“Η ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΠΟΥ ΜΙΛΗΣΑ” – ΠΕΝΤΕ ΙΣΤΟΡΙΕΣ COMING OUT

Κάθε coming out είναι μια ξεχωριστή εμπειρία. Η στιγμή που ένας άνθρωπος αποφασίζει να μιλήσει ανοιχτά για την ταυτότητά του, για τον σεξουαλικό του προσανατολισμό είναι γεμάτη συναισθήματα: φόβος, ανακούφιση, άγχος, αλλά και ελπίδα.

Η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια έχει κάνει βήματα προς την κατεύθυνση της ισότητας για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Από το σύμφωνο συμβίωσης το 2015, μέχρι τη νομιμοποίηση του γάμου και της τεκνοθεσίας από ομόφυλα ζευγάρια το 2024, το νομικό πλαίσιο δείχνει να πλησιάζει ολοένα και περισσότερο τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Παρ’ όλα αυτά, η καθημερινότητα πολλών ανθρώπων εξακολουθεί να είναι γεμάτη αντιφάσεις: περισσότερη ορατότητα στα μεγάλα αστικά κέντρα, εχθρότητα και προκατάληψη σε πιο συντηρητικές περιοχές· θεσμική πρόοδος από τη μια, κοινωνικές αντιστάσεις από την άλλη.

Η πραγματικότητα για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα στην Ελλάδα

Το 2022 ψηφίστηκε νόμος που απαγορεύει τις βάναυσες πρακτικές μεταστροφής σεξουαλικότητας. Ακόμη, μετά από μεγάλους αγώνες των ακτιβιστικών κινημάτων και οργανώσεων, σήμερα δίνεται η δυνατότητα νομικής αναγνώρισης φύλου χωρίς ιατρικές επεμβάσεις, με δικαστική διαδικασία.

Το 2024, η Ελλάδα έγινε η πρώτη χώρα με πλειοψηφία Ορθοδόξων που νομιμοποίησε τον γάμο ίδιου φύλου -και ταυτόχρονα άνοιξε το δικαίωμα τεκνοθεσίας σε ομόφυλα ζευγάρια.

Σύμφωνα με τον πανευρωπαϊκό χάρτη “Rainbow Map” για το 2025, η Ελλάδα κατατάσσεται 7η ανάμεσα σε 49 ευρωπαϊκές χώρες, με συνολικό σκορ 69%.

Ωστόσο, η κοινωνική αποδοχή επιδεικνύει βαθιά διχοτομία: για παράδειγμα, το 57% των Ελλήνων υποστηρίζει τον γάμο ομοφύλων και αναγνωρίζει ότι «δεν υπάρχει τίποτα μεμπτό σε μια ομοερωτική σχέση».

Οι πιο μεγάλες γενιές δείχνουν πολύ χαμηλότερα επίπεδα αποδοχής, ενώ η υποστήριξη στην τεκνοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια είναι ακόμα περιορισμένη -κάτω από 40% σε πολλές έρευνες.

Ενώ η νομοθεσία είναι σε καλό δρόμο, η εφαρμογή της είναι αδύναμη -περιστατικά βίας, επιθέσεις κατά των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, ακόμα και βία από αστυνομικά όργανα, εξακολουθούν να καταγράφονται.

Στην εκπαίδευση, το περιβάλλον παραμένει εχθρικό: ομοφοβικά φυλλάδια που διανέμονται σε τάξεις, σχολικός εκφοβισμός, ακόμα και εκπαιδευτικό υλικό που συνδέει την ομοφυλοφιλία με ασθένειες -είναι δυστυχώς υπαρκτά φαινόμενα.

Η δημιουργία του εαυτού μέσα σε μια κοινωνική πραγματικότητα που ταλαντεύεται ανάμεσα στην πρόοδο και το σκοτάδι, ανάμεσα στη νομιμότητα και την καταστολή, κάνει την πράξη του coming out ιδιαίτερα απαιτητική. Είναι πράξη τολμηρή, μέσα σε μια χώρα που βήμα-βήμα κάνει θεσμικά βήματα, αλλά που η κοινωνική πρακτική δεν τα ακολουθεί ακόμα πλήρως. Είναι προσπάθεια για απελευθέρωση, όταν ο νόμος αναγνωρίζει τα δικαιώματα, αλλά το κοινωνικό τοπίο είναι ακόμα γεμάτο διακρίσεις. Είναι αγωνιώδης προσδοκία, γιατί η κατάφαση της ύπαρξης ανοίγει δρόμους: για γάμο, οικογένεια, νομιμοποίηση, αλλά και για συνεχείς μάχες στην καθημερινότητα.

Σε αυτό το πλαίσιο, το coming out δεν είναι μια απλή προσωπική στιγμή· είναι πράξη θάρρους, μια δήλωση ύπαρξης απέναντι σε μια κοινωνία που ακόμη μαθαίνει να αποδέχεται την ποικιλότητα.

Η πρώτη φορά που λες «είμαι αυτό που είμαι» δεν είναι ποτέ εύκολη· είναι μια στιγμή που αλλάζει τα πάντα, μικρά ή μεγάλα, μέσα σου και γύρω σου.

Ζητήσαμε από πέντε ανθρώπους να μας πουν λίγα λόγια για την προσωπική τους ιστορία, για την πρώτη φορά που μίλησαν. Για τον φόβο της απόρριψης, την ανακούφιση της αλήθειας, τη χαρά της ελευθερίας.

“Η πρώτη φορά που μίλησα” – Πέντε ιστορίες coming out

Νίνα, 24 ετών: Όταν αποφάσισα να μιλήσω στους γονείς μου για το γεγονός ότι είμαι λεσβία, δεν ήταν καθόλου εύκολο. Είχα κάνει πρόβες για μήνες. Μπροστά στον καθρέφτη, σε χαρτάκια που έσκιζα, ακόμα και σε σημειώσεις στο κινητό που δεν τόλμησα ποτέ να χρησιμοποιήσω. Η φαντασία μου έπλαθε τα χειρότερα σενάρια: ότι θα σοκαριστούν, ότι θα με νιώσουν σαν ξένη, ότι θα με διώξουν από το σπίτι, ότι θα καταρρεύσω. Ένα βράδυ του 2020, στα 19 μου, βρήκα το θάρρος. «Μαμά, μπαμπά είμαι λεσβία», είπα με φόβο, άγχος, προσμονή για το τι θα ακολουθήσει. Η μαμά χαμογέλασε και πέταξε κάτι τέτοιο: «Okay, και τι θα φάμε το βράδυ;». Ο μπαμπάς με αγκάλιασε χωρίς πολλά λόγια, αλλά η σιωπή του έλεγε τα πάντα. Εκείνη η στιγμή δεν ήταν δραματική. Ήταν ανθρώπινη, απλή, αληθινή. Σήμερα, περίπου πέντε χρόνια μετά, γελάω με την αγωνία εκείνη. Έμαθα πως η αλήθεια μου δεν είναι κάτι που πρέπει να κρύβεται και πως η αγάπη εκφράζεται με τρόπους καθημερινούς, ακόμα και μέσα σε μια κουβέντα ανάμεσα στα νέα της ημέρας και στο τι θα φάμε το βράδυ.

Μάριος, 30 ετών: Το 2019, στα 24 μου, αποφάσισα να μιλήσω σε μια πολύ καλή φίλη για τη σεξουαλικότητά μου. Η απόφαση αυτή είχε μέσα της μέρες αναβολών, δύσκολες νύχτες και αμέτρητα «αν»: αν απομακρυνθεί, αν με κρίνει, αν καταρρεύσει η φιλία μας. Ένιωθα ότι βιώνω ένα βάρος που δεν μπορούσα άλλο να βαστάξω και ότι, αν δεν το έλεγα, θα έσκαγα. Όταν τελικά το ξεστόμισα, η στιγμή κράτησε σαν μια αιώνια σιωπή και μετά ήρθε εκείνο το όμορφο, ανακουφιστικό χαμόγελο. Τίποτα δεν κατέρρευσε. Αντίθετα, ένιωσα να ανοίγει μια πόρτα προς μια ζωή πιο ανάλαφρη, πιο αληθινή. Σήμερα, κοιτάζοντας πίσω, ξέρω ότι εκείνη η μικρή φράση δεν ήταν απλώς μια εξομολόγηση. Ήταν το πρώτο βήμα για να μάθω να εμπιστεύομαι τον εαυτό μου και τους άλλους. Με έκανε πιο θαρραλέο, με έμαθε ότι η αγάπη δεν κλονίζεται από την αλήθεια, αλλά δυναμώνει. Οι σχέσεις που αντέχουν την αλήθεια είναι οι πιο στέρεες, οι πιο αληθινές. Κι εκείνο το πρώτο «είμαι γκέι» ήταν η αρχή για να πιστέψω κι εγώ στον εαυτό μου, να στέκομαι με αυτοπεποίθηση και να ονειρεύομαι μια ζωή χωρίς φόβο.

Ελένη, 42 ετών: Το 2006, στα 23 μου, είπα στη μητέρα μου ότι είμαι bisexual. Είχα κουβαλήσει τον φόβο για χρόνια: ότι η οικογένεια θα με απορρίψει, ότι οι φίλοι θα με κοιτούν διαφορετικά, ότι η ζωή μου θα γίνει πιο δύσκολη. Όταν το ξεστόμισα, εκείνη άπλωσε το χέρι της, με κοίταξε στα μάτια και μου είπε: «Σ’ αγαπάω, θα σε στηρίζω πάντα». Ήταν σαν να έπεσαν όλα τα τείχη γύρω μου. Τα χρόνια που ακολούθησαν δεν ήταν χωρίς εμπόδια. Υπήρξαν στιγμές που ένιωσα πως οι σχέσεις μου κρίνονταν αυστηρότερα, ότι η ταυτότητά μου δεν χωρούσε σε κουτάκια. Αλλά η στήριξη της οικογένειας ήταν πολύ σημαντική για να είμαι πραγματικά αυτή που νιώθω, χωρίς αστερίσκους.

Κωνσταντίνος, 28 ετών: Το 2021, στα 24 μου, έκανα το δικό μου coming out, όταν μίλησα στους γονείς μου για το ότι είμαι bisexual. Δεν υπήρχε καμία δραματική προετοιμασία, καμία βαρυσήμαντη σκηνή. Ήταν ένα απλό βράδυ, μια κουβέντα που βγήκε σχεδόν φυσικά. Η μαμά μου είπε πως το είχε καταλάβει, ο πατέρας μου απάντησε απλά: «Δεν αλλάζει τίποτα». Και πράγματι, τίποτα δεν άλλαξε. Μόνο που εγώ ένιωσα πιο ελαφρύς, πιο ελεύθερος, πιο αληθινός. Συχνά σκεφτόμουν ότι το coming out πρέπει να είναι ένα μεγάλο γεγονός, μια κορύφωση. Στην πραγματικότητα, η αξία του δεν μετριέται σε δάκρυα ή φωνές, αλλά στο πώς μπορείς να αναπνεύσεις μετά. Σήμερα, στα 28 μου, κοιτάζω εκείνη τη στιγμή σαν μάθημα: η αλήθεια μας δεν χρειάζεται φανφάρες για να έχει σημασία. Μπορεί να ειπωθεί απλά, καθημερινά, κι όμως να αλλάξει ολόκληρο τον τρόπο που βλέπουμε τον εαυτό μας.

Σοφία, 32 ετών: Το 2016, στα 23 μου, βρήκα το κουράγιο να πω στη μητέρα μου ότι δεν ταυτίζομαι με το φύλο που μου αποδόθηκε κατά τη γέννηση, ότι είμαι και νιώθω γυναίκα. Ήταν μια εξομολόγηση που έκρυβα μέσα μου για χρόνια, μια φράση που έμοιαζε βουνό. Ένιωθα πως ζούσα σε ένα σώμα που δεν μου ταίριαζε, κι αυτό με έπνιγε καθημερινά. Κάθε φορά που έβλεπα τον εαυτό μου στον καθρέφτη ένιωθα ότι έβλεπα κάποιον άλλον, ένα πρόσωπο και ένα σώμα που δεν είμαι εγώ. Όταν τελικά μίλησα, έπεσε μια βαριά σιωπή. Για μέρες ήμασταν περίεργα, στον ίδιο χώρο, στο ίδιο σπίτι, άλλα σαν ξένες. Περίπου δυο βδομάδες μετά το coming out μου, η μάνα μου ήρθε στο δωμάτιό μου και είπε: «Σ’ αγαπώ, θα είμαι δίπλα σου». Τότε ένιωσα ότι όλα θα πάνε καλά. Ήταν μαγική στιγμή, σαν να παίρνω επιτέλους στα χέρια μου τη ζωή μου. Τα χρόνια που ακολούθησαν είχαν πολλές δυσκολίες. Μεγάλο μέρος της κοινωνίας δεν αποδέχεται την ταυτότητά μου· υπάρχουν απορρίψεις, σχόλια που με κάνουν να διστάζω να περπατήσω ελεύθερα και ήρεμα στον δρόμο, που με κάνουν να φοβάμαι, που με κάνουν να νιώθω ότι δεν είμαι πάντα ασφαλής. Έπρεπε να μάθω να στέκομαι απέναντι σε αμφιβολίες, να ξαναχτίσω την αυτοεκτίμησή μου και να αντιμετωπίζω τον φόβο σαν μέρος της διαδρομής. Όμως η στήριξη των δικών μου ήταν ο δικός μου φάρος. Θυμάμαι τις πρώτες μέρες μετά το coming out να νιώθω μισή ανακούφιση, μισό φόβο, αλλά και μια νέα ελπίδα ότι θα καταφέρω να ζήσω όπως πραγματικά είμαι. Αυτή η στιγμή ήταν σημαντική για να αρχίσω μια πορεία πιο κοντά στην πραγματικότητα της ζωής μου. Εκείνο το πρώτο coming out δεν ήταν απλώς μια εξομολόγηση. Ήταν το θεμέλιο πάνω στο οποίο έχτισα τον εαυτό μου. Μου έδειξε ότι η αλήθεια μπορεί να πονάει στην αρχή, αλλά μόνο αυτή οδηγεί στην ελευθερία. Και μου έμαθε ότι η αγάπη, όταν είναι αληθινή, δεν σπάει από λέξεις, ταυτότητες, ορολογίες, αλλά μπορεί να γίνεται ακόμα πιο δυνατή και ουσιαστική.