Πέθανε ο πανεπιστημιακός και φιλόσοφος Ευτύχης Μπιτσάκης

Πέθανε σε ηλικία 98 ετών ο Ευτύχης Μπιτσάκης. Ο σπουδαίος μαρξιστής φιλόσοφος και συγγραφέας, νοσηλευόταν το τελευταίο διάστημα στο νοσοκομείο Αλεξάνδρα.

ΟΕυτύχης Μπιτσάκης γεννήθηκε στο Κάδρος του Δήμου Καντάνου της Κρήτης το 1927. Σπούδασε Χημεία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Θεωρητική Φυσική και Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού και ήταν διδάκτορας της Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Paris VIII και διδάκτορας Φιλοσοφίας των Επιστημών της Επικρατείας της Γαλλίας. Δίδαξε Μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο Paris XI (Orsay) και Φιλοσοφία των Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Paris VIII.

Με την επιστροφή του στην Ελλάδα το 1976 εργάστηκε ως κύριος ερευνητής στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. Το 1981 εκλέχθηκε τακτικός καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Παλαιός υφηγητής Θεωρητικής Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, δίδαξε επί έξι έτη στο Τμήμα Φυσικής, Φιλοσοφία των Φυσικών Θεωριών. Ως επιστημονικός υπεύθυνος της Ομάδας Διεπιστημονικής Έρευνας στο Φυσικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών, είχε την ευθύνη για την οργάνωση πολλών Πανελλήνιων και Διεθνών συνεδρίων. Επίσης είχε την πρωτοβουλία για τη δημιουργία του σεμιναρίου «Θεμέλια των Επιστημών» (Φυσικό τμήμα, 1977-1982). Τέλος, είχε την ευθύνη της δημιουργίας του περιοδικού Σύγχρονα Θέματα, μετείχε στην εκδοτική ομάδα του περιοδικού Διαλεκτική και από το 1992 έως τον θάνατό του ήταν εκδότης του περιοδικού Ουτοπία.

Στα μαθητικά του χρόνια ο Ευτύχης Μπιτσάκης πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση από τις τάξεις της ΕΠΟΝ. Στη διάρκεια του Εμφυλίου καταδικάστηκε σε πολυετή φυλάκιση για την πολιτική του δράση. Τον Απρίλιο του 1967 βρισκόταν στο Παρίσι. Κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών πήρε ενεργό μέρος στο αντιδικτατορικό κίνημα της Δυτικής Ευρώπης, ενώ είχε διατελέσει και μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ.

Αποχώρησε από το ΚΚΕ το 1989 και εντάχτηκε στο Νέο Αριστερό Ρεύμα. Εκλέχτηκε στην Πολιτική Επιτροπή του ΝΑΡ το 1990. Συνέβαλε στην έκδοση για μεγάλο διάστημα της Διαλεκτικής και από το 1992 ως εκδότης του 3μηνιαίου θεωρητικού περιοδικού Ουτοπία. Μέχρι το τέλος της ζωής του ήταν μέλος του Ν.Α.Ρ. για την κομμουνιστική απελευθέρωση.

Η ανακοίνωση του ΝΑΡ για τον θάνατο του Ευτύχη Μπιτσάκη

«Έφυγε σήμερα 19/8/2025 από τη ζωή ο σύντροφος Ευτύχης Μπιτσάκης, στο νοσοκομείο Αλεξάνδρα, όπου νοσηλευόταν τις τελευταίες μέρες.

Αποχαιρετούμε σήμερα ένα σπουδαίο άνθρωπο, κομμουνιστή, επιστήμονα και φιλόσοφο, που με τη στάση του και το τεράστιο έργο σημάδεψε το κομμουνιστικό κίνημα στην Ελλάδα, από την κατοχή ως σήμερα, ιδιαίτερα στις στιγμές της αναγκαίας επαναστατικής αναζήτησης και κομμουνιστικής τομής. Μείναμε λιγότεροι, γίναμε φτωχότεροι: η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα, η μαρξιστική διανόηση, η οικογένεια του, η αριστερά, η οργάνωση του η Κομμουνιστική Απελευθέρωση.

Ο σ. Ευτύχης, όμως, μας έκανε όλους πλουσιότερους με το μεγάλο θεωρητικό και συγγραφικό του έργο, τις διηγήσεις του, τις παρεμβάσεις του, τους αγώνες του.

Έζησε 98 χρόνια, γεννημένος το Δεκέμβρη του 1927 στο Κάδρος Κανδάνου, της επαρχίας Κισσάμου του νομού Χανίων. Πνεύμα πρωτοπόρο και ανήσυχο μπήκε στην ΕΠΟΝ το 1943 σε ηλικία 16 ετών για να παλέψει ενάντια στη φασιστική κατοχή. Καταδικάστηκε σε θάνατο σε ηλικία 19 ετών και μετά από ποινή που μετατράπηκε σε 18ετή κάθειρξη έμεινε δεσμώτης μέχρι το 1955. Φυλακίστηκε στο Ιτζεδίν στο Καλάμι Χανίων, στις φυλακές Αβέρωφ, στη Σύρο και εξορίστηκε στη Γυάρο.

Μετά την επιστροφή του από την εξορία, χρεώθηκε ως μέλος του ΚΚΕ σε διάφορα καθήκοντα. Στη Σπουδάζουσα της ΕΔΑ Αθήνας ως Γραμματέας της από το 1956-1958, στην εφημερίδα Αυγή, στην Εκτελεστική Επιτροπή της ΕΔΑ, υπεύθυνος του θεωρητικού περιοδικού Σύγχρονα Θέματα. Μετά τη λήψη του πτυχίου του, το 1958, δούλευε σε ιδιωτική φαρμακευτική εταιρεία. Με την έλλειψη πιστοποιητικού κοινωνικών φρονημάτων για να μπορέσει να συνεχίσει το ερευνητικό και διδακτικό έργο του, το 1965 αποφάσισε να φύγει στην Γαλλία για διδακτορικές σπουδές και διδασκαλία, έτσι η δικτατορία στην Ελλάδα τον βρήκε στο εξωτερικό όπου ανέπτυξε πλούσια αντιχουντική δράση. Διετέλεσε μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ από το 1968-1973. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1976. Συνέβαλε στη συνέχεια στην έκδοση των θεωρητικών περιοδικών Επιστημονική Σκέψη.

Αποχώρησε από το ΚΚΕ το 1989 και εντάχτηκε στο Νέο Αριστερό Ρεύμα. Εκλέχτηκε στην Πολιτική Επιτροπή του ΝΑΡ το 1990. Συνέβαλε στην έκδοση για μεγάλο διάστημα της Διαλεκτικής και από το 1992 ως εκδότης του 3μηνιαίου θεωρητικού περιοδικού Ουτοπία.

Εντάχτηκε στη νέα οργάνωση, Κομμουνιστική Απελευθέρωση από τη συγκρότηση της το 2025 ως μέλος της Οργάνωσης Βάσης Ανατολικών, προσβλέποντας όπως ο ίδιος δήλωσε «Με βάση την θετική και την αρνητική πείρα του ελληνικού και του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος, χρειάζεται να περάσουμε σε μια νέα περίοδο δημιουργικών επεξεργασιών και ανάπτυξης της μαρξιστικής θεωρίας, με την ενεργητική συμβολή όλων μας. Γιατί η πληρότητα της ζωής σήμερα μπορεί να πραγματωθεί μόνο με τη συνειδητή συμμετοχή στην πράξη για το ξεπέρασμα της ταξικής δουλείας και των αλλοτριώσεων που αυτή συνεπάγεται».

Είχε σπουδές στη Χημεία στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας, Θεωρητική Φυσική και Φιλοσοφία στο Παρίσι. Το έργο του σε όλα τα πεδία πλούσιο ειδικά για τη σχετικότητα και την κβαντική μηχανική. Επίσης, για την οντολογία, τη γνωσιοθεωρία, τη φιλοσοφία, την ανθρωπολογία. Μιλούσε αγγλικά και γαλλικά. Δίδαξε στα Πανεπιστήμια του Παρισιού και των Ιωαννίνων. Συμμετείχε σε πολλά διεθνή επιστημονικά και φιλοσοφικά συνέδρια.

Πολυσχιδής και πολυγραφότατος. Δεκάδες τα βιβλία του που έχουν εκδοθεί, αρκετά έχουν κυκλοφορήσει αρχικά σε ξένες γλώσσες, ενώ πολλά έχουν μεταφραστεί στις κυριότερες ευρωπαϊκές γλώσσες. Ξεχωρίζουμε τα φιλοσοφικά και πολιτικά βιβλία που επέδρασαν στη σκέψη και τις πολιτικές επιλογές του χώρου της ριζοσπαστικής, αντικαπιταλιστικής, κομμουνιστικής αριστεράς.

Το πρώτο του βιβλίο «Φυσική και Φιλοσοφία» το έγραψε το 1965 με το ψευδώνυμο Κώστας Πολίτης, που επανακυκλοφόρησε με τον τίτλο το «Είναι και το Γίγνεσθαι». Ακολούθησαν: «Θεωρία και Πράξη», «Το αειθαλές δένδρο της γνώσης», «Δρόμοι της διαλεκτικής», «Η εξέλιξη των θεωριών», «Η ύλη και το πνεύμα», «Από την πυρά στον άμβωνα», «Ανθρώπινη φύση».

Το «Ρήξη ή ενσωμάτωση» που εκδόθηκε το 1989 εκείνη την κρίσιμη περίοδο των κοσμογονικών αλλαγών που σημαδεύτηκαν από τον κλονισμό και τελικά την κατάρρευση των χωρών του λεγόμενου υπαρκτού σοσιαλισμού και στη χώρα από την εισχώρηση του ΚΚΕ μέσω τότε του Ενιαίου τότε Συνασπισμού στις αστικές κυβερνήσεις Τζανετάκη με ΝΔ και οικουμενική με Ζολώτα. Βιβλίο που συνέβαλλε στη μεγάλη τομή που έγινε τότε για τη ρήξη χιλιάδων αγωνιστών από τη γραμμή του κυβερνητισμού και της ενσωμάτωσης. Όπως σημείωνε ο Ευτύχης στον πρόλογο «Ρήξη δε σημαίνει σειρά ρήξεων με τον καπιταλισμό στα πλαίσια πάντα του καπιταλισμού. Σημαίνει άλμα, επαναστατικό μετασχηματισμό που θα είναι ώριμος καρπός αγώνων που θα κλιμακώνονται… Ποια αριστερά ; Πριν απόλα κομμουνιστική και μαζί με αυτήν μια διαρκώς αναπτυσσόμενη συμμαχία στρατηγικού χαρακτήρα ολόκληρη η αριστερά ανανεωμένη, επαναστατική στο ύψος των μεγάλων κινδύνων και των μεγάλων ελπίδων της εποχής μας.»

Συνέβαλε καθοριστικά στην κριτική προσέγγιση των χωρών του λεγόμενου υπαρκτού σοσιαλισμού και στον αναγκαίο επανακαθορισμό των κριτηρίων μας για το σοσιαλισμό με το βιβλίο του «Ένα φάντασμα πλανιέται». Σταθερή είναι η άποψη του Μπιτσάκη, ότι, η δημιουργική ανάπτυξη του μαρξισμού προϋποθέτει ανάδειξη και ερμηνεία των στρεβλώσεών του, συγκεκριμένη τοποθέτηση για την αποτυχία του “υπαρκτού σοσιαλισμού”

Δεν σταμάτησε το συγγραφικό του έργο ούτε λεπτό και μάλιστα τον Νοέμβρη του 2024 εκδόθηκε το τελευταίο του βιβλίο «Για μια εγκόσμια ηθική».

Με τα έργα του συνέβαλε καθοριστικά στο άνοιγμα των οριζόντων όλων μας, σηματοδότησε τις γνώσεις, τη συνείδηση και τις επιλογές της νέας γενιάς και των μεγαλύτερων.

Ο Ευτύχης στάθηκε σε αυτό το ταξίδι ένας αιρετικός, ριζοσπάστης, συνεχώς οργανωμένος κομμουνιστής με απόψεις που υπεράσπιζε με πείσμα και επιμονή, με διαφωνίες που διατύπωνε με πολιτικό πολιτισμό και ανοικτά. Πολυσχιδής, πρωτοπόρος, απαιτητικός. Δημιουργικό και ανήσυχο πνεύμα. Απαιτητικός για την επαναστατική θεωρία, καθώς όπως έλεγε συχνά «δεν υπάρχει χωρίς θεωρία επαναστατική πράξη», την ανάπτυξη του μαρξισμού και του διαλεκτικού υλισμού ιδιαίτερα απευθυνόμενος προς τους νέους κομμουνιστές και αγωνιστές

Είναι από τους κορυφαίους και τολμούμε να πούμε ίσως και ο κορυφαίος έλληνας διανοούμενος, που έχει δώσει έργα, μελέτες, έρευνες σε ένα μεγάλο πεδίο επιστημονικών, φιλοσοφικών και πολιτικών θεμάτων.

Τον Ευτύχη δεν τον ζήσαμε μόνο μέσα από τα βιβλία του, το έργο του, την πολιτική και κινηματική του δράση αρνούμενος την υποταγή, το συμβιβασμό. Τον γνωρίσαμε και τον ζήσαμε και με τις προσωπική του ζωή που αποτύπωνε τις επιλογές της ζωής του. Παντρεύτηκε το 1962 την ζωγράφο και συνταξιούχο σήμερα του ΟΤΕ, Μαρία Κοκκίνου και έχουν γυιό το Γιάννη Μπιτσάκη, επίσης, φυσικό, που έχει μελετήσει και τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων.

Η όλη στάση ζωής του αποτύπωνε το παράδειγμα του κομμουνιστή διανοούμενου. Αγαπούσε τη φύση και αντιτασσόταν στη λεηλασία του περιβάλλοντος (ενδεικτικό και σε αυτό το βιβλίο του «Θύελλες της Προόδου»). Αρνιόταν το αυτοκίνητο και του άρεσε το περπάτημα, που συνέβαλε στη γερή κράση του, παρά τη σωματική του καταπόνηση από τα χρόνια της εξορίας.

Ο ίδιος τα τελευταία χρόνια χαρακτήριζε τον εαυτό του αγρότη, του άρεσε να μένει συχνά στο χωριό του στο Κάδρος και να παλεύει με τα χωράφια και τα δέντρα του, δεμένος αδιάρρηκτα με την Κρήτη, αν και η μόνιμη κατοικία του ήταν στο Βύρωνα. Και σε αυτή τη γειτονιά ήξερε τα προβλήματα της και τις δράσεις της. Συμμετείχε εξ αρχής (από το 1994) στη συγκρότηση της Αριστερής Παρέμβασης Βύρωνα με την υπογραφή της ιδρυτικής της διακήρυξης. Του άρεσε ο κινηματογράφος, το θέατρο, η μουσική.

Ο Ευτύχης έχει διεθνή αναγνώριση από τους επιστήμονες και μαρξιστές. Ανήκει σε όλες και όλους μας. Άφησε ένα τεράστιο έργο που είναι ανεκτίμητο που εμείς ως Κομμουνιστική Απελευθέρωση θα το αξιοποιούμε συνεχώς και ένα μεγάλο κενό που θα δώσουμε όλες τις δυνάμεις μας να το καλύψουμε.

Η πολιτική του κηδεία θα γίνει στη γενέτειρά του Κρήτη. Λεπτομέρειες θα ανακοινωθούν σύντομα.

Αθάνατος.»

Νέα Αριστερά: Ο σύντροφος Ευτύχης μάς αφήνει φτωχότερους με την απουσία του

«Αποχαιρετούμε με βαθιά θλίψη τον σύντροφο Ευτύχη Μπιτσάκη, έναν διανοούμενο που συνέδεσε τη θεωρία με την πράξη, τη φιλοσοφία με την επανάσταση, την επιστήμη με την αφοσίωση στην κοινωνική απελευθέρωση. Στη μακρά του διαδρομή στάθηκε υπόδειγμα διαλεκτικής σκέψης, ανοιχτός στον διάλογο αλλά ανυποχώρητος απέναντι στην αδικία, μαχητής της ενότητας μέσα από τη σύγκρουση των ιδεών.

Η παρακαταθήκη του είναι ένα κάλεσμα για διαρκή αναζήτηση, για ακούραστο αγώνα, για την πίστη ότι η Αριστερά οφείλει να στέκεται ενωμένη, μαχητική και δημιουργική.

Ο σύντροφος Ευτύχης μάς αφήνει φτωχότερους με την απουσία του, αλλά μας κληροδοτεί έναν πλούτο ανεκτίμητο: το έργο του, το παράδειγμά του, το ήθος του. Και αυτόν τον πλούτο δεσμευόμαστε να τον τιμήσουμε, συνεχίζοντας τον δρόμο που εκείνος άνοιξε.»

Συλλυπητήριο μήνυμα του ΣΥΡΙΖΑ για τον θάνατο του Ευτύχη Μπιτσάκη

«Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ αποχαιρετά το ιστορικό στέλεχος της Αριστεράς, τον αγωνιστή Ευτύχη Μπιτσάκη, έναν κομμουνιστή διανοούμενο και επιστήμονα με διεθνή αναγνώριση, ο οποίος συνέβαλε στον εμπλουτισμό της αριστερής σκέψης.

Εντάχθηκε από μικρή ηλικία στην Εθνική Αντίσταση. Στα «πέτρινα χρόνια», συνελήφθη, καταδικάστηκε σε θάνατο και στη συνέχεια, μετά την μετατροπή της ποινής του, πέρασε από φυλακές και εξορία.

Μετά την εξορία, ως στέλεχος του ΚΚΕ δραστηριοποιήθηκε σε διάφορους τομείς. Στην σπουδάζουσα της ΕΔΑ Αθήνας ως Γραμματέας, στην εφημερίδα Αυγή, στην Εκτελεστική Επιτροπή της ΕΔΑ, υπεύθυνος του θεωρητικού περιοδικού «Σύγχρονα Θέματα». Η δικτατορία τον βρήκε στο Παρίσι για τη συνέχιση των σπουδών του, όπου ανέπτυξε πλούσια αντιστασιακή δραστηριότητα.

Επιστρέφοντας στην Ελλάδα συνέχισε την πολιτική του δράση και το συγγραφικό του έργο. Ο Ευτύχης Μπιτσάκης ήταν ομότιμος καθηγητής Φιλοσοφίας στο πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.

Ενεργός μέχρι το τέλος, πολυγραφότατος και ακατάβλητος, μέλος της Κομμουνιστικής Απελευθέρωσης, έμεινε συνεπής με όσα πρέσβευε, διατηρώντας τη δυνατότητα να αντιλαμβάνεται τις ανάγκες των καιρών.

Εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια στην οικογένεια και τους οικείους του.»