Η ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΒΙΑΣΤΗ ΑΝΑΙΣΘΗΤΩΝ ΘΥΜΑΤΩΝ

Το ‘χάπι βιασμού’ δεν είναι ακριβώς χάπι. Ή καλύτερα, δεν είναι μόνο χάπι. Σε όποια έκδοση και αν κυκλοφορεί το date rape drug (και δυστυχώς χρησιμοποιείται) αποτελεί πρόκληση για τα θύματα -στον αγώνα τους να βρουν το δίκιο τους-, αφού εξαφανίζεται μέσα σε λίγες ώρες από τον οργανισμό.

Αφήνει δε, τον άνθρωπο που προσπαθεί να φέρει ενώπιον της δικαιοσύνης το βιαστή του (είναι όποιος δεν καταλαβαίνει το ‘όχι’), συγχυσμένο, χωρίς αναμνήσεις και ανήμπορο -να σκέφτεται ‘μήπως φταίω εγώ για ό,τι μου συνέβη;’.

Αυτό που είναι χρήσιμο να κάνει το θύμα, όταν πια αποκτά τις αισθήσεις του είναι να κάνει την εξέταση για σεξουαλική επίθεση σε νοσοκομείο, να δώσει δείγμα ούρων για ανάλυση και να κάνει την καταγγελία.

Φαίνεται απλό -ως διαδικασία. Δεν είναι.

Ακόμα και σήμερα, υπάρχουν νοσοκομεία στα οποία δεν υπάρχει εξειδικευμένο προσωπικό, ως προς τη χρήση της πολύ συγκεκριμένης εξέτασης για βιασμό, δεν ξέρουν όλοι οι νοσηλευτές πως πρέπει να πάρουν δείγμα ούρων, για να διαπιστωθεί αν υπάρχει ουσία που βοηθά τον βιαστή (και όχι αίμα), ενώ καθυστερεί γενικά το σύστημα στην επεξεργασία των αποδεικτικών στοιχείων (με τους αστυνομικούς να περιμένουν το αποτέλεσμα της τοξικολογικής έρευνας). Ενόσω συμβαίνουν όλα αυτά, ο θύτης απολαμβάνει την ελευθερία του.

Για αυτούς, αλλά και πολλούς άλλους λόγους (για την κριτική όσων αρνούνται να κοιτάξουν τον εαυτό τους και επιμένουν να ασχολούνται με άλλους και για το στίγμα -αυτή η μάστιγα) το θύμα σπάνια κάνει καταγγελία. Δεν βοηθά τη συνθήκη η απώλεια μνήμης ουσιών που έχουν μπει στον οργανισμό οικειοθελώς (πχ αλκοόλ) ή ακούσια, με τη νομοθεσία να είναι -έως και προκλητικά- ανεπαρκής.

Ποια θα μπορούσε να είναι μια κάποια λύση

Το FBI ενημέρωσε το καλοκαίρι του 2021 πως η λίστα των date rape drugs αυξάνεται και αλλάζει διαρκώς, με τις καθυστερήσεις στην καταγγελία να μειώνουν τις πιθανότητες εντοπισμού τους στις εξετάσεις του θύματος. Τόνισε και ότι η λανθασμένη και ενίοτε ανεπαρκής συλλογή στοιχείων (δείγμα αίματος αντί ούρων) έχει αντίκτυπο στην άρνηση των θυμάτων να κάνουν την καταγγελία. Τα δε εργαστήρια, δεν είναι υποχρεωμένα από το όποιο κυβερνητικό όργανο να ακολουθούν συγκεκριμένες απαιτήσεις στις εξετάσεις. Κάποια επικεντρώνονται στα ναρκωτικά ή το αλκοόλ και χάνουν την ουσία, ενώ ερευνητές “κάθονται αναπαυτικά και περιμένουν να τους στείλουν τα αποτελέσματα της τοξικολογικής εξέτασης”, πριν αρχίσουν την όποια έρευνα. Όταν αυτό είναι αρνητικό, δεν σκέφτονται ότι το δείγμα μπορεί να συλλέχθηκε όταν πια ήταν αργά.

“Το πώς μπορείς να αποδείξεις τι συνέβη σε ένα δωμάτιο μεταξύ συγκεκριμένων ανθρώπων, είναι πολύ δύσκολο πράγμα. Δεν είναι όμως, αδύνατο. Οι εισαγγελείς ‘χτίζουν’ υποθέσεις, με στοιχεία από κάμερες ασφαλείας, καταθέσεις αυτόπτων μαρτύρων και λεπτομερή περιγραφή όσων έγιναν πριν την επίθεση και μετά. Είναι ζωτικής σημασίας να αρχίσει η έρευνα, αμέσως μετά την καταγγελία. Όταν ο δράστης υποστηρίζει πως το σεξ ήταν συναινετικό, είναι σημαντικό να υπάρχουν αποδείξεις πως το θύμα ήταν αποδυναμωμένο”, δήλωσε η πρώην εισαγγελέας σεξουαλικών εγκλημάτων, Elizabeth Payne στη Chicago Tribune.

Στο Illinois των ΗΠΑ έως το Μάιο του 2021 είχαν φτάσει τις 1024 οι καταγγελίες για σεξουαλική επίθεση στην αστυνομία του Chicago -από την αρχή του έτους. Αναφορά του 2020 ήθελε το 80 με 90 τοις εκατό των καταγγελιών που έγιναν στην ίδια πόλη, να μην καταλήγουν σε σύλληψη. Δεν υπήρχε ξεκάθαρος αριθμός θυμάτων που είχαν ναρκωθεί -καθώς δεν κρατούνταν σχετικά στοιχεία. Αυτό άλλαξε πέρυσι, όταν οι νομοθέτες πέρασαν νόμο που ορίζει με μεγαλύτερη σαφήνεια τι είναι ‘συναίνεση’ στις περιπτώσεις που το θύμα έχει date rape drug στα ούρα του.

Ο νόμος αναφέρει ότι “ένα θύμα θεωρείται ανίκανο να δώσει εν γνώσει, τη συγκατάθεση του, όταν κάποιος του χορηγεί οποιαδήποτε μεθυστική ουσία ή ουσία ελέγχου που προκαλεί την απώλεια των αισθήσεων, για τη φύση της πράξης και όταν η κατάσταση του είναι γνωστή ή εύλογα θα έπρεπε να είναι γνωστή”.

O Bill Cosby και όσα δεν άλλαξαν από το 2005

O Βill Cosby ομολόγησε το 2005 πως στις περισσότερες από 40 σεξουαλικές επιθέσεις που έκανε στη ζωή του, χρησιμοποιούσε ένα ηρεμιστικό (Quaaludes), για να ναρκώνει τις γυναίκες πριν επιδοθεί στις άνομες πράξεις του. Την ίδια χρονιά, το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ έκανε drug test σε 144 γυναίκες προσήλθαν σε κλινικές για εξετάσεις, έπειτα από σεξουαλική επίθεση. Το 35.4% των θυμάτων είχε στο αίμα ουσίες που διευκόλυναν το βιασμό τους.

Σε έρευνα που έκανε η Washington Post μαζί με το Kaiser Family Foundation, το 2015, σε δείγμα 1053 φοιτητών κολεγίου που είχαν βιώσει την εμπειρία της σεξουαλικής επίθεσης, φάνηκε πως το 14% των γυναικών και το 4% των ανδρών έγιναν θύματα, ενώ δεν μπορούσαν να αντιδράσουν -λόγω αλκοόλ ή ουσιών- ή ενώ κοιμόντουσαν. Το 62% δήλωσε ότι έπινε αλκοόλ πριν την επίθεση και το 9% ότι ένιωθε ναρκωμένο, όταν άρχισε το κακό.

Τα παραπάνω στοιχεία είναι ενδεικτικά. Υπάρχουν χιλιάδες -σχετικά- άλλα. Αυτό που δεν υπάρχει είναι μια εξήγηση για τη ψυχολογία του ανθρώπου που αναισθητοποιεί κάποιον για να το βιάσει.

Ας δούμε πρώτα, πως έχουν προσδιορίσει ψυχολόγοι και εγκληματολόγοι τους τύπους των βιαστών

Ο Nicholas Groth είναι Αμερικανός ψυχολόγος, μέλος της American Psychological Association, American Psychology-Law Society, American Association Orthopsychiatry και National Organization Victim Assistance -μεταξύ άλλων-, ο οποίος εξειδικεύεται στη σεξουαλική κακοποίηση. Έχει γράψει πολλά βιβλία, σχετικά με το θέμα. Το ένα έχει τίτλο “Men Who Rape: The Psychology of the Offender”.

Σε όλα του τα έργα περιγράφει τρεις διαφορετικούς τύπους βιαστών, βάσει του στόχου που έχει η πράξη τους. Είναι οι ακόλουθοι.

Ο “βιαστής εξουσίας” (power rapist)

“Ο βιασμός γίνεται τρόπος αντιστάθμισης υποκείμενων συναισθημάτων ανεπάρκειας, που τροφοδοτεί ζητήματα κυριαρχίας, ελέγχου, δύναμης, εξουσίας και ικανοτήτων. Η πρόθεση του είναι να διεκδικήσει την ικανότητα του. Βασίζεται σε λεκτικές απειλές, εκφοβισμό με όπλο και χρησιμοποιεί τη ποσότητα της δύναμης που χρειάζεται, για να υποτάξει το θύμα.

Τείνει να έχει φαντασιώσεις επί του βιασμού και της σεξουαλικής κατάκτησης. Μπορεί να πιστεύει ότι παρ’ όλο που το θύμα αντιστέκεται αρχικά, μόλις το κατακτήσει, θα απολαύσει το βιασμό. Πρέπει να πιστέψει πως το θύμα απολαμβάνει αυτό που του κάνει. Ενδέχεται μετά να του ζητήσει και ραντεβού.

Επειδή το concept βασίζεται στη φαντασίωση, ο βιαστής δεν αισθάνεται καθησυχασμό για πολύ -επί της δικής του απόδοσης και της απόκρισης του θύματος. Νιώθει ικανοποιημένος από τη σεξουαλική ευχαρίστηση και δύναμη και συνήθως την επιχειρεί ξανά, ώσπου εθίζεται. Τα αδικήματα του γίνονται επαναλαμβανόμενα και καταναγκαστικά. Όπως ο ναρκισσιστής τρέφεται με φιλοφρονήσεις, ο βιαστής εξουσίας τρέφεται με τη δύναμη και την κυριαρχία του επί του θύματος”.

“Ο βιαστής θυμού” (anger rapist)

“Ο στόχος είναι να ταπεινώσει, να εξευτελίσει και να πληγώσει το θύμα του. Εκφράζει την περιφρόνηση του, μέσω σωματικής βίας και ύβρεων. Το σεξ είναι όπλο για να βεβηλωθεί και να εξευτελιστεί το θύμα και ο βιασμός είναι απόλυτη έκφραση του θυμού του. Θεωρεί το βιασμό ως την απόλυτη προσβολή που μπορεί να διαπράξει εναντίον του θύματος.

Χαρακτηρίζεται από σωματική βαρβαρότητα, κατά τη διάρκεια της επίθεσης και χρησιμοποιεί πολύ περισσότερη σωματική βία από αυτή που είναι απαραίτητη -για να κυριαρχήσει επί του θύματος και να επιτευχθεί η διείσδυση. Ο συγκεκριμένος τύπος δράστη επιτίθεται στο θύμα, αρπάζοντας το. Μετά το χτυπά βάναυσα, του σκίζει τα ρούχα και το βιάζει. Η εμπειρία είναι συνειδητού θυμού και οργής”.

“O σεξουαλικός σαδιστής” (sexual sadist)

“Απολαμβάνει τον πόνο και το φόβο του θύματος. Στο μυαλό του υπάρχει σεξουαλική σχέση, με διάφορες έννοιες, προκειμένου η επιθετικότητα και η πρόκληση του πόνου να ‘εκλαμβάνεται’ ως ερωτική. Ο σεξουαλικός ενθουσιασμός συνδέεται με την πρόκληση ταλαιπωρίας στο θύμα. Ο δράστης βρίσκει ιδιαίτερα ευχάριστη τη σκόπιμη κακομεταχείριση του θύματος. Απολαμβάνει το μαρτύριο, την αγωνία, την ανημποριά και την ταλαιπωρία του στόχου του. Η πάλη του θύματος είναι για αυτόν τον τύπο βιαστή, ερωτική εμπειρία.

Η πράξη περιλαμβάνει συνήθως εκτεταμένα, παρατεταμένα βασανιστήρια και περιορισμό. Κάποιες φορές αφορά τελετουργίες. Ο βιαστής μπορεί να χρησιμοποιήσει κάποιου είδους όργανο ή ξένο αντικείμενο, για τη διείσδυση. Στόχος είναι ο τραυματισμός και η κακοποίηση -συνηθέστερα ιερόδουλων ή “ατόμων που θεωρούνται αμφιβόλου ηθικής. Όλες οι πράξεις είναι υπολογισμένες. Συχνά μεταμφιέζεται ή δένει τα μάτια του θύματος που ενδέχεται να μην επιζήσουν της επίθεσης. Για κάποιους, η απόλυτη ικανοποίηση έρχεται από τη δολοφονία του θύματος”.

Οι επί μέρους κατηγορίες και η πιο συνηθισμένη -όπου ανήκουν αυτοί που χρησιμοποιούν date rape drugs

Έρευνες έχουν δείξει πως υπάρχουν και ‘εκδικητικοί βιαστές’ (vindictive rapists), που επιδίδονται σε σωματικά βλαβερές επιθέσεις, με στόχο να ταπεινώσουν το θύμα, ενώ υπάρχουν και ‘βιαστές σεξουαλικής ικανοποίησης’ (sexual gratification rapist). Ο στόχος αυτών είναι να κάνουν σεξ. Συνήθως πρόκειται για μοναχικούς ανθρώπους, με δυσκολία εξεύρεσης διεξόδων για τις σεξουαλικές τους επιθυμίες -λόγω αποτυχιών στο φλερτ.

Ο ‘ευκαιριακός βιαστής’ (opportunity rapist) είναι παρορμητικός και καιροσκόπος. Είναι ικανός να διαπράξει και άλλες παρορμητικές πράξεις (πχ έγκλημα). Τείνει να μην εκδηλώνουν θυμό, παρά μόνο ως απάντηση στην αντίσταση του θύματος. Χρησιμοποιεί την απόλυτα απαραίτητη δύναμη, για να κυριαρχήσει.

Ποια είναι η ψυχολογία του βιαστή με ‘χάπι βιασμού’

Η πιο κοινή κατηγορία είναι αυτή των βιαστών που ισχυρίζονται ότι έχουν όπλο -αλλά δεν το χρησιμοποιούν, εκτός και αν δεν έχουν άλλον τρόπο να υποτάξουν τον άνθρωπο που πιστεύουν ότι θα τους βοηθήσει να αποδείξουν τον ανδρισμό τους -και το δικαίωμα τους στο σεξ. Συμπεριφέρονται σαν να τους ανήκει όλος ο κόσμος (με τέτοια αυτοπεποίθηση και δύναμη), προσεγγίζουν γνωστούς και αγνώστους και επιτίθενται σε σημείο μακριά από το μέρος όπου ζουν ή εργάζονται -για να μην ταυτοποιηθούν.

Συνήθως επιτίθενται στην πρώτη μέρα γνωριμίας και χρησιμοποιούν όση βία χρειάζεται για να επιβληθούν και να προκαλέσουν φόβο, πριν την υποταγή. Απαξιώνουν το θύμα (λεκτικά και σωματικά), προκειμένου να νιώσουν δυνατοί. Το 44% όλων των βιασμών εμπίπτει σε αυτήν την κατηγορία του “power assertive rapist” (βιαστής επιβολής ισχύος). Σε αυτήν ανήκουν όσοι χρησιμοποιούν date rape drug.

Αφότου παραδέχθηκα πως δεν θα σταματήσει ποτέ να με εκπλήσσει η ανθρωπότητα, θέλησα να βρω απαντήσεις για το οξύμωρο της ψυχολογία ενός ανθρώπου που επιδιώκει να ασκήσει εξουσία (και να αισθανθεί καλά με την πάρτη του), βιάζοντας θύμα που προηγουμένως έχει φροντίσει ότι δεν θα μπορεί να αντιδράσει και να θυμάται. Επικοινώνησα έτσι, με τον Νίκο Γιώτα, συστημικό υπαρξιακό ψυχοθεραπευτή και κοινωνικό λειτουργό. Ιδού τι είχε να πει.

“Ο θύτης συνήθως επιδιώκει να υποτάξει το θύμα. Είναι μια μορφή εξουσίας και κυριαρχίας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, επιδίωξή του είναι να λειτουργήσει τιμωρητικά, μιας και ο ίδιος μπορεί να έχει βιώσει μια τραυματική και δύσκολη εμπειρία στο παρελθόν ή να έχει υποστεί κατ’ επανάληψη μια κακοποιητική συμπεριφορά ή να έχει εικόνες από γεγονότα και περιστατικά που ενδεχομένως να τον έχουν ωθήσει να διαμορφώσει μια προσωπικότητα, την οποία χαρακτηρίζει η έλλειψη στοργής, κατανόησης, καθώς και ενσυναίσθησης.

Οι ειδικοί επιδιώκουν να γυρίσουν το χρόνο πίσω και να ερευνήσουν ενδεχομένως, τη σχέση με το οικογενειακό σύστημά του. Είναι ορισμένα patterns που μεταφέρονται από γενιά σε γενιά, μέσω των οποίων πραγματοποιούνται οι συνδέσεις και οι ερμηνείες, ώστε να γίνουν οι διορθωτικές κινήσεις στο εδώ και τώρα, οι οποίες θα μας βοηθήσουν να απαγκιστρωθούμε από τα μοτίβα αυτά, τα οποία μπορούν σε πολλές περιπτώσεις να αποτελούν βαρύ και ασήκωτο φορτίο.

“Όσο πιο ανήμπορο και ανυπεράσπιστο είναι το θύμα, τόσο πιο έντονη είναι η διέγερση του θύτη”

Πώς μπορεί να νιώσει κάποιος δυνατός, κακοποιώντας έναν αναίσθητο άνθρωπο -που δεν μπορεί να προβάλει αντίσταση; “Η διέγερση μπορεί να ενισχύεται από τον έλεγχο και την κυριαρχία που έχουν πάνω στο θύμα. Όσο πιο ανήμπορο και ανυπεράσπιστο είναι, τόσο πιο έντονη ίσως να είναι και η διέγερση του θύτη. Πολλοί ενδεχομένως να πιστεύουν ότι ο θύτης πάσχει πάντα από κάποιο είδος ψυχικής διαταραχής.

Όντως, ορισμένοι μπορεί να εμφανίζουν συμπτώματα ψυχοπαθητικής προσωπικότητας, όπου δεν δίνουν έμφαση στα συναισθήματα του άλλου, και πιστεύουν πως όλοι γύρω τους βρίσκονται εκεί για να ικανοποιούν τις δικές τους αποκλειστικά ανάγκες. Αλλά δεν είναι πάντα αυτή η πραγματικότητα. Επικεντρώνονται στην εξουσία που νιώθουν, εκμεταλλευόμενοι κάποιον που δεν μπορεί να αντιδράσει ή να τους δυσκολέψει για να πάρουν αυτό που θέλουν. Οι περισσότεροι έχουν πλήρη επίγνωση του τι ακριβώς πράττουν”.

Και γιατί δεν εκδηλώνουν την ανάγκη τους για εξουσία σε μια κούκλα που έχει δημιουργηθεί για σεξουαλικούς σκοπούς; Είναι επίσης, ικανοί να κακοποιήσουν σεξουαλικά νεκρούς; “Η νεκροφιλία είναι η πιο σπάνια μορφή παραφιλίας. Δεν μπορούμε να τη συνδέσουμε με το χάπι βιασμού. Με το date drug pill το θύμα μπορεί να έχει έως ένα βαθμό τις αισθήσεις του, αλλά δεν μπορεί να ελέγξει το σώμα του και όσα συμβαίνουν εκείνη την στιγμή. Ορισμένες φορές το συγκεκριμένο χάπι μπορεί να επιφέρει προσωρινή απώλεια μνήμης ή και σύγχυση. Επομένως, αυτοί οι άνθρωποι, έχουν τη πεποίθηση ότι τις περισσότερες φορές η παραβατική τους συμπεριφορά δεν θα έχει, κατά πάσα πιθανότητα, κάποιες συνέπειες”.