Digital natives, digital money: Το χαρτζιλίκι μπαίνει στο smartphone

Αν προσπαθήσει κανείς να περιγράψει τη σημερινή εφηβεία, δύσκολα θα το επιτύχει χωρίς να αναφερθεί σε κάποια οθόνη. Από το κινητό και το laptop, μέχρι το tablet και τα έξυπνα ρολόγια, οι νέοι της γενιάς Gen Z – οι αποκαλούμενοι digital natives – έχουν μεγαλώσει σε έναν ψηφιακό κόσμο.

Ο όρος digital natives (ή «ψηφιακοί αυτόχθονες») αναφέρεται στη γενιά που γεννήθηκε και μεγάλωσε παράλληλα με την τεχνολογία, άνθρωποι δηλαδή που δεν χρειάστηκε να μάθουν τον ψηφιακό κόσμο, γιατί αυτός υπήρχε ήδη γύρω τους. Η ψηφιακή επικοινωνία, η πρόσβαση σε πληροφορίες, η online ψυχαγωγία και, πλέον, οι οικονομικές συναλλαγές, αποτελούν για αυτούς φυσιολογικό κομμάτι της καθημερινότητας. Οι ίδιες συσκευές που χρησιμοποιούν για να επικοινωνήσουν, να μάθουν και να ψυχαγωγηθούν, είναι και αυτές που χρησιμοποιούν και για να διαχειρίζονται τα οικονομικά τους.

Κι όμως, σε πολλές οικογένειες το χαρτζιλίκι εξακολουθεί να δίνεται στην παραδοσιακή του μορφή: σε μετρητά που γρήγορα καταλήγουν σε κάποιες αγορές σε φυσικά καταστήματα. Ήρθε λοιπόν η ώρα να αναρωτηθούμε: γιατί να εξαιρείται το χαρτζιλίκι από τον ψηφιακό μετασχηματισμό;

Πώς και πού ξοδεύουν σήμερα οι έφηβοι;

Τα παιδιά 15-17 ετών δεν χρησιμοποιούν τα χρήματά τους με τον τρόπο που έκαναν οι προηγούμενες γενιές. Αντί για περίπτερα, αναψυκτικά, σινεμά ή ρούχα, μεγάλο μέρος των εξόδων τους αφορά συνδρομητικές υπηρεσίες (Spotify, Netflix, YouTube Premium), αγορές σε παιχνίδια και εφαρμογές, πληρωμές για ψηφιακό περιεχόμενο, καθώς και online αγορές από e-shops.

Στην πράξη, αυτό συνεπάγεται ότι ένα μεγάλο ποσοστό των χρημάτων που διαχειρίζονται οι έφηβοι κατευθύνεται σε περιβάλλοντα όπου δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν μετρητά. Η χρήση κάρτας, είτε φυσικής είτε μέσω ψηφιακού πορτοφολιού, είναι απαραίτητη και η εξάρτηση από τις κάρτες των γονέων τους είναι ο κανόνας, όχι η εξαίρεση.

Αυτό, επομένως, μεταθέτει την απόφαση του «πώς ξοδεύω» από τον ίδιο τον έφηβο στον γονέα, με αποτέλεσμα να περιορίζεται η αυτονομία του και να μειώνεται η προσωπική ευθύνη στη διαχείριση των οικονομικών.

Από τα μετρητά στις ανέπαφες συναλλαγές

Η μετάβαση προς το ψηφιακό χαρτζιλίκι δεν είναι μόνο τεχνολογική αλλά και παιδαγωγική. Ένας έφηβος που χρησιμοποιεί ψηφιακό πορτοφόλι και έχει τη δική του άυλη κάρτα, αρχίζει να κατανοεί βασικές αρχές οικονομικής διαχείρισης όπως ο προγραμματισμός εξόδων, η καθημερινή παρακολούθηση υπολοίπου, η προτεραιοποίηση και λήψη αποφάσεων, η σύγκριση τιμών, ακόμα και οι απλές μορφές αποταμίευσης. Για παράδειγμα, σε μια τυπική εβδομάδα, ένας έφηβος μπορεί να επιλέξει να διαθέσει ένα μέρος του χαρτζιλικιού του σε ψηφιακή ψυχαγωγία (π.χ. ψηφιακό παιχνίδι), ένα μέρος σε μετακινήσεις ή μικροέξοδα (π.χ. ένα εισιτήριο για τα ΜΜΜ ή ένα ρόφημα), και ένα ποσό να το κρατήσει για μελλοντική χρήση. Όταν η διαχείριση γίνεται ηλεκτρονικά, αυτός ο καταμερισμός γίνεται συνειδητός, καθώς μπορεί να ελέγξει ανά πάσα στιγμή πού πήγαν τα χρήματά του, χωρίς να χρειάζεται να τα σημειώνει κάπου.

Η δυνατότητα ανέπαφων πληρωμών με κινητό ή κάρτα είναι πλέον ο πιο φυσικός τρόπος συναλλαγής για αυτή τη γενιά, καθώς είναι απλό, άμεσο και πλήρως ενσωματωμένο στις ίδιες τις συνήθειες της καθημερινότητάς τους. Σε αντίθεση με τα μετρητά, που “χάνονται” χωρίς ίχνος, αυτή η ψηφιακή δυνατότητα προσφέρει δεδομένα, ορατότητα και, το πιο σημαντικό, ευκαιρίες για συστηματική καθοδήγηση και διάλογο με τον γονέα.

Τα πλεονεκτήματα για τον γονέα

Όταν το χαρτζιλίκι δίνεται ψηφιακά, ο γονέας έχει εικόνα των κινήσεων των παιδιών του σε πραγματικό χρόνο. Μπορεί να ορίσει ημερήσια ή εβδομαδιαία όρια δαπανών, να βλέπει κατηγορίες συναλλαγών και να χρησιμοποιήσει αυτά τα στοιχεία για να ανοίξει συζητήσεις – όχι τιμωρητικές, αλλά εκπαιδευτικές. Αν, για παράδειγμα, παρατηρηθεί υπερβολική χρήση σε online αγορές χαμηλής αξίας, μπορεί να είναι η αφορμή για να συζητηθεί η έννοια της αναβολής κάποια μικρής και ασήμαντης αγοράς και κατ’ επέκταση της αποταμίευσης.

Επιπλέον, ο γονέας διατηρεί τον τελικό έλεγχο σε περίπτωση προβλήματος καθώς μπορεί να παγώσει προσωρινά την χρήση της κάρτας σε περίπτωση απώλειας, για παράδειγμα, του κινητού, να μεταφέρει χρήματα σε πραγματικό χρόνο ή ακόμα και να λάβει ειδοποίηση μόλις γίνει κάποια συναλλαγή.

Ψηφιακή ελευθερία με όρια

Η οικονομική ανεξαρτησία δεν είναι απλώς θέμα ηλικίας. Είναι και θέμα εξάσκησης. Το ψηφιακό χαρτζιλίκι δίνει στους εφήβους έναν ασφαλή χώρο για να κάνουν επιλογές, να μάθουν από τα λάθη τους και να εξασκηθούν στην προσωπική ευθύνη. Όσο περισσότερο οι γονείς εμπιστεύονται τα παιδιά τους με πραγματικές αποφάσεις, έστω και σε μικρή κλίμακα, τόσο περισσότερο τους δίνουν την ευκαιρία να αποκτήσουν κρίση και οικονομική συνείδηση.

Τα λάθη, φυσικά, είναι αναπόφευκτα και απαραίτητα. Είναι, όμως, προτιμότερο τα παιδιά να δοκιμάσουν σε μικρή ηλικία, σε ένα πλαίσιο όπου τα ποσά είναι περιορισμένα και ο έλεγχος λειτουργεί προστατευτικά, παρά αργότερα όταν οι συνέπειες θα είναι σοβαρότερες. Ένα μικρό λάθος στα 16 μπορεί να κοστίσει μόλις 10€, αλλά θα αποδειχθεί πολύτιμο μάθημα για την αξία των χρημάτων και για το τι σημαίνει πραγματική ανάγκη σε αντίθεση με παρορμητική αγορά.

Η νέα υπηρεσία Eurobank Teens έρχεται να καλύψει αυτό το κενό στην ελληνική οικογένεια. Πρόκειται για μια άυλη προπληρωμένη κάρτα, την Prepaid Visa Eurobank Teens, για παιδιά 15 έως και 17 ετών, που εκδίδεται εύκολα από τον γονέα μέσω του Eurobank Mobile App. Το παιδί μπορεί να τη χρησιμοποιήσει σε οnline αγορές που πραγματοποιεί σε e-shop με την κάρτα του ή φυσικά καταστήματα, μέσω του κινητού του, όπως ακριβώς λειτουργεί ένα σύγχρονο ψηφιακό πορτοφόλι. Ο γονέας έχει πλήρη έλεγχο της διαδικασίας: εκδίδει και φορτίζει την κάρτα, παρακολουθεί τις συναλλαγές, λαμβάνει ειδοποιήσεις, και έχει τη δυνατότητα προσωρινής απενεργοποίησης. Παράλληλα, το παιδί μαθαίνει να διαχειρίζεται το χαρτζιλίκι του με δικό του προφίλ, σε ασφαλές περιβάλλον, με πλήρη διαφάνεια και έλεγχο, ενώ μπορεί να εξατομικεύσει την εμφάνιση της εφαρμογή του, επιλέγοντας διαφορετικό θέμα και φωτογραφία προφίλ.

Σε μια εποχή όπου οι συναλλαγές είναι αόρατες αλλά βρίσκονται παντού, το να δοθούν στα παιδιά τα κατάλληλα ψηφιακά εργαλεία δεν είναι πολυτέλεια – αλλά ένα πολύτιμο εργαλείο εφ’ όρου ζωής.