Τι σημαίνει η αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους – Απειλές Νετανιάχου

Η Βρετανία, ο Καναδάς και η Αυστραλία αναγνώρισαν σήμερα το κράτος της Παλαιστίνης, σε μια κίνηση η οποία προκλήθηκε από την απογοήτευση για τον πόλεμο στη Γάζα και έχει στόχο την προώθηση της λύσης των δύο κρατών, αλλά αναμένεται επίσης να εξοργίσει το Ισραήλ και τον βασικό σύμμαχό του, τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Με την απόφασή τους, οι τρεις αυτές χώρες συντάχθηκαν με περίπου 140 άλλες, οι οποίες υποστηρίζουν επίσης τη φιλοδοξία των Παλαιστινίων να δημιουργήσουν μια ανεξάρτητη πατρίδα στα κατεχόμενα από το Ισραήλ εδάφη.

Η απόφαση της Βρετανίας έχει ιδιαίτερο συμβολικό βάρος, με δεδομένο τον μείζονα ρόλο της στη δημιουργία του Ισραήλ ως σύγχρονου κράτους μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

«Σήμερα, για να αναβιώσουμε την ελπίδα της ειρήνης για τους Παλαιστινίους και τους Ισραηλινούς και μιας λύσης των δύο Κρατών, το Ηνωμένο Βασίλειο αναγνωρίζει επισήμως το Κράτος της Παλαιστίνης», έγραψε στο X ο πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ.

Άλλες χώρες, περιλαμβανομένης της Γαλλίας, αναμένεται να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Βρετανίας, του Καναδά και της Αυστραλίας αυτή την εβδομάδα κατά τη σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη.

Νετανιάχου: “Δεν θα υπάρξει παλαιστινιακό κράτος”

Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου αντέδρασε στην επίσημη αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους και σε μαγνητοσκοπημένο μήνυμα που ανάρτησε στα κοινωνικά δίκτυα δήλωσε: «Δεν θα υπάρξει παλαιστινιακό κράτος».

«Έχω ένα ξεκάθαρο μήνυμα προς εκείνους τους ηγέτες που αναγνωρίζουν παλαιστινιακό κράτος μετά τη φρικτή σφαγή της 7ης Οκτωβρίου: δίνετε ένα τεράστιο έπαθλο στην τρομοκρατία», ανέφερε σε δήλωσή του την Κυριακή.

Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός είπε ότι, παρά την τεράστια πίεση τόσο στο εσωτερικό όσο και διεθνώς, έχει αποτρέψει εδώ και χρόνια τη δημιουργία αυτού που αποκάλεσε «κράτος-τρομοκράτη».

«Το κάναμε με αποφασιστικότητα και με διπλωματική σοφία. Ακόμα περισσότερο, έχουμε διπλασιάσει τον εβραϊκό εποικισμό στην Ιουδαία και τη Σαμάρεια — και θα συνεχίσουμε σε αυτήν την πορεία», τόνισε, χρησιμοποιώντας τον όρο που συνηθίζεται στο Ισραήλ για να περιγραφεί η κατεχόμενη Δυτική Όχθη.

«Η απάντηση στην τελευταία προσπάθεια να μας επιβληθεί ένα κράτος-τρομοκράτης στην καρδιά της γης μας θα δοθεί μετά την επιστροφή μου από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Περιμένετέ την.», πρόσθεσε ο Νετανιάχου.

Το ισραηλινό υπουργείο Εξωτερικών δήλωσε νωρίτερα σήμερα ότι απορρίπτει τη “μονομερή” δήλωση αναγνώρισης ενός παλαιστινιακού κράτους από δυτικές χώρες.

“Το Ισραήλ απορρίπτει κατηγορηματικά τη μονομερή δήλωση αναγνώρισης ενός παλαιστινιακού κράτους που έκανε το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες χώρες”, τονίζει το υπουργείο. “Η δήλωση αυτή δεν ευνοεί την ειρήνη, αντίθετα, αποσταθεροποιεί περαιτέρω την περιοχή και υπονομεύει τις προοπτικές επίτευξης μιας ειρηνικής λύσης στο μέλλον”, προσθέτει καταγγέλλοντας “μια ανταμοιβή για τη μεγαλύτερη σφαγή Εβραίων μετά το Ολοκαύτωμα”.

“Το Ισραήλ δεν θα δεχτεί κανένα αποσπασματικό ή φανταστικό κείμενο που επιχειρεί να το αναγκάσει να δεχτεί ευπρόσβλητα σύνορα”, δηλώνει στην ανάρτησή του στην πλατφόρμα Χ.

“Η απόφαση αυτή αντιβαίνει σε κάθε λογική διαπραγμάτευσης και αναζήτησης συμβιβασμού μεταξύ των δύο πλευρών και θα απομακρύνει περαιτέρω την πολυπόθητη ειρήνη”, συνεχίζει.

“Εάν οι χώρες που υπέγραψαν αυτή τη δήλωση θέλουν πράγματι να σταθεροποιήσουν την περιοχή, πρέπει να επικεντρώσουν τις προσπάθειές τους στην άσκηση πίεσης στη Χαμάς ώστε να απελευθερώσει αμέσως τους ομήρους και να καταθέσει τα όπλα της”, υπογραμμίζει το υπουργείο.

Οι ακροδεξιοί ισραηλινοί υπουργοί Ιταμάρ Μπεν Γκβιρ και Μπεζαλέλ Σμότριτς ζήτησαν να προσαρτηθεί η Δυτική Όχθη ως απάντηση στις αναγνωρίσεις αυτές.

Ο υπουργός Εθνικής Ασφαλείας Μπεν Γκβιρ δήλωσε πως οι σημερινές αποφάσεις της Βρετανίας, του Καναδά και της Αυστραλίας είναι μια ανταμοιβή «δολοφόνων» – μια αναφορά στην ισλαμιστική παλαιστινιακή οργάνωση Χαμάς, η επίθεση της οποίας στο Ισραήλ, τον Οκτώβριο του 2023, προκάλεσε τον πόλεμο. Η επίθεση αυτή είχε στοιχίσει τη ζωή σε 1.200 ανθρώπους ενώ 251 είχαν συλληφθεί όμηροι και μεταφερθεί στη Γάζα.

«Η αναγνώριση ενός παλαιστινιακού κράτους από χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Καναδάς και η Αυστραλία (…) επιβάλλει μια άμεση απάντηση: την άμεση προσάρτηση της Ιουδαίας-Σαμάρειας (σ.σ.: η ονομασία που χρησιμοποιεί το Ισραήλ για την κατεχόμενη Δυτική Όχθη)», ανέφερε ακόμα ο Ιταμάρ Μπεν Γκβιρ σε ανακοίνωση που εξέδωσε.

Ο ίδιος ζήτησε επίσης την «πλήρη διάλυση της Παλαιστινιακής Αρχής».

Ο υπουργός Οικονομικών Μπεζαλέλ Σμότριτς δήλωσε επίσης μέσω του X πως «η μόνη απάντηση σ’ αυτό το αντιισραηλινό διάβημα είναι η προσάρτηση των εδαφών της πατρίδας του εβραϊκού λαού στην Ιουδαία-Σαμάρεια και η οριστική εγκατάλειψη της παράλογης ιδέας ενός παλαιστινιακού κράτους».

«Κύριε πρωθυπουργέ, ήρθε η στιγμή και η απόφαση είναι στα χέρια σας», πρόσθεσε απευθυνόμενος στον Μπενιαμίν Νετανιάχου.

Η παλαιστίνια υπουργός Εξωτερικών Βαρσέν Αγαμπεκιάν Σαχίν καλωσόρισε τις αναγνωρίσεις.

«Είναι μια κίνηση που μας φέρνει πιο κοντά στην κυριαρχία και την ανεξαρτησία. Μπορεί να μη βάλει αύριο τέλος στον πόλεμο, αλλά είναι μια κίνηση προς τα εμπρός, πάνω στην οποία πρέπει να οικοδομήσουμε», δήλωσε.

Ο παλαιστίνιος πρόεδρος Μαχμούντ Αμπάς δήλωσε από την πλευρά του ότι η σημερινή αναγνώριση από δυτικές χώρες ενός παλαιστινιακού κράτους είναι ένα βήμα προς «μια δίκαιη και διαρκή ειρήνη».

Ο ίδιος υπογράμμισε ότι «η αναγνώριση» από τις χώρες αυτές «του δικαιώματος του παλαιστινιακού λαού στην αυτοδιάθεση, στην ελευθερία και στην ανεξαρτησία θα ανοιξει το δρόμο προς την εφαρμογή της λύσης των δύο κρατών, επιτρέποντας στο παλαιστινιακό κράτος να ζήσει στο πλευρό του κράτους του Ισραήλ με ασφάλεια, ειρήνη και καλή συνενόηση».

Τι σημαίνει η αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους;

Η Παλαιστίνη είναι ένα κράτος που ταυτόχρονα υπάρχει και δεν υπάρχει.

Διαθέτει ευρεία διεθνή αναγνώριση, διπλωματικές αποστολές στο εξωτερικό και ομάδες που συμμετέχουν σε αθλητικές διοργανώσεις, συμπεριλαμβανομένων των Ολυμπιακών Αγώνων, σημειώνει το BBC σε ανάλυσή του.

Ωστόσο, λόγω της μακρόχρονης διαμάχης με το Ισραήλ, δεν έχει διεθνώς συμφωνημένα σύνορα, ούτε πρωτεύουσα ούτε στρατό. Εξαιτίας της ισραηλινής στρατιωτικής κατοχής στη Δυτική Όχθη, η Παλαιστινιακή Αρχή, που ιδρύθηκε μετά τις ειρηνευτικές συμφωνίες της δεκαετίας του 1990, δεν ασκεί πλήρη έλεγχο στη γη ή στον πληθυσμό της.

Με δεδομένο το καθεστώς της ως ένα είδος «ημι-κράτους», η αναγνώριση είναι αναπόφευκτα σε μεγάλο βαθμό συμβολική. Αντιπροσωπεύει μια ισχυρή ηθική και πολιτική δήλωση, αλλά αλλάζει ελάχιστα επί του πεδίου.

Όπως υπογράμμισε ο πρώην Βρετανός υπουργός Εξωτερικών, Ντέιβιντ Λάμι, σε ομιλία του στα Ηνωμένα Έθνη τον Ιούλιο: «Η Βρετανία φέρει ένα ιδιαίτερο βάρος ευθύνης να στηρίξει τη λύση των δύο κρατών». Αναφέρθηκε στη Διακήρυξη Μπάλφουρ του 1917 – που υπέγραψε ο τότε υπουργός Εξωτερικών Άρθουρ Μπάλφουρ – με την οποία η Βρετανία εξέφρασε για πρώτη φορά τη στήριξή της «στην εγκαθίδρυση στην Παλαιστίνη μιας εθνικής εστίας για τον εβραϊκό λαό».

Ωστόσο, η διακήρυξη αυτή, όπως τόνισε ο Λάμι, συνοδευόταν από μια σοβαρή υπόσχεση «ότι τίποτα δεν θα γίνει που θα μπορούσε να θίξει τα αστικά και θρησκευτικά δικαιώματα των υπαρχουσών μη εβραϊκών κοινοτήτων στην Παλαιστίνη».

Οι υποστηρικτές του Ισραήλ έχουν συχνά επισημάνει ότι ο λόρδος Μπάλφουρ δεν αναφέρθηκε ρητά στους Παλαιστινίους ούτε είπε κάτι για τα εθνικά τους δικαιώματα. Όμως η περιοχή που ήταν γνωστή ως Παλαιστίνη, την οποία διοικούσε η Βρετανία μέσω εντολής της Κοινωνίας των Εθνών από το 1922 έως το 1948, θεωρείται εδώ και καιρό «ανοικτή διεθνής υπόθεση», σημειώνει το BBC.

Το Ισραήλ ιδρύθηκε το 1948, αλλά οι προσπάθειες δημιουργίας ενός παράλληλου παλαιστινιακού κράτους ναυάγησαν για πολλούς λόγους.

Όπως είπε ο Λάμι, οι πολιτικοί «έχουν συνηθίσει να προφέρουν τις λέξεις ‘λύση δύο κρατών’».

Η φράση αυτή αναφέρεται στη δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους στη Δυτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας, πάνω-κάτω στα όρια που υπήρχαν πριν από τον αραβοϊσραηλινό πόλεμο του 1967, με την Ανατολική Ιερουσαλήμ – που κατέχει το Ισραήλ από τότε – ως πρωτεύουσα.

Ωστόσο, οι διεθνείς προσπάθειες για την επίτευξη λύσης δύο κρατών δεν έχουν αποδώσει, και ο εποικισμός μεγάλων τμημάτων της Δυτικής Όχθης από το Ισραήλ, που θεωρείται παράνομος από το διεθνές δίκαιο, έχει μετατρέψει την ιδέα σε ένα σχεδόν κενό σύνθημα.

Γιατί αναγνωρίζουν τώρα αυτές οι χώρες το κράτος της Παλαιστίνης;

Διαδοχικές βρετανικές κυβερνήσεις μιλούσαν για την αναγνώριση ενός παλαιστινιακού κράτους, αλλά μόνο ως μέρος μιας ειρηνευτικής διαδικασίας, κατά προτίμηση σε συντονισμό με άλλους δυτικούς συμμάχους και «τη στιγμή της μέγιστης επιρροής».

Το να γίνει απλώς ως μια συμβολική κίνηση, πίστευαν οι κυβερνήσεις, θα ήταν λάθος. Θα έκανε τον κόσμο να νιώσει ενάρετος, αλλά στην πραγματικότητα δεν θα άλλαζε τίποτα επί του πεδίου.

Όμως τα γεγονότα προφανώς ανάγκασαν αρκετές κυβερνήσεις να δράσουν.

Οι εικόνες του εξαθλιωμένου λαού της Γάζα και η οργή που μεγαλώνει απέναντι στη στρατιωτική εκστρατεία του Ισραήλ έπαιξαν ρόλο ώστε να φτάσουμε σε αυτό το σημείο.

Ποιοι αναγνωρίζουν την Παλαιστίνη ως κράτος;

Η Παλαιστίνη αναγνωρίζεται σήμερα από περίπου το 75% των 193 μελών του ΟΗΕ.

Στα Ηνωμένα Έθνη έχει το καθεστώς «μόνιμου κράτους-παρατηρητή», που επιτρέπει τη συμμετοχή αλλά όχι το δικαίωμα ψήφου.

Με την αναγνώριση από το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία, η Παλαιστίνη θα απολαμβάνει σύντομα τη στήριξη τεσσάρων από τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Η Κίνα και η Ρωσία αναγνώρισαν την Παλαιστίνη ήδη από το 1988.

Αυτό θα αφήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες – τον μακράν ισχυρότερο σύμμαχο του Ισραήλ – μόνες τους στη μειοψηφία.

Η Ουάσινγκτον έχει αναγνωρίσει την Παλαιστινιακή Αρχή, που σήμερα ηγείται ο Μαχμούντ Αμπάς, από τη δημιουργία της στα μέσα της δεκαετίας του 1990.

Έκτοτε, αρκετοί πρόεδροι έχουν εκφράσει τη στήριξή τους στη μελλοντική δημιουργία παλαιστινιακού κράτους. Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν ήταν ένας από αυτούς. Κατά τις δύο θητείες του, η αμερικανική πολιτική έγειρε έντονα υπέρ του Ισραήλ.