Οι επιχειρηματίες του Ερντογάν στην Αμμόχωστο και οι πιέσεις των Ευρωπαίων στην Κύπρο

Η αναγνωρισμένη Κύπρια διεθνολόγος Αννα Κουκκίδη-Προκοπίου αναλύει τους σκοπούς του σόου που στήθηκε την Τρίτη στην Αγκυρα για τις ανακοινώσεις που αφορούν την παραλία των Βαρωσίων στην Αμμόχωστο των οποίων το τάιμιγνκ σαφώς και δεν ήταν τυχαίο. Τα σχόλια της κας Κουκκίδη για τις πιέσεις που δέχεται η Κύπρος από τους ευρωπαίους εταίρους αλλά για το επίπεδο σχέσεων της Ελλάδας με την Κύπρο έχουν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον.

Προφανώς δεν σας εξέπληξε η ανακοίνωση των Ερντογάν και Τατάρ από την Αγκυρα για την Αμμόχωστο και την παραλία των Βαρωσίων…

Οχι, διότι τα γνωρίζαμε όλα αυτά εδώ και αρκετούς μήνες. Έκπληξη ήταν ίσως η επιλογή της συγκεκριμένης χρονικής συγκυρίας, μετά από τις πρόσφατες υποτιθέμενες δεσμεύσεις του Έρντογαν προς την Μέρκελ για αποκλιμάκωση της έντασης και την αποχώρηση του Γιαβούζ από την Κύπρο, οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν για να πείσουν την Λευκωσία να υποχωρήσει, προς το παρόν, στο θέμα των τουρκικών κυρώσεων. Υπήρχε, όμως, ένα συγκεκριμένο πλάνο που εντάσσεται με τη σειρά του σε ένα γενικότερο σχεδιασμό. Είναι χρήσιμο εδώ να τονίσουμε ότι στο σχέδιο εμπλέκονται επιχειρηματίες που έχουν σχέση με το περιβάλλον Ερντογάν, άρα το ζήτημα έχει σχέση με τη γενικότερη οικονομική κατάσταση στην Τουρκία. Οι επιχειρηματίες αυτοί θέλουν να τύχουν ευνοϊκής μεταχείρισης στην κατεχόμενη Κύπρο όταν υπογραφούν και τα σχετικά συμβόλαια.

Προφανώς επίσης η Αμμόχωστος κάτι ιδιαίτερο συμβολίζει για να την “επιλέξει” ο Ερντογάν…

Ηταν το μόνο κομμάτι στην κατεχόμενη Κύπρο στο οποίο δεν είχαν πρόσβαση όσοι κατοικούν στα κατεχόμενα, είτε έποικοι, είτε Τουρκοκύπριοι. Η πόλη παρέμενε περίκλειστη. Ολοι ξέραμε ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως διαπραγματευτικό χαρτί της Τουρκίας για τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Δεν είχε γίνει καμία επέμβαση μέχρι στιγμής. Πρέπει να σας πω επίσης ότι το παραλιακό μέτωπο διαχωρίζεται από ένα στρατόπεδο του ΟΗΕ. Η Τουρκία είχε ζητήσει να μεταφερθεί το στρατόπεδο. Η ελληνοκυπριακή πλευρά σαφώς δεν συμφωνούσε. Εχει τεράστια οικονομική αξία το παραλιακό μέτωπο, όλοι μιλούν για το Μαϊάμι των κατεχομένων. Πλέον οι φίλοι του Ερντογάν θα έχουν πρόσβαση ενώ θα γίνει εκμετάλλευση των περιουσιών που ανήκουν σε ελληνοκύπριους.

Θα έλεγε κανείς ότι ο Μουσταφά Ακινζί παραγκωνίστηκε και ότι ο Ερντογάν έδειξε την προτίμησή του για τις εκλογές της Κυριακής στα κατεχόμενα…

Δεν παραγκωνίστηκε μόνο ο κύριος Ακιντζί. Ακόμα και ο μέχρι πρότινος ‘Υπουργός Εξωτερικών’ στην “κυβέρνηση” συνασπισμού των Κατεχομένων παραιτήθηκε λέγοντας ότι δεν είχε επικοινωνήσει ο κύριος Τατάρ μαζί του, ότι δεν είχε ενημερωθεί σχετικά για τη συνάντηση με τον Ερντογάν. Την ίδια ώρα έβλεπε ότι οι υπάλληλοι του “Δήμου” είχαν αρχίσει να προετοιμάζονται να εκτελέσουν το σχεδιασμό. Ο κύριος Τατάρ προχώρησε μόνος του. Ούτε καν οι άλλοι υποψήφιοι για την “προεδρία” δεν είχαν ενημερωθεί. Παραγκωνίζεται γενικά η τουρκοκυπριακή πλευρά.

Φοβάστε, κυρία Κουκκίδη, ότι ενόψει και της έναρξης των ελληνοτουρκικών συνομιλιών, θα προωθηθεί κακήν-κακώς και κάποια μορφή επίλυσης του κυπριακού; Και κάτω από ποιους όρους;

Κοιτάξτε, αυτό έγινε αντιληπτό από τις πιέσεις που δέχθηκε η κυπριακή πλευρά από τη γερμανική προεδρία. Τι είπε ουσιαστικά η Γερμανία; Ο,τι αφού η Ελλάδα και η Τουρκία έχουν συμφωνήσει να συνομιλήσουν, θα ήταν καλό η Κύπρος να μην ρίχνει λάδι στη φωτιά, όπως αυτοί το ερμηνεύουν. Αρα, μόλις τελειώσουν οι εκλογές στα κατεχόμενα θα πάρετε μέρος σε μία σχετική διάσκεψη, μην πιέζετε περαιτέρω τα πράγματα και τις καταστάσεις.

Το πιο ανησυχητικό κομμάτι είναι το εξής. Κάτω από ποιες συνθήκες και ποια φιλοσοφία θα γίνει η πενταμερής διάσκεψη. Είδαμε ότι στην ανακοίνωση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για την Αμμόχωστο γίνεται λόγος για μονομερείς προσπάθειες να προκληθεί έντασης, ωστόσο δεν γίνεται καμία αναφορά στην Τουρκία και βεβαίως οι ενέργειες στην Αμμόχωστο δεν καταδικάστηκαν. Αν η πενταμερής γίνει μέσα σ’ αυτό το κλίμα, με διάλογο χωρίς να καταδικάζονται οι παράνομες ενέργειες της Τουρκίας, οι υποψίες μας πολλαπλασιάζονται.

Επιπρόσθετα, στο κείμενο των συμπερασμάτων μετά την πρόσφατη σύνοδο κορυφής γίνεται αναφορά στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας για το κυπριακό αλλά υπάρχει την ίδια ώρα αναφορά για μία επικείμενη περιφερειακή συνάντηση της οποία η ατζέντα είναι σχετικά ανοιχτή, κάτι που είχε ζητήσει προηγουμένως ο κ. ‘Ερντογαν, από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, με τη συμμετοχή της τουρκοκυπριακής πλευράς. Πολλά από τα θέματά της θα μπορούσαν να φτάσουν στο διεθνές δικαστήριο της Χάγης, κάτι που δεν δέχτηκε μέχρι σήμερα η Τουρκία. Υπάρχει μία πίεση, έμμεση πλην σαφής, για να βάλει η Κύπρος νερό στο κρασί της. Στο παρασκήνιο υπάρχουν πιέσεις να δεχθεί μία τέτοια φόρμουλα η Λευκωσία υπό τον όρο ότι η συμμετοχή των τουρκοκυπρίων δεν θα είναι απαραίτητα μία κρατική συμμετοχή.

Τα ψηφίσματα του ΟΗΕ όμως λένε άλλα. Το ψήφισμα 550, λόγου χάρη, το οποίο καταγράφεται στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκου Συμβουλίου, καλεί την Τουρκία να αποσύρει άμεσα τον “πρέσβη” της από τα Κατεχόμενα και να σταματήσει τις προσπάθειες αναγνώρισης ενός αποσχιστικού μορφώματος, το οποίο βρίσκεται σε κατεχόμενα εδάφη, γιατί παραβιάζεται το διεθνές δίκαιο. Μιλούν για μόρφωμα που βρίσκεται στο έδαφος της κυπριακής δημοκρατίας. Ταυτόχρονα, όμως ανεπίσημα καλείται η Κυπριακή Δημοκρατία ν’ αγνοήσει το ψήφισμα αυτό.

Είστε ικανοποιημένη από το επίπεδο των ελληνοκυπριακών σχέσεων τον τελευταίο καιρό;

Θεωρητικά θα μπορούσε να πει κανείς ότι η ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε να στηρίξει περισσότερο την κυπριακή. Πρέπει να ξεκαθαρίσω εδώ, επίσης, ότι η Λευκωσία ουδέποτε έβαλε βέτο, ή ισχυρίστηκε ότι προτίθετο να το πράξει, για τις κυρώσεις για τη Λευκορωσία. Υπάρχει μία διεθνής εκστρατεία θα έλεγε κανείς από τα διεθνή ΜΜΕ ότι η Κύπρος επέμενε για τη Λευκορωσία, ακόμα το CNN το μετέδωσε, χωρίς να επεξηγείται η επιμονή της Λευκωσίας στη συμφωνία που είχε ήδη γίνει και τώρα παραμερίζετο, η οποία αφορούσε ταυτόχρονες αποφάσεις για Τουρκία και Λευκορωσία. Η ελληνική κυβέρνηση και ο κύριος Μητσοτάκης τελικώς το πάλεψαν στο πλευρό του κυρίου Αναστασιάδη.

Ασπάζεστε την άποψη ότι στον Γκραν Μοντάνα χάθηκε μία μεγάλη ευκαιρία για την επίλυση του κυπριακού προβλήματος;

Οχι, δεν την ενστερνίζομαι αν και υπάρχουν διάφορες εκδοχές τις οποίες και σέβομαι. .Δόθηκαν στην ελληνοκυπριακή πλευρά υποσχέσεις για την απόσυρση των τουρκικών εγγυήσεων και του τουρκικού στρατού, υποσχέσεις που δεν μετουσιώθηκαν σε κάτι συγκεκριμένο που έπεσε στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης. Δεν το είδαμε εγγράφως. Και ο πρόεδρος Αναστασιάδης δεν μπορούσε να προχωρήσει. Ο Ελληνας Υπουργός Εξωτερικών εκείνη την εποχή, ο Νίκος Κοτζιάς, τα έχει καταγράψει όλα λεπτομερώς. Μία λύση η οποία δεν προβλέπει την απόσυρση του τουρκικού στρατού και των τουρκικών εγγυήσεων δεν μπορεί να είναι βιώσιμη. Εν τω μεταξύ τα όσα βλέπουμε στον Εβρο, στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο με τις απειλές της Τουρκίας η οποία, μεταξύ άλλων, απειλεί να κάνει ότι και το 1974, προκαλούν επιπλέον δικαιολογημένη ανησυχία για το πως μια μελλοντική συνύπαρξη θα είναι ειρηνική.

H Άννα Κουκκίδη-Προκοπίου είναι Ανώτερη Επιστημονική Συνεργάτιδα του Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.