Συναγερμός για μολυσμένα κουνούπια στην ΕΕ – Ποιες ασθένειες μεταδίδουν

Σε επιφυλακή έχει θέσει τις υπηρεσίες του το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC), για να καταγράφει και να ενημερώνει γρήγορα τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για τα κρούσματα των νοσημάτων που μεταδίδονται από τα κουνούπια.

Όπως αναφέρει σε ανακοίνωσή του, η συνεχής ενημέρωση είναι απαραίτητη για να προσαρμόζονται αναλόγως οι στρατηγικές ελέγχου των πληθυσμών τους, καθώς η Ευρώπη αντιμετωπίζει πιο παρατεταμένες και πιο έντονες εποχές κουνουπιών λόγω της κλιματικής αλλαγής.

Οι εκθέσεις καλύπτουν τους ιούς chikungunya, δάγκειου πυρετού, Ζίκα και Δυτικού Νείλου, παρέχοντας μια ολοκληρωμένη εικόνα της εξελισσόμενης κατάστασης σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες.

Τα κουνούπια-ξενιστές λοιμωδών νοσημάτων που απειλούν την Ευρώπη είναι τριών ειδών:

• Το Aedes albopictus. Είναι γνωστό και ως ασιατικό κουνούπι-τίγρης. Μεταδίδει τους ιούς που προκαλούν δάγκειο πυρετό, πυρετό  chikungunya και πυρετό Zika
• Το Aedes aegypti. Είναι γνωστό και ως κουνούπι-τίγρης. Μεταδίδει επίσης τον ιό του κίτρινου πυρετό
• Το κοινό κουνούπι Culex pipiens. Αποτελεί κύριο ξενιστή (φορέα) του ιού του Δυτικού Νείλου.

Τα είδη αυτά εξαπλώνονται στην Ευρώπη, σύμφωνα με το ECDC. Το Aedes albopictus έχει εδραιώσει την παρουσία του σε 16 χώρες και 369 περιοχές (πριν από μία δεκαετία ήταν 114).

Το Aedes aegypti που είχε εκριζωθεί από την Ευρώπη, επανεμφανίστηκε στην Κύπρο. Το κοινό κουνούπι Culex pipiens προκαλεί ολοένα περισσότερα κρούσματα λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου.

Η Ελλάδα συμπεριλαμβάνεται στις χώρες όπου έχουν εγκατασταθεί τα κουνούπια Aedes albopictus και Culex pipiens, μεταδίδοντας λοιμώδη νοσήματα.

Πόσα κρούσματα έχουν καταγραφεί

Το 2024, καταγράφηκαν στις ευρωπαϊκές χώρες 304 εγχώρια κρούσματα δάγκειου πυρετού. Είναι πολλαπλάσια απ’ όσα είχαν αναφερθεί τις δύο προηγούμενες χρονιές (ήταν 130 το 2023 και 71 το 2022).

Την ίδια χρονιά, αναφέρθηκαν 1.436 εγχώρια κρούσματα λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου σε 212 περιοχές 19 κρατών.

Οι αριθμοί αυτοί υπογραμμίζουν την μεγάλη γεωγραφική διασπορά και τις επιπτώσεις που έχουν στη δημόσια υγεία τα νοσήματα που μεταδίδουν τα κουνούπια, λέει το ECDC.

Τα 220 από τα κρούσματα αυτά αναφέρθηκαν στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ. Τα 157 ήταν σοβαρά, καθώς είχαν εκδηλώσεις από το κεντρικό νευρικό σύστημα (νευροδιεισδυτική νόσος). Οι εκδηλώσεις αυτές ήταν εγκεφαλίτιδα, μηνιγγίτιδα ή/και οξεία χαλαρή παράλυση.

Στη χώρα μας είχαμε επίσης 6 εισαγόμενα κρούσματα της λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου. Αφορούσαν ασθενείς που προφανώς τσιμπήθηκαν από κουνούπια σε άλλες χώρες. Τέσσερις προέρχονταν από την Αλβανία, ένας από την Αυστρία και ένας από την Ινδία.

Συνολικά 35 από τους ασθενείς στην Ελλάδα έχασαν τελικά τη ζωή τους. Είχαν ηλικία από 61 έως 92 ετών (μέση ηλικία τα 79 έτη). Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο οι θάνατοι εκτιμώνται σε τουλάχιστον 125.

Τέλος, η Γαλλία έχει ήδη αναφέρει εντός του 2025 έξι εξάρσεις εγχώριων κρουσμάτων λοίμωξης από τον ιό chikungunya. Οι ασθενείς ανέφεραν τα πρώτα συμπτώματα στα τέλη Μαΐου ή τις αρχές Ιουνίου – υπερβολικά νωρίς, δεδομένου ότι κρούσματα συνήθως αναφέρονταν Ιούλιο ή Αύγουστο.

Τα μέτρα προφύλαξης για τα κουνούπια που πρέπει να ληφθούν

Όλοι έχουν να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο στη μείωση του κινδύνου λοιμώξεων που μεταδίδονται από κουνούπια, σημειώνει το ECDC.

Τα ατομικά μέτρα περιλαμβάνουν:

• Εφαρμογή απωθητικού κουνουπιών στο εκτεθειμένο δέρμα,
  Μακριά μανίκια και παντελόνια, ειδικά κατά τις πρωινές ώρες και το σούρουπο, όταν η δραστηριότητα των κουνουπιών κορυφώνεται,
  Ύπνο κάτω από κουνουπιέρες ή σε δωμάτια με κλιματισμό
  Το απόλυτο κόλπο για να διώξετε όλα τα κουνούπια από το σπίτι

Οι ταξιδιώτες που επιστρέφουν από περιοχές όπου κυκλοφορούν ασθένειες όπως ο ιός του δάγκειου πυρετού ή του ιού chikungunya θα πρέπει να συνεχίσουν αυτές τις προφυλάξεις για τουλάχιστον τρεις εβδομάδες.

Εξίσου σημαντικές είναι οι περιβαλλοντικές και κοινοτικές παρεμβάσεις, όπως:

• Αφαίρεση στάσιμου νερού από γλάστρες, κουβάδες και φραγμένα λούκια.
• Εφαρμογή προνυμφοκτόνων σε μεγαλύτερες υδάτινες επιφάνειες (όπου είναι απαραίτητο).
• Χρήση εντομοκτόνων για ενήλικα κουνούπια σε περιπτώσεις ενεργών επιδημιών – πάντα με σεβασμό στο περιβάλλον.