Επιστήμονες βρήκαν τι μπορεί να προκαλεί καρκίνο του εντέρου σε νεαρές γυναίκες

Γυναίκες που καταναλώνουν περισσότερα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα σε καθημερινή βάση, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν πολύποδες του παχέος εντέρου πριν από την ηλικία των 50 ετών, σε σύγκριση με τις γυναίκες που καταναλώνουν πολύ λιγότερα από αυτά τα επεξεργασμένα τρόφιμα.

Αν και δεν μετατρέπεται κάθε πολύποδας του παχέος εντέρου σε καρκίνο (ελάχιστοι μετατρέπονται), τα ευρήματα υποδεικνύουν έναν πιθανό λόγο για τον οποίο τα ποσοστά καρκίνου του παχέος εντέρου αυξάνονται σε ενήλικες κάτω των 50 ετών, σύμφωνα με νέα μελέτη που δημοσιεύεται στην επιστημονική επιθεώρηση JAMA.

Τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα συχνά περιέχουν λιγότερες φυτικές ίνες και περισσότερη ζάχαρη, αλάτι, λιπαρά και πρόσθετα από τα ελάχιστα επεξεργασμένα ή τα ολόκληρα τρόφιμα.

45% μεγαλύτερη πιθανότητα πολύποδα

Η μελέτη παρατήρησης διαπίστωσε ότι οι γυναίκες που ανέφεραν ότι κατανάλωναν εννέα έως δέκα μερίδες εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων ημερησίως φαίνεται να έχουν 45% μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης πολυπόδων του παχέος εντέρου πριν από την ηλικία των 50 ετών, σε σύγκριση με τις γυναίκες που είχαν τη λιγότερη ποσότητα εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων (κατά μέσο όρο, τρεις μερίδες την ημέρα).

Τα αποτελέσματα της μελέτης αναδεικνύουν μια συσχέτιση και όχι μια σχέση αιτίου-αποτελέσματος, δήλωσε ο Andrew T. Chan, ο κύριος συγγραφέας της μελέτης και γαστρεντερολόγος στο Mass General Brigham Cancer Institute.

«Μας δίνει μερικές ενδείξεις για τον πιθανό ρόλο της διατροφής στην ανάπτυξη προκαρκινικών βλαβών του καρκίνου του παχέος εντέρου σε νεαρή ηλικία. Και νομίζω ότι είναι ίσως τα καλύτερα διαθέσιμα δεδομένα που έχουμε τώρα».

Υπάρχει κίνδυνος περίπου 5% ο μέσος πολύποδας του παχέος εντέρου να εξελιχθεί σε καρκίνο με την πάροδο του χρόνου, δήλωσε ο Chan.

«Αλλά πιστεύουμε ότι ακόμη και οι μικρότεροι, πιο καλοήθεις πολύποδες πιθανώς έχουν κάποιο κακοήθες δυναμικό εάν αφεθούν στη θέση τους χωρίς καμία θεραπεία. Αυτός ο κίνδυνος γίνεται πολύ μεγαλύτερος όσο μεγαλώνει ο πολύποδας».

Τι αποκαλύπτει η νέα μελέτη για τον καρκίνο του παχέος εντέρου

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου αυξάνεται σε άτομα κάτω των 50 ετών τις τελευταίες δεκαετίες. Και οι τυπικοί παράγοντες κινδύνου, όπως η παχυσαρκία, το κάπνισμα ή η καθιστική ζωή, δεν εξηγούν πλήρως την τάση, δήλωσε ο Chan.

Εν τω μεταξύ, παράλληλα παρατηρείται μια αισθητή αύξηση στην ποσότητα των επεξεργασμένων τροφίμων στη διατροφή.

Περισσότερες από τις μισές θερμίδες που καταναλώνουν οι Αμερικανοί προέρχονται από εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα. Αυτή η μελέτη αποτελεί μέρος μιας παγκόσμιας επιστημονικής προσπάθειας για να προσδιοριστεί γιατί περισσότεροι νέοι άνθρωποι εμφανίζουν καρκίνο του παχέος εντέρου.

«Θέλαμε να μάθουμε αν αυτά τα πράγματα σχετίζονταν», είπε ο Chan. «Είναι δυνατόν κάποια από την αυξανόμενη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου σε νεαρή ηλικία να εξηγηθεί από την αυξανόμενη κατανάλωση εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων;»

Για να αντιμετωπίσουν αυτό το ερώτημα, οι ερευνητές εξέτασαν 24 χρόνια αρχείων υγείας και διατροφής από 29.105 γυναίκες, κάτω των 50 ετών, οι οποίες συμμετείχαν σε μια δεκαετή μελέτη νοσοκόμων στις ΗΠΑ. (Γυναίκες που είχαν ήδη ιστορικό καρκίνου, πολυπόδων του παχέος εντέρου ή φλεγμονώδους νόσου του εντέρου αποκλείστηκαν από τη μελέτη.)

Κάθε τέσσερα χρόνια, από το 1991 έως το 2015, οι νοσοκόμες απαντούσαν σε ένα ερωτηματολόγιο για το τι έτρωγαν και πόσο συχνά. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν αυτές τις απαντήσεις για να προσδιορίσουν τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα που κατανάλωναν τακτικά οι συμμετέχουσες.

Κατά μέσο όρο, τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα αντιπροσώπευαν το 35% των συνολικών ημερήσιων θερμίδων στην ομάδα, και τα πιο κοινά ήταν τα ψωμιά και τα τρόφιμα πρωινού, οι σάλτσες και τα καρυκεύματα, και τα ζαχαρούχα ή τεχνητά γλυκαντικά ποτά. Αλλά οι ερευνητές δεν βρήκαν «έναν μόνο ένοχο» μεταξύ των τύπων εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων, δήλωσε ο Chan.

Οι ερευνητές εξέτασαν τα διατροφικά πρότυπα των νοσοκόμων μαζί με τα αποτελέσματα των ενδοσκοπήσεων που έγιναν πριν οι συμμετέχουσες κλείσουν τα 50 τους χρόνια. Κατά τη διάρκεια των 24 ετών, υπήρξαν 1.189 τεκμηριωμένα κρούσματα πολυπόδων του παχέος εντέρου που ονομάζονται συμβατικά αδενώματα.

Αυτό που διαπίστωσαν οι ερευνητές ήταν ότι η υψηλότερη πρόσληψη εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων συσχετίστηκε με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης αυτών των πολυπόδων του παχέος εντέρου πριν οι γυναίκες γίνουν 50 ετών, δήλωσε ο Chan.

Και αυτή η συσχέτιση παρέμεινε ακόμα και αφότου οι ερευνητές έλαβαν υπόψη τον Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), τα κρούσματα Διαβήτη Τύπου 2 και άλλα χαρακτηριστικά της διατροφής των συμμετεχουσών (όπως η ποσότητα φυτικών ινών που κατανάλωναν).

«Δεν προσπαθούμε να ανησυχήσουμε τον κόσμο. Και δεν λέμε στους ανθρώπους ότι η κατανάλωση οποιουδήποτε εξαιρετικά επεξεργασμένου τροφίμου θα οδηγήσει σε καρκίνο του παχέος εντέρου», είπε ο Chan. «Πιστεύουμε ότι είναι ένα κομμάτι του παζλ· ότι πολλά πράγματα συμβάλλουν στον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου και αυτό είναι κάτι που πρέπει να γνωρίζουμε».

Ποια είναι εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα

Τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα (Ultra-Processed Foods – UPFs) είναι βιομηχανικά προϊόντα που παρασκευάζονται κυρίως από συστατικά που δεν χρησιμοποιούνται συνήθως στην οικιακή μαγειρική.

Περιέχουν συχνά πρόσθετα όπως χρώματα, αρώματα, γαλακτωματοποιητές, συντηρητικά και βελτιωτικά γεύσης, με σκοπό να γίνουν πιο εύγευστα, ελκυστικά και να έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής.

Σύμφωνα με την ταξινόμηση NOVA, η οποία ομαδοποιεί τα τρόφιμα ανάλογα με τον βαθμό επεξεργασίας, αυτά ανήκουν στην τέταρτη και πιο επεξεργασμένη ομάδα.

Ακολουθεί μια λίστα με τα πιο συνηθισμένα παραδείγματα:

Λίστα με εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα

Κατηγορία	Παραδείγματα
Προϊόντα αρτοποιίας κα δημητριακά	Βιομηχανικά παραγόμενο ψωμί του τοστ, κρουασάν, ντόνατς, συσκευασμένα κέικ, μπισκότα (σε πακέτα), μπάρες δημητριακών, ζαχαρούχα δημητριακά πρωινού (ακόμα και ορισμένες “υγιεινές” νιφάδες), έτοιμα μείγματα για κέικ/ψωμί.
Προϊόντα κρέατος και ιχθύων	Αλλαντικά (ζαμπόν, λουκάνικα, σαλάμι, μπέικον, μορταδέλα), κοτομπουκιές, ψαροκροκέτες, ανασυσταμένα προϊόντα κρέατος.
Έτοιμα γεύματα και σνακ	Κατεψυγμένα γεύματα (π.χ. πίτσες, λαζάνια), στιγμιαίες σούπες (σκόνη), στιγμιαία ζυμαρικά, σνακ με τυρί και κράκερ (σετ), έτοιμες σαλάτες με συσκευασμένο ντρέσινγκ.
Γλυκά και επιδόρπια	Παγωτά (τα περισσότερα είδη), σοκολάτες (κυρίως γάλακτος με γέμιση), καραμέλες, τσίχλες, γλυκίσματα μαζικής παραγωγής.
Ροφήματα	Αναψυκτικά (ανθρακούχα, με ζάχαρη ή τεχνητά γλυκαντικά), συσκευασμένοι χυμοί με πρόσθετη ζάχαρη, ενεργειακά ποτά, ορισμένα αλκοολούχα ποτά (όπως ουίσκι, τζιν, ρούμι).
Σάλτσες και καρυκεύματα	Μαγιονέζα (βιομηχανική), έτοιμες σάλτσες (για ζυμαρικά ή σαλάτες), ντρέσινγκ μαζικής παραγωγής.
Άλλα σνακ	Πατατάκια και άλλα αλμυρά σνακ (chips, pretzels), συσκευασμένα γλυκά σνακ, ορισμένα γιαούρτια με γεύση φρούτων (λόγω των προσθέτων και της ζάχαρης).