Λιπώδες ήπαρ: Πώς μπορούμε να διώξουμε το λίπος από το συκώτι

Η λιπώδης νόσος του ήπατος (συκώτι) εξελίσσεται τα τελευταία χρόνια και μάλιστα αθόρυβα, σε ένα από τα πιο κοινά προβλήματα υγείας παγκοσμίως.

Τα καλά νέα είναι ότι με σωστή διατροφή και αλλαγές στις επιλογές του τρόπου ζωής, αυτή η επικίνδυνη πάθηση μπορεί συχνά να αναστραφεί και μάλιστα χωρίς φάρμακα.

Εξάλλου, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η διατήρηση της υγείας του ήπατος είναι σημαντική για τη συνολική καλή λειτουργία του οργανισμού, καθώς το ήπαρ παίζει ρόλο στην πέψη, την αποτοξίνωση και την αποθήκευση θρεπτικών ουσιών.

Μία από τις πιο συχνές παθήσεις που σχετίζονται με το ήπαρ σήμερα είναι η λιπώδης νόσος του ήπατος, η οποία συχνά συνδέεται με κακές διατροφικές συνήθειες, το αλκοόλ και τον καθιστικό τρόπο ζωής.

Σύμφωνα με έρευνα του 2022 με τίτλο Therapies for non-alcoholic fatty liver disease: A 2022 update, οι υγιεινές αλλαγές στον τρόπο ζωής όπως η διατροφή και η άσκηση παραμένουν ο κύριος τρόπος αντιμετώπισης της νόσου, αλλά νέα φάρμακα δείχνουν κι αυτά πολλά υποσχόμενα.

Ορισμένα φάρμακα —όπως η σεμαγλουτίδη, το οβετιχολικό οξύ, και η ρεσμετιρόμη— δοκιμάζονται σε μεγάλες κλινικές μελέτες και μπορεί να αποδειχθεί ότι μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του λίπους και της ουλής στο ήπαρ, προσφέροντας ελπίδα για περισσότερες επιλογές θεραπείας στο άμεσο μέλλον.

Άλλες πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι οι αλλαγές στον τρόπο ζωής παραμένουν η βασική θεραπεία για τη μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος (NAFLD), που πλέον αναφέρεται συχνά ως μεταβολικά σχετιζόμενη στεατωτική νόσος του ήπατος (MASLD).

Ενώ επί του παρόντος δεν υπάρχουν εγκεκριμένα φάρμακα ειδικά για τη NAFLD, οι μελέτες συνεχίζονται για την ανάπτυξη φαρμακευτικών θεραπειών.

Οι βασικές μη φαρμακευτικές στρατηγικές για τη μείωση του λίπους στο ήπαρ περιλαμβάνουν:

• Απώλεια βάρους: Η επίτευξη μείωσης 5%–10% του σωματικού βάρους μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την υγεία του ήπατος.
• Διατροφικές αλλαγές: Η υιοθέτηση της μεσογειακής ή της διατροφής DASH βοηθά στη μείωση του λίπους στο ήπαρ και στη βελτίωση των μεταβολικών παραμέτρων.
• Σωματική δραστηριότητα: Η τακτική αερόβια άσκηση βελτιώνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη και μειώνει το ηπατικό λίπος.
• Προγράμματα παρέμβασης: Η συμμετοχή σε δομημένα προγράμματα παρέμβασης στον τρόπο ζωής μπορεί να υποστηρίξει τη διατήρηση των αλλαγών συμπεριφοράς.

Πώς λειτουργεί το ήπαρ

Η διατροφή επηρεάζει άμεσα την ικανότητα του ήπατος να εκτελεί πλήθος λειτουργιών αποτελεσματικά. Λειτουργεί ως μεταβολικό εργοστάσιο. Ό,τι και αν φάμε, μετά την πέψη, περνά από το ήπαρ. Μετά από κατάλληλο έλεγχο, το όργανο επεξεργάζεται την τροφή σε διάφορα μέρη.

Περίπου το 85-90% του αίματος που φεύγει από το στομάχι και τα έντερα μεταφέρει σημαντικά θρεπτικά συστατικά στο ήπαρ, όπου οι πρωτεΐνες διασπώνται σε αμινοξέα, οι υδατάνθρακες σε μόρια γλυκόζης και τα λιπαρά σε λιπαρά οξέα.

Οι βιταμίνες και τα μέταλλα χρησιμοποιούνται σε διάφορες ενζυμικές χημικές αντιδράσεις για να διασπάσουν και να μετατρέψουν την τροφή σε μορφή που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τον οργανισμό.

Επίσης, εμποδίζουν την είσοδο βακτηρίων και ιών στο σώμα μας. Το ήπαρ λειτουργεί ως ο κύριος «αποτοξινωτής» του οργανισμού, διασπώντας και εξουδετερώνοντας τοξίνες, φάρμακα και αλκοόλ. Αποθηκεύει βιταμίνες, μέταλλα και σάκχαρα, απελευθερώνοντάς τα όταν το σώμα τα χρειάζεται. Παίζει επίσης ρόλο στη ρύθμιση των επιπέδων χοληστερίνης.

Πώς να διαχειριστείτε και να αντιμετωπίσετε τη λιπώδη νόσο του ήπατος

Η μεσογειακή διατροφή, που δίνει έμφαση σε φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως και άπαχες πρωτεΐνες, ενώ περιορίζει το κόκκινο κρέας, τα επεξεργασμένα τρόφιμα και τα ζαχαρούχα ποτά, συνιστάται ιδιαίτερα για ασθενείς με λιπώδη νόσο ήπατος. Προσπαθήστε να καταναλώνετε όσο το δυνατόν περισσότερα φρούτα και λαχανικά.

Δοκιμάστε να χωρίσετε την πρόσληψη τροφής σε τρία κύρια γεύματα (πρωινό, μεσημεριανό και βραδινό) και τρία σνακ (μεσαίο πρωινό, μεσημεριανό και αργά το βράδυ). Το σνακ αργά το βράδυ είναι το πιο σημαντικό, καθώς καλύπτει το μεγάλο διάστημα μεταξύ δείπνου και πρωινού.

Υπάρχουν μερικές απλές συμβουλές που μπορούμε να ακολουθήσουμε:

• Συνιστάται η κατανάλωση 4–5 γευμάτων την ημέρα. Τα διαλείμματα μεταξύ των γευμάτων δεν πρέπει να υπερβαίνουν τις 2–3 ώρες. Το τελευταίο γεύμα πρέπει να καταναλώνεται τουλάχιστον 3 ώρες πριν τον ύπνο.
• Τα γεύματα πρέπει να καταναλώνονται αργά.
• Είναι σημαντικό να σταματάτε το φαγητό πριν νιώσετε πλήρης κορεσμό. Το σήμα κορεσμού συνήθως αισθάνεται 15 λεπτά μετά το τέλος της κατανάλωσης.
• Το αλκοόλ μπορεί να είναι σημαντική αιτία λιπώδους νόσου του ήπατος καθώς και άλλων παθήσεων του οργάνου.
• Αποφύγετε τα ζαχαρούχα τρόφιμα όπως γλυκά, μπισκότα, αναψυκτικά και χυμούς φρούτων. Η υψηλή γλυκόζη στο αίμα αυξάνει τη συσσώρευση λίπους στο ήπαρ.
• Αποφύγετε τα τηγανητά φαγητά που είναι πλούσια σε λίπος και θερμίδες.
• Η υπερβολική κατανάλωση αλατιού μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο NAFLD. Συνιστάται περιορισμός της πρόσληψης νατρίου σε λιγότερο από 2.300 mg ημερησίως. Άτομα με υψηλή αρτηριακή πίεση πρέπει να περιορίζουν το αλάτι σε όχι πάνω από 1.500 mg ημερησίως. Η προσαρμογή μπορεί να πάρει χρόνο, αλλά συνήθως γίνεται πιο εύκολη με την πάροδο του χρόνου.
• Το λευκό αλεύρι είναι συνήθως πολύ επεξεργασμένο και τα προϊόντα που παρασκευάζονται από αυτό μπορούν να αυξήσουν το σάκχαρο στο αίμα περισσότερο από τα ολικής άλεσης δημητριακά λόγω έλλειψης φυτικών ινών.