Κλαρίνο: Από πού προέρχεται;

Όσοι πιστεύουν πως το κλαρίνο, ναι, το αγαπημένο κλαρίνο της δημοτικής μας μουσικής, είναι ένα αυτόχρημα ελληνικό όργανο, θα στενοχωρηθούν. Ναι μεν ο ευθύαυλος κατάγεται από μια μεγάλη οικογένεια αρχαίων ξύλινων πνευστών, ναι μεν ο άμεσος πρόγονός του είναι το γαλλικό όργανο «chalumeau», από την ελληνική λέξη «κάλαμος», αλλά το κλαρίνο, όπως το λέμε εμείς, ή κλαρινέτο, όπως το λένε όλοι οι άλλοι που το χρησιμοποιούν στις συμφωνικές και τις τζαζ ορχήστρες, στη σημερινή του μορφή έφτασε από τον Γάλλο Υάκινθο Κλοζέ.

Ο Κλοζέ το 1839 αναδιέταξε τα κλειδιά του οργάνου, από την προηγούμενη διάταξή τους, του Γερμανού  Γιόχαν Κρίστοφ Ντένερ, από τις αρχές του 19ου αιώνα, που είχε προσθέσει και το κλειδί δίπλα στη πίσω οπή του οργάνου, τη λεγόμενη από τους Έλληνες «ψυχή». Οι Έλληνες λάτρεψαν αυτό το όργανο αμέσως μόλις το άκουσαν σε βαυαρικές μπάντες του ελληνικού στρατού στις αρχές του 19ου αιώνα. Ή, όταν ήρθε σ’ αυτούς μέσω Τσιγγάνων μουσικών, ή ακόμα και μέσω των επτανησιακών φιλαρμονικών.

Όπως και να νά’χει, οι Έλληνες παραδοσιακοί μουσικοί παραγματικά έδωσαν σε ένα συμφωνικό, όπως είπαμε, όργανο, μια νέα ψυχή, τη δική τους, εξελίσσοντας τον τρόπο παιξίματος, και βέβαια τον ήχο του. Πάντως, και στα ελληνικά χέρια το κλαρινέτο δικαιολογεί την ετυμολογία του, από το «clarus», που σημαίνει φωτεινός, καθαρός – ο Πετρολούκας Χαλκιάς, αλλά και άλλοι, βεβαιώνουν του λόγου το αληθές. 

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.