Τι πρέπει να ξέρεις πριν πας για φάρμακα στο super market

Οι κυβερνήσεις δεν κρίνονται από τις εξαγγελίες και τις δεσμεύσεις, αλλά από τις εφαρμογές κυβερνητικής πολιτικής σε ζητήματα καθημερινά που αφορούν το σύνολο της κοινωνίας.

Ο τομέας της υγείας αποτελεί διακυβερνητικό και διακομματικό “αγκάθι” τα χρόνια των μνημονίων και της λιτότητας, με καμία μέχρι σήμερα διοίκηση να μην έχει καταφέρει να ασκήσει επαρκή πολιτική με πραγματικό κοινωνικό πρόσημο.

Πάνω στο ζήτημα της διανομής και της εμπορίας φαρμάκων, έχει στηθεί ένα πραγματικό “πάρτι” με κάποιους να βρίσκουν παράθυρο ευκαιρίας μέσα στην κρίση και να αποκομίζουν μεγάλα κέρδη. Είναι η κυνική παραδοχή πως μέσα στη λιτότητα και την ύφεση, κάποιοι μπορούν ακόμα να βγάζουν χρήμα.

Ένα μεγάλο παράδειγμα παγκόσμιας εκμετάλλευσης του πόνου του ασθενή και των ευπαθών ομάδων, είναι η καινοτόμος θεραπεία για την Ηπατίτιδα C που εμφανίστηκε πριν δύο χρόνια. Πρόκειται για μια θεραπεία που υπόσχεται αντιμετώπιση της νόσου σε ποσοστό 97%, έναντι τεραστίων χρηματικών ποσών για εκείνους που θέλουν να την καρπωθούν.

Την Πέμπτη το μεσημέρι, η PRAKSIS παρουσίασε την καμπάνια PRAKSIS ACCESS με κεντρικό σύνθημα, “Πρόσβαση σε προσιτά φάρμακα “.

Όπως τόνισε η Μαριανέλλα Κλώκα, υπεύθυνη διεκδίκησης δικαιωμάτων της PRAKSIS, “η θεραπεία της Ηπατίτιδας C στοιχίζει 45 με 50.000 ευρώ, ενώ στη χώρα μας εκκίνησε το 2014 η συζήτηση για εισαγωγή της θεραπείας, κάτι που θα άνοιγε τον δρόμο και σε άλλα κράτη της Ε.Ε. για μια φθηνή-προσιτή ενσωμάτωση της. Αναμένουμε να δούμε τι θα γίνει τελικά”.

Ζητούμενο για την PRAKSIS, είναι να επεκταθεί η συζήτηση για το φάρμακο πέραν της ατζέντας που υπαγορεύει η φαρμακοβιομηχανία. Η επίσημη απάντηση που δίνεται από τη βιομηχανία παραγωγής και διανομής φαρμάκων περί υψηλών τιμών, είναι η εξής: “Γιατί είναι ακριβή η έρευνα”.

Και εδώ έχουμε να κάνουμε με έναν μεγάλο μύθο. “Το ποσό του μέσου εταιρικού προϋπολογισμού για μία νέα έρευνα ανάπτυξης θεραπείας ανέρχεται μόλις στο 10%, ενώ πάνω από το μισό μπάτζετ προέρχεται από πόρους που δεν έχουν να κάνουν με την εταιρεία αλλά πρόκειται για χρήματα που παρέχονται από το κράτος – τις κυβερνήσεις, ή χορηγίες και ιδιώτες”, ανέφερε η Μ. Κλώκα.

Ένα ερώτημα που προκύπτει, είναι το εξής: “Γιατί δεν γίνονται έρευνες για όλες τις ασθένειες;”

Για παράδειγμα, η ελονοσία δεν υπόκειται σε έρευνα αυτή τη στιγμή. Κοινώς, με ποιόν τρόπο προκρίνονται έρευνες από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και με ποια λογική “κόβονται” κάποιες άλλες;

Η απάντηση μπορεί να δοθεί μόνο μέσα από τη διαφάνεια των διαδικασιών και των συζητήσεων που στήνονται και πραγματοποιούνται πίσω από κλειστές πόρτες και αφορούν τις ζωές όλων των Ευρωπαίων και μη πολιτών. Η PRAKSIS μετέχει άλλωστε στην Ευρωπαϊκή Συμμαχία για Υπεύθυνη Έρευνα & Ανάπτυξη (Ε&Α) και Προσιτά Φάρμακα στην οποία λαμβάνουν μέρος συνολικά 55 ευρωπαϊκές οργανώσεις και δίκτυα.

Με κοινή της διακήρυξη η Συμμαχία ζητά από τους φορείς:

• Να εξασφαλίσουν προσιτές τιμές τώρα. Να αντιμετωπίσουν τα επείγοντα θέματα πρόσβασης και προσιτότητας φαρμάκων που σώζουν ζωές, διαπραγματευόμενοι τις χαμηλότερες τιμές φαρμάκων και χρησιμοποιώντας αποτελεσματικούς μηχανισμούς ελέγχου τιμών, συμπεριλαμβανομένης της υποχρεωτικής αδειοδότησης.

• Να θέσουν τέλος στα φαρμακευτικά μονοπώλια. Να προωθήσουν τον ανταγωνισμό γενόσημων και βιοϊσοδύναμων, συμπεριλαμβανομένης της προαγωγής της χρήσης τους από προγράμματα υγειονομικής περίθαλψης, γιατρούς και ασθενείς και να αυξήσουν τον έλεγχο των αντί-ανταγωνιστικών πρακτικών από τη φαρμακοβιομηχανία.

• Να εφαρμόσουν την πλήρη διαφάνεια της φαρμακευτικής Ε&Α και του καθορισμού τιμών φαρμάκων:

-Προωθώντας την ανοιχτή πρόσβαση σε δεδομένα έρευνας, συμπεριλαμβανομένων δεδομένων από τα αρχικά στάδια έρευνας και όλες τις κλινικές δοκιμές για υπάρχοντα και νέα φάρμακα.

-Κοινοποιώντας πλήρως και παρακολουθώντας τη δημόσια και ιδιωτική χρηματοδότηση φαρμακευτικής Ε&Α.

-Ιδρύοντας μια δημοσίως προσβάσιμη βάση δεδομένων όπου εθνικά ή περιφερειακά συστήματα υγείας θα δημοσιεύουν τις πραγματικές τιμές φαρμάκων που διαπραγματεύονται, συμπεριλαμβανομένων των εκπτώσεων και των επιστροφών.

• Να προωθήσουν ένα νέο βιοϊατρικό μοντέλο Ε&Α:

-Δεσμεύοντας αυξημένους δημόσιους πόρους για την υποστήριξη μιας προσέγγισης βασισμένης στις ανάγκες της φαρμακευτικής Ε&Α, η οποία δεν θα στηρίζεται στην προστασία μονοπωλίων και τις υψηλές τιμές. Νέα μοντέλα Ε&Α τα οποία αποσυνδέουν τα κίνητρα ανάπτυξης φαρμάκων από την προσδοκία υψηλών τιμών θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν βραβεία κινήτρου καινοτομίας, κοινοπραξίες εκμετάλλευσης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, έρευνα ανοικτού κώδικα, συμπράξεις ανάπτυξης προϊόντων και Ε&Α η οποία οδηγείται και χρηματοδοτείται δημοσίως.

-Εισάγοντας συνθήκες στη δημόσια χρηματοδότηση Ε&Α οι οποίες εξασφαλίζουν αποτελέσματα βιοϊατρικής έρευνας σε κατάλληλα και προσιτά φάρμακα (π.χ. πολιτικές μη-αποκλειστικής αδειοδότησης, δημοσίευση και κοινοχρησία δεδομένων ανοικτής πρόσβασης και καθορισμός προτεραιοτήτων βάσει των αναγκών υγείας).

Σε ό,τι αφορά το “στενό” μας περιβάλλον, δηλαδή την Ελλάδα, δύο είναι τα βασικά σημεία της συζήτησης που ανακύπτει:

Α. Το πρώτο έχει να κάνει με την Επιτροπή Διαπραγμάτευσης Τιμών του ΕΟΠΥΥ

Β. Το δεύτερο έχει να κάνει με τα φάρμακα που σταδιακά θα πωλούνται στα super market κατόπιν “μνημονιακής ενσωμάτωσης”.

Χτυπώντας (πάνω σε) κλειστές πόρτες

Στα της Επιτροπής, όπως τονίστηκε από το PRAKSIS, η Επιτροπή ήταν πρότασης της ΜΚΟ ωστόσο το υπουργείο δεν έχει λάβει υπόψη του μέχρι σήμερα, τις παρατηρήσεις ως προς τη λειτουργία της.

Πρόκειται για Επιτροπή που συστάθηκε τυπικά πριν από δύο χρόνια και επανασυστάθηκε στις αρχές του χρόνου από τη νέα κυβέρνηση. Το πρόβλημα είναι πως αφενός λειτουργεί και συνεδριάζει με τρόπο αδιαφανή, και δεύτερον, έχει ρόλο συμβουλευτικό και μόνο.

Αίτημα της PRAKSIS είναι να υπάρξει μια διαφανής διαπραγμάτευση και να μην λειτουργεί με μυστικότητα όπως ορίζει το σχετικό ΦΕΚ. “Πρόκειται για διολίσθηση προς τη δημόσια προβολή του θέματος που αφορά όλο τον κόσμο, ενώ την ίδια ώρα, σε αυτή την Επιτροπή δεν συμμετέχει η κοινωνία των πολιτών και οι ενώσεις των ασθενών”, όπως αναφέρουν οι άνθρωποι της ανεξάρτητης ΜΚΟ.

Ένα άλλο αίτημα είναι τα μέλη της Επιτροπής να μην μεταπηδούν από την υπηρεσία, στη φαρμακοβιομηχανία μετά τη λήξη της θητείας τους. Με άλλα λόγια, να υπάρξει ασυμβίβαστο.

Όπως είπαμε και νωρίτερα, αυτή την εποχή ξεκινά και η συζήτηση με τη φαρμακοβιομηχανία, αρχής γενομένης με την ενδεχόμενη ενσωμάτωση της νέας θεραπείας για την Ηπατίτιδα C, που αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα κοστίζει περίπου 50.000 ευρώ, φέρνοντας τη χώρα μας στην 5η θέση της κατάταξης που αφορά την εν λόγω θεραπεία για τη νόσο.

Φάρμακα για θεραπεία, ή φάρμακα για κατανάλωση;

Το δεύτερο ζήτημα που μας αφορά άμεσα, είναι τα φάρμακα που θα πωλούνται στα super market. Όπως έγινε γνωστό, βάσει μνημονίου, το 13% από τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα θα πωλούνται και στα super market. Πώς μεταφράζεται αυτό; Μιλάμε για 216 συνολικά σκευάσματα. Τα φάρμακα αυτά προέκυψαν έπειτα από τρίμηνη διαπραγμάτευση μεταξύ των δανειστών και της ειδικής Επιστημονικής Επιτροπής, την οποία περιγράψαμε παραπάνω.

Την ιστορία των ΜΗΣΥΦΑ την ξεκίνησε ο Άδωνις Γεωργιάδης ως υπουργός Υγείας. Η ρύθμιση Γεωργιάδη για την απελευθέρωση των ΜΗΣΥΦΑ (σημεία πώλησης και τιμές) είχε υπερψηφιστεί από τη Βουλή και θα εφαρμοζόταν από το 2017. Η σημερινή ρύθμιση είναι λίγο παραλλαγμένη, αφού στα σούπερ μάρκετ θα διατίθεται το 13% εξ αυτών και όχι όλα, με την αρχή της διάθεσης τους να ξεκινά τώρα.

Όπως σημειώνει το PRAKSIS, στα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα που θα βρίσκουμε στα ράφια των super market της χώρας, η φαρμακευτική ουσία ή η ποσότητα θα είναι μειωμένη σε σχέση με τα αντίστοιχα που θα βρίσκουμε στα φαρμακεία, κάτι που όμως δεν θα ισχύει για την τιμή. Και αυτό είναι το βασικό δεδομένο που πρέπει να γνωρίζουμε καλά πριν αρχίσουμε τα “ψώνια” μας.

Επίσης, όπως ανέφερε η Μ. Κλώκα, στην κουλτούρα του Έλληνα είναι και η αυτο-ίαση, κοινώς το να πάρει φάρμακο σε πρώτη ευκαιρία και με πολύ μεγάλη ευκολία, ακόμη κι αν μιλάμε για ένα απλό παυσίπονο.

Πράγματι, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της IMS Hellas τα αναλγητικά είναι best seller, δεδομένου ότι οι Έλληνες αγόρασαν σε διάστημα 12 μηνών 38,9 εκατ. συσκευασίες. Όσο για τον συνολικό τζίρο των εταιρειών που τα παράγουν και τα διακινούν, σκαρφάλωσε στα 77,8 εκατ. ευρώ το 2015, όταν το 2013 δεν ξεπερνούσε τα 59 εκατομμύρια.

“Μέχρι χτες αγοράζαμε και πληρώναμε αποκλειστικά από την τσέπη μας 1582 φάρμακα χωρίς συνταγή γιατρού, τα οποία αποτελούν τη λίστα Μη Συνταγογραφούμενων Φαρμάκων (ΜΗΣΥΦΑ). Με τη θέση σε ισχύ του πολυνομοσχεδίου που ψηφίστηκε στη Βουλή, 216 από αυτά -περίπου 1 στα 8- θα μπορούν πλέον να πουληθούν και εκτός των φαρμακείων, σε σημεία πώλησης όπως σουπερμάρκετ, παντοπωλεία και περίπτερα. Αυτά τα φάρμακα αποτελούν τη λίστα των Γενικής Διάθεσης Φαρμάκων (ΓΕΔΙΦΑ)”, αναφέρει η PRAKSIS για να υπογραμμίσει:

“Αρκετά από τα ΜΗΣΥΦΑ αποτελούν βασικά φάρμακα για την αντιμετώπιση ασθενειών και λοιμώξεων, καθιστώντας θεραπείες που περιλαμβάνουν λ.χ. αλοιφές για δερματολογικά, αναλγητικά φάρμακα και κολλύρια, οικονομικά δυσπρόσιτες. Με τη δημιουργία της κατηγορίας ΓΕΔΙΦΑ ο τζίρος των ΜΗΣΥΦΑ αναμένεται να αυξηθεί, καθιστώντας το φάρμακο όχημα για το άνοιγμα μιας νέας αγοράς σε βάρος όμως των πραγματικών αναγκών πρόσβασης σε φάρμακα που χρειάζονται οι ασθενείς.

Ερευνητικά δεδομένα τεκμηριώνουν ότι ως αποτέλεσμα της κρίσης των τελευταίων ετών οι ασθενείς ρυθμίζουν τις δόσεις των φαρμάκων και παίρνουν φάρμακα χωρίς να συμβουλευτούν γιατρό (αυτοθεραπεία) για λόγους οικονομίας αλλά και λόγω της δυσκολίας πρόσβασης στο σύστημα υγείας. Η πολυφαρμακία -δηλαδή η λήψη περισσότερων δόσεων για περισσότερο χρόνο φαρμάκων που μπορεί να μην χρειάζονταν από την αρχή- είναι συχνά αποτέλεσμα της ελλιπούς ιατροφαρμακευτικής παρακολούθησης. Ταυτόχρονα, το πυκνό δίκτυο φαρμακείων στην Ελλάδα εξασφαλίζει τη διαθεσιμότητα και την εύκολη εύρεση φαρμάκων, τα οποία όμως πολλοί δεν έχουν συνταγή ή/και χρήματα να αγοράσουν.

Με τα ΓΕΔΙΦΑ νομιμοποιείται μια lifestyle προσέγγιση φαρμακευτικής πολιτικής για υγιείς έχοντες αγοραστική δυνατότητα καταναλωτές, την ίδια στιγμή που ασθενείς μένουν χωρίς θεραπείες.

Η συνολική ιδιωτική δαπάνη για το φάρμακο, σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), φτάνει το 1,7 δισ. ευρώ (σημ. αντίστοιχη με τη δημόσια δαπάνη που καθορίζεται στα 1,945 δισ. ευρώ για το 2016). Την ίδια ώρα, η συμμετοχή των ασθενών στα αποζημιούμενα από τον ΕΟΠΥΥ φάρμακα είναι 622 εκατ. ευρώ και ο τζίρος των ΜΗΣΥΦΑ είναι 1,1 δισ. ευρώ τον χρόνο”.

Και κάπως έτσι, βρισκόμαστε μπροστά σε ένα φλέγον ερώτημα που αναμένουμε να δούμε πώς θα απαντηθεί από την κυβέρνηση μέσα στο επόμενο διάστημα: “Φάρμακα για θεραπεία, ή φάρμακα για κατανάλωση;”.

Περί τιμών

Σύμφωνα με τη ρύθμιση Γεωργιάδη, τα ΜΗΣΥΦΑ αλλάζουν πάροχο. Από το υπουργείο Υγείας μεταπηδούν στο υπουργείο Ανάπτυξης. Με αυτό τον τρόπο χάνεται η δυνατότητα που είχε το υπουργείο Υγείας να ορίζει τις τιμές των φαρμάκων βάσει των κουπονιών. Πλέον, οι εταιρείες από μόνες τους θα αποφασίζουν σε τι τιμές θα τα πουλούν στο εμπόριο και θα ανεβάζουν τις τιμές λόγω ΦΠΑ και προσδοκώμενου κέρδους, ποντάροντας στο ότι ο Έλληνας θέλει λίγο πολύ, να είναι ο γιατρός του εαυτού του.

Σημαντική υποσημείωση: Τα φάρμακα που θα κατατάσσονται στην υποκατηγορία ΓΕΔΙΦΑ, πρέπει να πληρούν τις εξής προϋποθέσεις: Να είναι ήδη ενταγμένα στην κατηγορία των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων, να είναι φάρμακα που αντιμετωπίζουν συμπτώματα εύκολης αυτοδιάγνωσης και αντιμετώπισης και να έχουν ελάχιστες ή χαμηλού κινδύνου αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα. Επίσης, θα πρέπει να μη χρειάζονται ιδιαίτερες συνθήκες φύλαξης και διακίνησης, να έχουν απλές οδηγίες ως προς τη δοσολογία και οι συσκευασίες τους να είναι μικρές ώστε η συνολική ποσότητα του φαρμάκου να μην ξεπερνά δόση που να μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή του λήπτη.

“Κανένα φάρμακο εκτός φαρμακείου” είναι η πρώτη αντίδραση του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου, που κατηγορεί την κυβέρνηση ότι “υπέκυψε στις εταιρείες και στα επιχειρηματικά συμφέροντα που επιδιώκουν την πώληση μερίδας σκευασμάτων εκτός φαρμακείου, προκειμένου να αυξήσουν τις τιμές όπως έχει γίνει σε όσες χώρες υιοθέτησαν αυτό το μέτρο “ανταγωνισμού”.

Διευκρινίζεται πως η διάθεση των συγκεκριμένων φαρμάκων σε άλλα σημεία πώλησης πέραν των φαρμακείων, φέρνει και απελευθέρωση της ανώτατης τιμής, ενώ τα νέα σκευάσματα που θα πωλούνται σε super market και λοιπά σημεία διάθεσης, ήταν έτοιμα από καιρό περιμένοντας τα νέα μέτρα.

Διαβάστε ακόμα: Προθεσμία δύο εβδομάδων στις φαρμακευτικές εταιρείες από τον ΕΟΦ ενόψει της νέας τιμολόγησης

Ένα παράδειγμα που δημοσίευσε η Εφημερίδα των Συντακτών από επιτόπια έρευνα. Αριστερά βλέπετε το  καινούργιο προϊόν, δεξιά το  παλιό (αυτό που σταματάει), χωρίς διαφορές στη συσκευασία:

Αριστερά το καινούργιο, 30 αμπούλες των  0,4 ml, δεξιά το παλιό, 30 αμπούλες των 0,6 ml – μείωση φαρμακευτικής ποσότητας προϊόντος δηλαδή  33,3%. Παλιά τιμή  5,43 ευρώ, καινούργια τιμή  8,83 ευρώ. Αύξηση τιμής δηλαδή  55%.

Συνδιαμορφωτές και πρώτοι σύμμαχοι του PRAKSIS ACCESS στην Ελλάδα είναι:

οι  Γιατροί Χωρίς Σύνορα, που από το 1999 μέσω της διεθνούς εκστρατείας τους MSF ACCESS CAMPAIGN στηρίζουν κάθε προσπάθεια για να σταματήσει το φάρμακο να είναι πολυτέλεια,

οι  Γιατροί του Κόσμου

η  ΕΚΠΟΙΖΩ

Περισσότερες πληροφορίες στο praksisaccess.org