτείνω να ασκηθεί στη συνθήκη με προπονητή και να γίνει site specific η παράσταση αφού -μοιραία- αποτυπώνει επακριβώς τη δραματουργική ανάγκη. Ένα μοναχικό ρινγκ για μια καλλιτέχνη των παραστατικών τεχνών και της συγγραφής.

Με ένα τεράστιο ηλιοτρόπιο φόρεμα κρεμασμένο σαν σε τσιγκέλι από το ταβάνι. Ένας φορέσιμος σάκος του μποξ, για τα πιο ηρωικά της απωθημένα. Σε μια πάλη γελοία κι επικίνδυνη μαζί. Ως να γίνει χορός που νανουρίζει τους φόβους -αν έτσι βιώνει την αγάπη μια ψυχή που μεγαλώνει. Κι όπως γράφει περιμετρικά το σύνθημα στο ρινγκ, ανέβα κι εσύ αγάπη μου αν τολμάς. Και διαβάζεται όπως θες. Κι εσύ αν τολμάς αγάπη μου ανέβα, αγάπη μου ανέβα αν τολμάς κι εσύ. Και πάει. Και πάμε μαζί της. Με ένα κερασάκι στη θέση κάθε θεατή. Κι όλη η παλαίστρα, τούρτα. Και το μάρμαρο απαλό σαν χάδι. Κι ο βωμός της πάλης ασφαλής, να βγει από τα εισαγωγικά του.

Ποιες είναι οι σκηνοθετικές γραμμές της παράστασης; Η σπουδή για τον “Ηλίθιο του Ντοστογιέφσκι” έπαιξε κάποιο ρόλο;

Οι γραμμές της Βαν είναι άνακατες, ίσιες, λοξές, τεμνώμενες, οβάλ, ελλειπτικές. Γιατί αυτό το χαώδες της βάθος είναι που ριζώνουμε στο πέντε επί πέντε της αρένας. Στη μέθοδο που εξελίσσουμε αυτά τα χρόνια η ζωή μας ολόκληρη είναι το εκμαγείο του ήρωα. Και προχωρούμε μαζί σε κάθε λυτρωτική στροφή. Συνεπώς εμένα ο Ηλίθιος διαπλάθεται με όσα νηστεύω, όσα κοινωνώ, όσα εκφράζω δημόσια, όσα εξασκώ στην καθημερινή μου συνύπαρξη με κάθε πλάσμα -ως το βλέμμα στον καθρέφτη να φτάσει να μπορεί ν’ αντικρύζει γαλήνιο τη νεογνή ψυχή στα βάθη του χρόνου. Με το αντίστοιχο δομικό μοντέλο σκηνοθετούμε την Βαν.

Απλώς εγώ -για παράδειγμα- ως Ηλίθιος, έχω κόψει το τσιγάρο τεσσεράμισι χρόνια κι ενάμιση χρόνο το αλκόολ κι ασκούμαι να ζω χωρίς ψεύδη, χωρίς απωθημένα, χωρίς περιττά. Η Βαν ριζώνει τα υλικά της αφήγησης στο βιωματικό στάδιο πριν τις καθαρτικές αποφάσεις. Καπνίζει πολύ, πίνει, καταναλώνει πολλή ζάχαρη, τσακώνεται, ξεχνάει, αναβάλλει. Κι αγαπάει άνευ όρων. Κι αμέσως συγχωρεί. Αυτό είναι σίγουρα το κοινό τους. Το κοινό μας. Κι η αγκαλιά.

Πώς συνομιλεί ο Van Gogh (σαν πρόσωπο-σύμβολο) με τη σύγχρονη εποχή και το σημερινό κοινό; Καταδεικνύονται στην παράσταση οι παθογένειες της σημερινής εποχής;

Ναι. Ναι. Ναι, ναι, ναι, ναι, ναι. Όσα ναι θες. Είναι μια κραυγή το έργο. Σαν της Σάρα Κέιν. Σαν τις πινελιές του Βαν Γκογκ. Που προφέρεται Φαν Χοχ. Κι η Αντιγόνη ξεμπροστιάζει τους πάντες, τα πάντα, τις πάντες, πες το όπως θες. Κυρίως όμως μένει στην αρένα όσο συντελείται το δικό της ξεγύμνωμα. Και δεν θα χρειαστεί να δεις τις ρώγες της για να το νιώσεις. Θα σε διαπεράσουν και με όλα τα ρούχα που φοράει. Έτσι που σαλεύει εντός των. Κι ίσως εκείνη μπορέσει να μη χρειαστεί να πεθάνει για να λυτρωθεί. Ίσως τα καταφέρει να βρει την ευτυχία που ζητά η ψυχή του ζωγράφου μέσα της. Κι έχει αγάπη άφθονη κάθε ναι της. Ναι, ναι, ναι, ναι. Χωρίς φθόνο.