Μάνος Καρατζογιάννης στο NEWS 24/7: “Είναι σαν να ζούμε τους πόνους της γέννας μιας νέας εποχής”

Ο Μάνος Καρατζογιάννης, καλλιτεχνικός διευθυντής του θεάτρου Σταθμός, δίνει “χώρο” στο τελευταίο έργο του Μάρτιν Σέρμαν, «Όπως πάει το ποτάμι», να παρουσιαστεί για πρώτη φορά και στο ελληνικό κοινό.

Σαράντα χρόνια μετά το θρυλικό «Μπεντ», το «Όπως πάει το ποτάμι» απέσπασε διθυραμβικές κριτικές σε Αγγλία και Αμερική και τώρα παρουσιάζεται σε μετάφραση του Αντώνη Πέρη και σκηνοθεσία του Γιάννη Λεοντάρη με πρωταγωνιστές τον Περικλή Μουστάκη, τον Μάνο Καρατζογιάννη και τον Δημήτρη Ροΐδη.

Πρόκειται για μια μοναδική ερωτική ιστορία που ισορροπεί με δεξιοτεχνία ανάμεσα στο χιούμορ και τη συγκίνηση. Το έργο αποτυπώνει τους θριάμβους και τις ήττες του κινήματος των ομοφυλοφίλων, πενθώντας και γιορτάζοντας αντίστοιχα για τα φαντάσματα του παρελθόντος, αλλά και για τις διεκδικήσεις του παρόντος και του μέλλοντος.

Με αφορμή το πολύ ενδιαφέρον αυτό ανέβασμα, εμείς μιλήσαμε με τον Μάνο Καρατζογιάννη…

Γιατί το έργο αυτό του Μάρτιν Σέρμαν δεν έχει παρουσιαστεί ποτέ στην Ελλάδα; Δεν είχε “χώρο”;

Νομίζω ότι, ούτως ή άλλως, λίγα είναι τα θέατρα που ρισκάρουν με καινούργια έργα στο ρεπερτόριό τους. Υπάρχει εδώ και χρόνια μια στροφή στην «περπατημένη»: παλιές ταινίες, έργα που ανεβαίνουν ξανά και ξανά, «αθάνατο μελό» που έλεγε και μια παλιά πρωταγωνίστρια καθώς και εμβληματικά βιβλία που δεν έχουν πια δικαιώματα και μεταφέρονται στη σκηνή προδίδοντας, κατά κανόνα, τον πρωτογενή δημιουργό τους… Στόχος, άλλωστε, είναι το ταμείο τις περισσότερες φορές.

Λίγα είναι τα θέατρα που ρισκάρουν με καινούργια έργα στο ρεπερτόριό τους.

Έτσι, αξιόλογα πολυβραβευμένα έργα όπως οι επιτυχημένες «Φυλές» της Νίνα Ρέιν που παρουσιάσαμε πρόσφατα ή το φετινό «Όπως πάει το ποτάμι» του Μάρτιν Σέρμαν καταλήγουν να βρίσκονται, για χρόνια, στο συρτάρι. Ίσως να φοβούνται κι οι παραγωγοί τη θεματική της ετερότητας την οποία πραγματεύονται τα συγκεκριμένα έργα, παρά την, αναμφισβήτητα, δεξιοτεχνική γραφή τους.

Τι σας γοητεύει σ΄αυτό και πώς επικοινωνεί με το σήμερα;

Με γοητεύει ο τρόπος που προσεγγίζει ο Σέρμαν το ζήτημα του χρόνου. Πώς δηλαδή ο χρόνος καθορίζει τις ζωές μας, φθίνει, αλλά και μεταβάλλει τις ανθρώπινες σχέσεις. Πώς μορφοποιεί, στο διάβα του, αλλά και διατηρεί ακέραια χαρακτηριστικά γνωρίσματα της προσωπικότητάς μας. Σαν να επαληθεύεται, δηλαδή, μέσα από τον τρόπο που ο Σέρμαν υφαίνει τις ανθρώπινες σχέσεις η ρήση του Ηράκλειτου πως «ο χαρακτήρας είναι το πεπρωμένο μας»… Από εκεί και πέρα απασχολούν τον συγγραφέα του έργου σύγχρονα επίμαχα θέματα: από τον γάμο ή την υιοθεσία μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου μέχρι την έξοδο της Αγγλίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση και ευρύτερα τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι κοινωνικές ελευθερίες. Όλα αυτά βέβαια μέσα από την ιδιαίτερη γραφή του Μάρτιν Σέρμαν που ισορροπεί ανάμεσα στο χιούμορ και τη συγκίνηση.

Σκιαγραφήστε μας τους ήρωές του και τη δυναμική τους…

Ο Μπο (Περικλής Μουστάκης) είναι ένας Αμερικανός πιανίστας γύρω στα 60 που ζει, μόνος, για χρόνια στο Λονδίνο. Παρέα με τις αναμνήσεις του… Μοιάζει να είναι οι μόνες ερωμένες του μέχρι τη στιγμή που γνωρίζει μέσα από μια ιστοσελίδα γνωριμιών τον 29χρονο διπολικό δικηγόρο Ρούφους. Θα ζήσουν μαζί, ευτυχισμένα και δύσκολα, για περίπου 7 χρόνια. Μέχρι να εμφανιστεί ο Χάρυ (Δημήτρης Ροΐδης), ένας νεότερος drag performer, που θα επιδράσει ως καταλύτης στη σχέση τους και στη ζωή του Ρούφους.

Ο Ρούφους, ο χαρακτήρας που υποδύομαι… Μου είναι δύσκολο να μιλώ γι’αυτόν. Ίσως γιατί οι πρόβες μας με το σκηνοθέτη μας τον Γιάννη τον Λεοντάρη, αυτή τη φορά, κράτησαν πολύ. Σκεφτείτε ότι ξεκίνησαν πριν απ’ την πανδημία… Σίγουρα πάντως γοητεύεται από το παρελθόν, «θέλει να μάθει»… Σαν να αναζητά διαρκώς μια ταυτότητα. Είναι ρομαντικός και η θερμοκρασία του σώματος του μεταβάλλεται διαρκώς. Αυτό δεν είναι εύκολο… Ούτε το ένα ούτε το άλλο. Αλλάζει συνέχεια διαθέσεις… Μέχρι τη στιγμή που θα γίνει πατέρας.

Ας περάσουμε στην ελληνική κοινωνία. Πόσο ανοιχτή είναι στη διαφορετικότητα; Αυτό το ζευγάρι τι αντιμετώπισης θα τύγχανε σε μίαεπαρχιακή πόλη της Ελλάδας;

Δεν πιστεύω ότι οι Έλληνες είμαστε τόσο δημοκράτες όσο ευαγγελίζονται οι πολιτικοί μας… Τις τελευταίες δεκαετίες έχουμε γίνει μάρτυρες δολοφονιών ανθρώπων διαφορετικων πεποιθήσεων, εθνικότητας ή σεξουαλικού προσανατολισμού και μάλιστα σε δημόσιο χώρο, μέρα μεσημέρι. Και το πλήθος να κοιτά. Και η αστυνομία, παρούσα, να μην αντιδρά. Για σκεφτείτε το… Είναι κι αυτά κομμάτια της κοινωνίας μας. Και δεν αλλάζουν από τη μια μέρα στην άλλη.

Υπάρχουν βέβαια και εκείνοι οι Έλληνες που μπαίνουν μπροστά, που αντιστέκονται, που ξεχωρίζουν ακριβώς για την ελευθερία της σκέψης τους και όχι για μια γενικόλογη ελευθερία όπως την υποβάλλει ο επικίνδυνος «πατριωτισμός» τους. Τώρα αν υπάρχουν τέτοιοι Έλληνες και εκτός Αθηνών; Θέλω να πιστεύω πως ναι.

Γιατί πιστεύετε δε διεκδικούμε το δικαίωμα στον έρωτα; Γιατί και άνθρωποι που ανήκουν σε πιο“ανοιχτούς” χώρους, όπως στον Πολιτισμό, προτιμούν να ζουν ζωές βιτρίνες, αντί να διεκδικούν το αυτονόητο; Δεν είναι σαν οι ίδιοι να σαμποτάρουν τις ζωές τους;

Τώρα ανοίγετε ένα θέμα… Κατ’ αρχάς έχω ακούσει σκηνοθέτες να μη θέλουν ηθοποιούς ομοφυλόφιλους όντας οι ίδιοι ομοφυλόφιλοι.. Ή γνωρίζω ανθρώπους που παριστάνουν τα ζευγάρια για επαγγελματικούς λόγους. Ή ακόμα – ακόμα ανθρώπους που μένουν σε μια τοξική σχέση δηλώνοντας «ευτυχισμένοι»…

Ο καθένας δικαιούται να ζει το ζωτικό του ψεύδος. Δε θα ήθελα να κρίνω την προσωπική ζωή κανενος. Άλλωστε, όλα έχουν την ώρα τους και το κόστος τους. Και ο κάθε άνθρωπος τη στιγμή του. Πάντως, όπως αντιληφθήκαμε και με τα τελευταία γεγονότα στον χώρο του Πολιτισμού, τα πράγματα δεν είναι και τόσο «ανοιχτά»… Ο συγκεκριμένος χώρος αποτελεί βέβαια ένα μόνο κομμάτι της κοινωνίας. Εκείνο με τη μεγαλύτερη δημοσιότητα. Πρέπει ίσως να ξεπεραστεί ο φόβος. Αυτός είναι που κάνει και τους ανθρώπους να καμώνονται, να ναρκισσεύονται και να μην τολμούν. Όπως και στη σκηνή… Ο φόβος για την αποδοχή… Νομίζω βέβαια πως όλα ξεκινούν από τα σχολεία κι απ’ την οικογένεια.

Γίναμε όλοι μάρτυρες της δολοφονίας του Ζακ Κωστόπουλου. Τι πιστεύετε πως κρύβεται πίσω από όλο το έμφυλο μίσος, τις ταμπέλες και τα στερεότυπα;

Τον Ζακ Κωστόπουλο τον είχα γνωρίσει προσωπικά. Έπαιξε την πρώτη και την τελευταία του – όπως ήρθα τα πράγματα – παράσταση, το «ΚΤΕΛ στα ΚΡΕΣΤΝΑ» του Γιώργου Καλογερόπουλου, στο Θέατρο Σταθμός τον Ιούνιο του 2018. Μιλάμε για ένα άνθρωπο με ιδιαίτερη ευαισθησία και ευγένεια. Καμία σχέση με όλα όσα προσπάθησαν να του αποδώσουν για να δικαιολογήσουν την άγρια και αναίτια δολοφονία του.

Τελευταία αρχίζω και διαβάζω αρκετά για τη νεότερη ιστορία μας. Από τον Καποδίστρια δηλαδή και μετά… Συνέχεια μου έρχεται στο μυαλό η απάντηση της Μελίνας Μερκούρη στο ερώτημα: «Τι είναι η Ελλάδα Μελίνα;» «Μαγεία και καταστροφή»… Νομίζω ότι σ’ αυτό το δίπολο κινούμαστε…Σε ένα ακραίο δίπολο που αναπόφευκτα οδηγεί στη σύγκρουση. Την πιο δύσκολη και σφοδρή. Την εμφύλια διαμάχη… Σκεφτείτε ότι αν μελετήσει κανείς τη νεότερη ιστορία μας θα συναντήσει μια πολιτική – με την ευρύτερη έννοια – δολοφονία σχεδόν κάθε τέσσερα χρόνια. Θέλω να πω… φοβάμαι πως είναι κάτι βαθύτερο. Σαν να υπάρχει η ανάγκη να ακυρώσουμε τον άλλον για να επικυρώσουμε τις δικές μας επιλογές. Σε έναν ναρκοθετημένο δημόσιο χώρο, σε μια υπέροχη παρόλα αυτά χώρα…«Μαγεία και καταστροφή»…

Τι πρέπει να γίνει για να αλλάξει όλο αυτό το πλαίσιο; Μπορεί να γίνει κάτι; Εδώ στην Ελλάδα ακόμη δεν επιτρέπονται γάμοι μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου ή υιοθεσίες…

Οι κυβερνώντες φοβούνται το πολιτικό κόστος. Οφείλουν όμως να ακολουθήσουν το ευρωπαϊκό μονοπάτι. Δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Και δεν θα έπρεπε να υπάρξει. Αργά η γρήγορα θα αλλάξει το πλαίσιο. Το θέμα όμως είναι να αλλάξουμε εμείς. Και κάπου εκεί βρίσκεται και ο ρόλος του Θεάτρου και της τέχνης ευρύτερα. Να μπορέσει δηλαδή μέσα από την ενσυναίσθηση να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα στους ανθρώπους και να αμβλύνει την όποια πόλωση.

Η στιγμή βέβαια όπου συντελείται οποιαδήποτε κοινωνική ή πολιτική αλλαγή δεν είναι εύκολη ειδικά σε μια κοινωνία, όπως η ελληνική, που παραμένει επιφυλακτική απέναντι σε μια σειρά σύγχρονων κοινωνικών ζητημάτων όπως κι αυτά που αναφέρατε. Είναι σαν να ζούμε τους πόνους της γέννας μιας νέας εποχής.

Κεφάλαιο Σταθμός: Πώς πηγαίνει η φετινή χρονιά και τι ελπίζετε / θέλετε για το μέλλον;

Παραδόξως, «κι αν χιονίζει και αν βρέχει το αγριολούλουδο αντέχει»! Είναι μια καλή χρονιά για εμάς, προς το παρόν, αν και πολύ δύσκολη… Συνεχίζουμε όπως ξεκινήσαμε πριν 5 χρόνια… Με Νεοελληνικό έργο, Μικρά Κλασικά και Ετερότητα.

Στο πλαίσιο αυτών των θεματικών παρουσιάζουμε το τελευταίο έργο του Αλέξη Σταμάτη «Λευκό Δωμάτιο» με τους Σμαράγδα Σμυρναίου, Πέγκυ Σταθακοπούλου, Εύα Σιμάτου και Δημήτρη Τσίκλη, το «Όπως πάει το ποταμι» σε μετάφραση Αντώνη Πέρη και σε σκηνοθεσία Γιάννη Λεοντάρη, τη «Χώρα που ποτέ δεν πεθαίνεις» της Ορνέλα Βόρπσι σε σκηνοθεσία Ένκε Φεζολλάρι με την Αμαλία Αρσένη, τη Vefi Rendi και την Αθηνά Καραγιώτη. Ενώ, για το 2022 έχουν προγραμματιστεί το τελευταίο έργο του Γιάννη Τσίρου «Ημέρα Κυρίου», ο «Πίθηκος Ξουθ» του Ι. Πιτσίπιου σε σκηνοθεσία Ρουμπίνης Μοσχοχωρίτη, ενώ ακολουθούν η συνεργασία με τον Παντελή Δεντάκη και νέες ομάδες καθώς και μια σειρά ψηφιακών δράσεων. Τέλος, στον Μικρό Σταθμό σε συνεργασία με την ομάδα παιδικού θεάτρου «Ονειρόδραμα» παρουσιάζουμε την παράσταση «Μπες στα παπούτσια μου» όπου τα παιδιά με την ενεργή συμμετοχή τους και μέσα από τη διάθεση του παιχνιδιού,«μπαίνοντας στα παπούτσια του άλλου» εξωτερικεύουν πιο εύκολα τις σκέψεις τους και παράλληλα ερευνούν τα συναισθήματα των άλλων, αναπτύσσοντας έτσι μεγαλύτερη ενσυναίσθηση, κατανοώντας έννοιες όπως η διαφορετικότητα κι ο σχολικός εκφοβισμός. Τώρα για το μέλλον, να είμαστε γεροί και ζωντανοί στη σκηνή. Τίποτ’ άλλο.

Πώς κρίνετε αυτή τη διάκριση εμβολιασμένων και μη;

Στην επίσημη πρεμιέρα του «Λευκού Δωματίου» βρέθηκα μπροστά σε μια δυσάρεστη έκπληξη. Αρκετοί άνθρωποι διαμαρτύρονταν για τη διάκριση αυτή κολλώντας αυτοκόλλητα στην πόρτα του θεάτρου, φωνάζοντας συνθήματα και μοιράζοντας φυλλάδια με ονόματα θεάτρων της γείτονος περιοχής. Κι αυτό το καταλαβαίνω. Θέλω να πω είναι δυσάρεστο να έχεις βάλει τα καλά σου, να έχεις την αγωνία της πρεμιέρας μέσα σ’ αυτήν την πολύ δύσκολη χρονιά και να έχεις να αντιμετωπίσεις και την οργή των διαμαρτυρόμενων, αλλά ο ρόλος του θεάτρου είναι να καταλαβαίνει. Να καταλαβαίνει απο τη μια και να προλαμβάνει όμως από την άλλη. Όπως βλέπετε, με την επέλαση της πανδημίας, οδηγούμαστε αργά ή γρήγορα στους αμιγώς covid –free χώρους.

Για όσους θεατές δεν μπορούν να παρακολουθήσουν δια ζώσης θέατρο συνεχίζουμε τις ψηφιακές μας δράσεις. Ήδη μπορούν να ακούσουν ένα εξαιρετικό podcast στην ιστοσελίδα μας stathmostheatro.gr, τον «Κροκόδειλο» του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι με τον Κώστα Βασαρδάνη, με αφορμή τα 200 χρόνια από τη γέννηση του Ρώσου λογοτέχνη. Και έπεται κι η συνέχεια.

Σε προσωπικό επίπεδο, εμπιστεύομαι την επιστήμη, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δε σέβομαι την ελεύθερη βούληση.

Τι θα αλλάζατε στο θεατρικό τοπίο γύρω σας αν μπορούσατε;

Θα άλλαζα τη θεατρική εκπαίδευση. Θα εστίαζα σε αυτήν. Θα επένδυα. Και ευρύτερα στην παιδεία μας. Όλα από εκεί ξεκινούν και όλα τα δεινά της δημόσιας ζωής μας αν δεν προκαλούνται από την έλλειψη της παιδείας μας, σίγουρα είναι πιο δύσκολα διαχειρίσιμα. Η καλλιέργεια μιας βαθύτερης παιδείας, δε μιλώ κατ’ ανάγκη για ακαδημαϊκές περγαμηνές, είναι ίσως το μόνο εφόδιο για να εμπνεύσει το συλλογικό πνεύμα και την αλληλεγγύη, που τόσο έχει ανάγκη η κοινωνία στις μέρες μας μπροστά στις καινούργιες πρωτόγνωρες επώδυνες προκλήσεις που φαίνεται πως καλείται να αντιμετωπίσει.

Info: Μετάφραση: Αντώνης Πέρης/Σκηνοθεσία: Γιάννης Λεοντάρης/Σκηνικά-κοστούμια-σχεδιασμός βίντεο: Μικαέλα Λιακατά/Φωτισμοί: Νίκος Βλασόπουλος/Φωτογραφίες: Νίκος Πανταζάρας/Βοηθός σκηνοθέτη: Κλειώ Παπατζανάκη-Χρυσοβέργη (στο πλαίσιο πρακτικής άσκησης, σε συνεργασία με το Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου)/Eρμηνεύουν: Περικλής Μουστάκης (Μπο), Μάνος Καρατζογιάννης (Ρούφους), Δημήτρης Ροΐδης (Χάρυ)

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Κάθε Παρασκευή και Σάββατο στις 21:00 και κάθε Κυριακή στις 18:00, από 26 Νοεμβρίου και για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων/ΕΙΣΙΤΗΡΙΑ: Παρασκευή και Κυριακή: 15 ευρώ και 12 ευρώ (μειωμένο)/Σάββατο: 16 ευρώ και 13 ευρώ (μειωμένο)/ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 105 λεπτά/Προπώληση: https://www.viva.gr/tickets/theater/opos-paei-to-potami/Θέατρο Σταθμός: Βίκτωρος Ουγκώ 55, Μεταξουργείο Αθήνα (πλησίον του ΜΕΤΡΟ ΜΕΤΑΞΟΥΡΓΕΙΟ)

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις