Η μουσική ενισχύει τη μνήμη αλλά μόνο υπό μία προϋπόθεση

Οι περισσότεροι από εμάς ξέρουμε ότι η μουσική κάνει τη ζωή μας πιο όμορφη, μετατρέπει τη δουλειά ακόμα και σε κάτι ευχάριστο, τις προπονήσεις σε κινητήριο κ.λπ.

Τώρα, μια νέα μελέτη από επιστήμονες του UCLA αποκαλύπτει ότι η μουσική βοηθάει τη μνήμη και μπορεί να διαμορφώσει το πόσο καλά θυμόμαστε κάτι, μόνο όμως αν μας κάνει να νιώθουμε όμορφα.

Η επίδραση αυτή δεν επηρεάζεται από το αν το τραγούδι είναι χαρούμενο, λυπητερό ή ακόμη και οικείο. Έχει να κάνει με το πόσα συναισθήματα μας προκαλεί η συγκεκριμένη  μουσική.

Κάτι που σημαίνει ότι στην πραγματικότητα η μουσική που αγαπάμε, είναι αυτή που βελτιώνει και τη μνήμη μας.

«Διαπιστώσαμε ότι το αν η μουσική ήταν αρνητική ή θετική ή αν ήταν οικεία δεν είχε τόσο μεγάλη επίδραση στη μνήμη, όσο είχε η συναισθηματική αντίδραση που ένιωθαν οι άνθρωποι όταν την άκουγαν», δήλωσε η συνσυγγραφέας της μελέτης καθηγήτρια Stephanie Leal.

«Υπήρχε ένα βέλτιστο επίπεδο συναισθηματικής αντίδρασης που βοηθούσε στη μνήμη των λεπτομερειών μιας εμπειρίας. Η υπερβολική ή η πολύ μικρή συναισθηματική ανταπόκριση είχε το αντίθετο αποτέλεσμα, δηλαδή χειρότερη μνήμη για τις λεπτομέρειες, αλλά καλύτερη μνήμη για την ουσία μιας εμπειρίας».

Μουσική, μνήμη και συναισθήματα

Στη μελέτη συμμετείχαν εθελοντές στους οποίους έδειξαν εικόνες καθημερινών αντικειμένων, πράγματα όπως πορτοκάλια, φορητούς υπολογιστές και τηλέφωνα. Αφού είδαν περίπου 100 εικόνες, άκουσαν 10 λεπτά κλασικής μουσικής.

Όταν η συναισθηματική τους διέγερση επανήλθε στο φυσιολογικό, οι εθελοντές εξετάστηκαν για το τι θυμόντουσαν.

Ορισμένες εικόνες ήταν ακριβώς οι ίδιες. Ορισμένες ήταν ελαφρώς τροποποιημένες εκδοχές. Κάποιες ήταν εντελώς καινούργιες.

Οι συμμετέχοντες έπρεπε να πουν αν είχαν ξαναδεί το αντικείμενο και αν ήταν πανομοιότυπο ή διαφορετικό. Απάντησαν επίσης σε ερωτήσεις σχετικά με το πώς τους έκανε να νιώσουν η μουσική και αν τους ήταν οικεία.

Η ίδια η μουσική δεν ενίσχυσε τη μνήμη σε όλους τους τομείς. Αλλά βοήθησε πολύ κάποιους ανθρώπους , ειδικά όταν επρόκειτο να εντοπίσουν ότι μια εικόνα ήταν παρόμοια αλλά όχι ακριβώς ίδια.

Ο βασικός παράγοντας; Η συναισθηματική διέγερση. Οι συμμετέχοντες με την καλύτερη ανάκληση δεν ήταν εκείνοι που ένιωθαν τα ισχυρότερα συναισθήματα. Ήταν εκείνοι που ένιωθαν ακριβώς αρκετά.

Πώς η μουσική διαμορφώνει τη μνήμη

Η μνήμη δεν έχει να κάνει μόνο με την αποτύπωση κάθε λεπτομέρειας. Τις περισσότερες φορές, θυμόμαστε τη «μεγάλη εικόνα», αυτό που οι ερευνητές αποκαλούν μνήμη βασισμένη στην ουσία.

Είναι αυτό που μας βοηθά να ανακαλέσουμε την ιδέα κάποιου πράγματος χωρίς να κρατάμε όλα τα μικροσκοπικά γεγονότα. Αλλά μερικές φορές, οι λεπτομέρειες έχουν σημασία. Εδώ είναι που έρχεται η μνήμη που βασίζεται στις λεπτομέρειες.

«Χρησιμοποιήσαμε μια εργασία που σχεδιάστηκε για να αξιοποιήσουμε τη διαφορά μεταξύ της μνήμης που βασίζεται στην ουσία και της μνήμης που βασίζεται στις λεπτομέρειες», δήλωσε ο Leal.

«Η μουσική βοήθησε στη μνήμη που βασίζεται στη λεπτομέρεια, αλλά μόνο όταν το επίπεδο της συναισθηματικής διέγερσης ήταν ακριβώς το σωστό για το συγκεκριμένο άτομο».

Αυτό είναι λογικό. Αν είστε συγκλονισμένοι, ο εγκέφαλός σας μπορεί να θολώσει τις λεπτομέρειες. Αν βαριέστε, μπορεί να μην ενδιαφέρεται αρκετά για να τις αποθηκεύσει. Υπάρχει ένα ενδιάμεσο σημείο όπου η μνήμη για τις λεπτομέρειες γίνεται πιο έντονη.

Η μουσική στη μάθηση και τη θεραπεία

Οι ερευνητές λένε ότι αυτό το είδος συναισθηματικού «συντονισμού» θα μπορούσε τελικά να βοηθήσει σε πραγματικές καταστάσεις.

Για παράδειγμα, η ακρόαση μέτριας διέγερσης μουσικής μετά τη μελέτη μπορεί να σας βοηθήσει να συγκρατήσετε πιο ακριβείς πληροφορίες για ένα τεστ.

Αλλά η μουσική που είναι υπερβολικά συναισθηματική μπορεί να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα.

«Η μουσική έχει την ικανότητα να επηρεάζει ένα τμήμα του εγκεφάλου σας που ονομάζεται ιππόκαμπος, το οποίο είναι απαραίτητο για τη μετατροπή των εμπειριών σε αναμνήσεις», δήλωσε ο Leal.

«Πιστεύουμε ότι θα πρέπει να είναι δυνατό να αξιοποιηθεί αυτό με επιλεκτικό τρόπο για να ενισχυθεί ή να μειωθεί η μνήμη ανάλογα με τους θεραπευτικούς στόχους».

Δεν πρόκειται μόνο για τη μάθηση. Αυτό θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει στην απώλεια μνήμης κατά τη γήρανση ή σε άτομα με πρώιμο στάδιο Αλτσχάιμερ. Και για άτομα με άγχος ή μετατραυματικό στρες, η μουσική θα μπορούσε να τους βοηθήσει να θυμηθούν τη γενική ιδέα μιας σκληρής εμπειρίας – χωρίς να ξαναζήσουν κάθε αιχμή της.

Διαφορετικές επιδράσεις για τον καθένα

Η πρόκληση είναι ότι αυτό που λειτουργεί συναισθηματικά διαφέρει πολύ μεταξύ των ανθρώπων. Αυτό που είναι «μέτρια διεγερτικό» για ένα άτομο μπορεί να μην χτυπήσει το ίδιο για ένα άλλο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο αυτή η ερευνητική γραμμή κινείται προς την κατεύθυνση της εξατομικευμένης θεραπείας.

«Στο εργαστήριό μου, προσπαθούμε να ανιχνεύσουμε νωρίς τις αλλαγές στον εγκέφαλο και τη νόηση. Η μουσική είναι μη επεμβατική, χαμηλού κόστους και εύκολη στην εξατομίκευση, και μαθαίνοντας περισσότερα για τους μηχανισμούς που τη συνδέουν με τη μνήμη, μπορούμε να αναπτύξουμε θεραπείες και παρεμβάσεις για την πρόληψη της εξέλιξης της νόσου», δήλωσε ο Leal.

«Εάν η κυβέρνηση μειώσει τη χρηματοδότηση της έρευνας για τη νόσο Αλτσχάιμερ, οι πιθανότητες να μπορέσουμε να αναπτύξουμε αυτή τη γραμμή έρευνας σε φθηνές αλλά αποτελεσματικές θεραπείες είναι πολύ χαμηλές, καθώς η ανάπτυξη εξατομικευμένων θεραπειών απαιτεί πολλούς συμμετέχοντες στην έρευνα για να καταγραφούν πραγματικά οι ατομικές ανάγκες».

Με άλλα λόγια, η μουσική δεν είναι μόνο για λίστες αναπαραγωγής και θόρυβο στο παρασκήνιο. Αν καταφέρουμε να βρούμε πώς να συντονίσουμε τις συναισθηματικές της επιδράσεις, θα μπορούσε να γίνει ένας ισχυρός τρόπος για να διαμορφώσουμε τον τρόπο με τον οποίο θυμόμαστε, και τον τρόπο με τον οποίο θεραπευόμαστε.

Η πλήρης μελέτη δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό JNeurosci.