ΧΡΕΙΑΖΕΣΑΙ ΤΑ HIGH PROTEIN ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΟΥ;

Aπό τα περίπτερα και τους φούρνους έως τα μίνι μάρκετ και φυσικά, τα σούπερ μάρκετ, έχουμε κατακλειστεί από προϊόντα που αναφέρουν στη συσκευασία τους τις λέξεις «high protein».

Κυκλοφορούν σε όλες τις πιθανές εκδόσεις.

Από ροφήματα, γιαούρτια και τυριά, έως μακαρόνια, όσπρια, μπάρες και κρουασάν.

Tην ίδια ώρα, υπάρχει μια συνεχώς αυξανόμενη βιβλιογραφία που αναφέρει πως η τακτική κατανάλωση των επεξεργασμένων και υπερεπεξεργασμένων τροφίμων, μας οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια σε πολλά προβλήματα υγείας και σε θάνατο.

Τι έχει συμβεί;

Τι μας κρύβουν;

Γιατί υπάρχουν πια, τόσα προϊόντα με περισσότερη πρωτεΐνη, που δεν φαίνεται να είναι φυσικής προέλευσης;

Είναι κάτι που χρειαζόμαστε ή πρόκειται για ένα ακόμα hype της στροφής που έχει γίνει, παγκοσμίως, σε έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής που περιλαμβάνει και την άσκηση -λέξη που συνειρμικά μας πάει στο “πρωτεΐνη”;

Ζητήσαμε από τον διαιτολόγο-διατροφολόγο, Διονύση Μπουραζάνη να απαντήσει σε αυτές τις, ζωτικής σημασίας, ερωτήσεις.

Ποιος είναι ο λόγος που έχουμε κατακλειστεί από προϊόντα high protein;

O ειδικός μας εξήγησε πρώτα, πως η πρωτεΐνη είναι απαραίτητη για τον οργανισμό μας, σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη και τη διατήρηση των μυών, την ανάπλαση των κυττάρων και την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος, μέσω της παραγωγής αντισωμάτων.

Όλοι λοιπόν, τη χρειαζόμαστε. Όχι όμως, στα ίδια επίπεδα. Και εκεί αρχίζουν τα προβλήματα.

«Υπήρχε η ανάγκη του περιορισμού της παχυσαρκίας, η οποία τέθηκε στη “βιομηχανία” μέσω συστάσεων από οργανισμούς και κυβερνήσεις. Αναζητώντας τρόπους να γίνει αυτό, η πρώτη ιδέα ήταν να βγει η ζάχαρη από πολλά προϊόντα.

Κάποια στιγμή, πέρασαν στην αφαίρεση λιπαρών και τότε κατάλαβαν πως βγάζοντας λιπαρά, μπορούν να παραχθούν υποπροϊόντα, με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη.

Ο πρώτος λόγος λοιπόν, ήταν να παραχθούν προϊόντα -κάποιο δημητριακό, κάποια μπάρα ή κάποιο γαλακτοκομικό-, διατροφικά θρεπτικότερα από τα προηγούμενα».

Τι σημαίνει στην πραγματικότητα, το high protein στα προϊόντα;

«Για να αναγράφεται στην ετικέτα ενός προϊόντος το “protein” πρέπει τουλάχιστον το 10% των θερμίδων του να αποτελούνται από πρωτεΐνη» λέει ο ειδικός, «όσα αναφέρουν το “high protein”, τουλάχιστον το 20% των θερμίδων αποτελείται από πρωτεΐνη. Προσοχή: όχι τα γραμμάρια επί τοις εκατό, αλλά οι θερμίδες.

Μπορούμε να πούμε πως εξ φύσεως high protein είναι τα περισσότερα κρεατικά, αυτά που δεν υπερβάλλουν σε λιπαρά, κάποια γαλακτοκομικά (όπως το cottage ή κάποιο γιαούρτι 0%), αλλά δεν γίνεται το ανάλογο marketing, όπως συμβαίνει με πολλά προϊόντα που φέρουν τη σήμανση για να προωθηθεί καλύτερα.

Για παράδειγμα, αν προσθέσεις σε 0% γιαούρτι κάποια γλυκαντικά και κάποιες άλλες ουσίες, για να το κάνεις λίγο εύγευστο, μπορείς να το προωθήσεις ως high protein γιαούρτι».

Οι προσθήκες αυτές δεν κάνουν το γιαούρτι επεξεργασμένο ή υπερεπεξεργασμένο, δηλαδή γίνονται αυτό που δεκάδες μελέτες αναφέρουν ως “νέα μεγάλη απειλή” για την υγεία μας;

«Πρέπει να γίνουν κάποιες διευκρινίσεις. Επεξεργασμένο μπορεί να είναι ένα προϊόν που έχει παστεριωθεί.

Τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα είναι όντως, πρόβλημα όταν καταναλώνονται σε τακτική βάση. Εν προκειμένω, ωστόσο έχουμε να κάνουμε με ένα επεξεργασμένο τρόφιμο, έναντι ενός άλλου επίσης επεξεργασμένου, διαφορετικής θρεπτικής αξίας».

Το γιαούρτι δεν είναι φυσικό προϊόν -τουλάχιστον αυτά που τρώγαμε μικροί, στα χωριά και πήγαιναν από την παραγωγή στην κατανάλωση;

«Αυτό το φυσικό γιαούρτι έχει πάρα πολλά λιπαρά και δεν πρόκειται για κάτι με φυσική υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη. Ένα που βρίσκουμε στο σούπερ μάρκετ, έχει γλυκαντικά για να είναι πιο εύγευστο.

Αν μιλάμε για απλό γιαούρτι χαμηλότερων λιπαρών, έχει απλά αποβουτυρωθεί. Τα γλυκαντικά μπαίνουν σε προϊόντα με βάση το γιαούρτι».

Τι είναι καλύτερο για την υγεία μας;

«Η υγεία μας δεν καθορίζεται από ένα συγκεκριμένο προϊόν, αλλά από το σύνολο αυτών, σε κατανάλωση που κάνουμε σε ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Οπότε, από την στιγμή που δεν τρώμε μόνο ρίζες ή μόνο γιαούρτια ή μόνο κότες από τον κήπο μας, δεν μπορούμε να πούμε ότι ένα προϊόν που θα φάμε μία στο τόσο, θα καθορίσει συνολικά την υγεία μας».

Αν βάλουμε στην καθημερινότητα μας, τουλάχιστον ένα από τα high protein προϊόντα, τι επιπτώσεις μπορεί να υπάρχουν στην υγεία μας;

«Αν βάλουμε στην καθημερινότητα μας ένα high protein γιαούρτι, σε σχέση με ένα γιαούρτι στο πήλινο που έχει πολλά κορεσμένα λιπαρά, ένας άνθρωπος που έχει υψηλή χοληστερίνη, θα πάρει μόνο θετικά πράγματα.

«Δεν είμαι καθόλου υπέρ του ότι η επεξεργασία των τροφίμων είναι πάντα κακή. Υπάρχουν και κακές, αλλά αν έχουμε τη δυνατότητα να επιλέξουμε σωστά και να βλέπουμε τα συστατικά που υπάρχουν στην ετικέτα, μόνο βλαβερό δεν είναι το προϊόν».

Ποια συστατικά στην ετικέτα αποκαλύπτουν ποιο προϊόν είναι βλαβερό

Όπως λέει ο κύριος Μπουραζάνης «στην ετικέτα ενός προϊόντος, τα συστατικά γράφονται κατά φθίνουσα σειρά, σε ποσότητα, σε περιεκτικότητα.

Δηλαδή, αν δούμε τα συστατικά ενός αναψυκτικού και το πρώτο πράγμα που γράφει μετά το νερό είναι η ζάχαρη, καταλαβαίνουμε ότι αυτό το προϊόν έχει μεγάλη ποσότητα ζάχαρης.

Αν το συγκρίνουμε με ένα άλλο προϊόν που δεν έχει ζάχαρη, αλλά περιέχει γλυκαντικά, προφανώς θα πάμε σε αυτό, γιατί ξέρουμε αποδεδειγμένα ότι η υπερκατανάλωση της ζάχαρης οδηγεί στην παχυσαρκία και μεταβολικά νοσήματα, όπως ο διαβήτης κλπ.

Ένα αναψυκτικό με κάποιο γλυκαντικό, σίγουρα θα μας δώσει την ευχαρίστηση που θα μας προσφέρει και το άλλο αναψυκτικό, με πολύ λιγότερες αρνητικές, έως μηδαμινές, συνέπειες.

Σίγουρα δεν είμαστε όλοι τεχνολόγοι τροφίμων, να ξέρουμε κάθε πρόσθετο που υπάρχει στο προϊόν τι είναι.

Αφηνόμαστε στα χέρια του κάθε φορέα που κάνει έλεγχο σε αυτά τα προϊόντα. Όταν παρατηρείται πως υπάρχει κάποιο ύποπτο πρόσθετο στοιχείο σε κάποια ύποπτη ποσότητα, το προϊόν αποσύρεται από την αγορά.

Επίσης, αν η μια εταιρεία παρατηρεί πως υπάρχει κάτι περίεργο σε προϊόν του ανταγωνισμού, προκειμένου να αυξήσει τις δικές της πωλήσεις, προχωρά σε καταγγελία. Οπότε, ειδικά στις μεγάλες εταιρείες, πιθανώς, δεν κυκλοφορεί κάτι επιβλαβές».

Πώς θα καταλάβεις αν είναι high protein ένα προϊόν ή πρόκειται για τρικ

Για να επιστρέψουμε στην πρωτεΐνη, η υπερπληθώρα high protein προϊόντων έχει να κάνει και με την προώθηση ενός πιο υγιεινού τρόπου ζωής, που μας οδηγεί στην υγιή γήρανση;

«Ο fitness τρόπος ζωής που υπάρχει πλέον, κακό δεν κάνει. Παλιά, όταν είχε πρωτοκυκλοφορήσει το τσιγάρο, γινόταν μεγάλο marketing για αυτό. Μιλάμε όμως, για μια χρονική περίοδο πολύ χαμηλότερου εκπαιδευτικού μοντέλου κοινωνίας, από το τωρινό.

Πλέον, από την στιγμή που υπερπροβάλλεται ο fitness τρόπος ζωής, ξέρουμε πως δεν κάνει κακό, βάσει επιστημονικών αποδείξεων. Είπα και νωρίτερα ότι προκειμένου να καταναλώσουμε κάτι το οποίο είναι χαμηλότερης ποιότητας, ένα λίγο επεξεργασμένο τρόφιμο που θα μας δώσει λίγα παραπάνω θρεπτικά συστατικά και πρωτεΐνες, κακό δεν κάνει.

Αυτό δεν σημαίνει πως θα μας πάει και στη Γη της Επαγγελίας, διατροφικά».

Τα έξυπνα επεξεργασμένα τρόφιμα

Δεν έχουμε όλοι τις ίδιες ανάγκες, Έχουμε όμως, όλοι ανάγκη από τρόφιμα που μας κάνουν καλό. Στα high protein προϊόντα, είναι χρήσιμο να βλέπουμε από πού προέρχεται η πρωτεΐνη, γιατί μπορεί απλά να πρόκειται για ένα τρικ. Μια προσθήκη που κάνει ένα τρόφιμο έξυπνα επεξεργασμένο, όπως λέει ο ειδικός.

Χαρακτηριστικά, ο κύριος Μπουραζάνης εξήγησε ότι «ένα παξιμάδι που δεν έχει μόνο σιτάρι, αλλά περιέχει και λίγο όσπριο, μπορεί να κυκλοφορήσει ως high protein, γιατί έχει μέσα περισσότερες πρωτεΐνες, λόγω του οσπρίου. Αυτό όμως, εγώ δεν θα το πω υπερεπεξεργασμένο προϊόν. Θα πω ότι είναι πιο έξυπνα επεξεργασμένο.

Ένα high protein τυρί θα το πω επίσης έξυπνο, γιατί σημαίνει πως έχουν αφαιρεθεί πολλά λιπαρά κι έτσι αυξήθηκε η περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη.

Για παράδειγμα, το cottage έχει τα λιγότερα λιπαρά σε τυρί, κατά κύριο λόγο. Είναι 4 με 5% στην κανονική version και 1 με 2% στη light. Το κατίκι που επίσης, θεωρείται πολύ υγιεινό, έχει 12 με 14% λιπαρά.

Είναι πιο λιπαρό μεν, αλλά είναι στα λιπαρά που είναι αποδεκτά, όταν κάνουμε μια διατροφή που είναι χαμηλή σε λίπος».

Πότε η πρωτεΐνη γίνεται λίπος στο σώμα μας

Είναι χρήσιμο λοιπόν, να τσεκάρουμε την πρωτεΐνη των προϊόντων σε συνάρτηση με τα λιπαρά; Και τελικά, πόση πρωτεΐνη χρειαζόμαστε κάθε μέρα για να λειτουργεί σωστά ο οργανισμός μας;

«Η γενική οδηγία είναι πως ο άνθρωπος χρειάζεται από 0.8 έως 2.2 γραμμάρια πρωτεΐνης ανά κιλό σωματικού βάρους. Ο καθένας βέβαια, μπορεί να το παρερμηνεύσει πολύ εύκολα αυτό, καθώς δεν εννοούμε 0.8 με 2.2 γραμμάρια στο κανονικό σωματικό βάρος, αλλά στην άλυπη μυική μάζα. Το λίπος βγαίνει από την εξίσωση.

Επίσης, είναι διαφορετικό το ζητούμενο του καθενός.

Για παράδειγμα, κάποιοι θέλουν να χάσουν κιλά, ενώ άλλοι θέλουν να διαχειριστούν την υψηλή χοληστερίνη. Όλοι οφείλουμε να κοιτάμε εάν ένα τρόφιμο είναι υγιεινό και αυτό το καταλαβαίνουμε από τα συστατικά που αναγράφονται στην ετικέτα. Μετά ασχολούμαστε και με τη διατροφική του αξία.

«Όταν ένας άνθρωπος ασχολείται με το βάρος, τα λιπαρά και τις θερμίδες, αυτό έρχεται σε συνάρτηση με το τι καταναλώνει μέσα στην ημέρα του και τι στόχο έχει. Δεν μπορώ να πω σε κάποιον που έχει υγιές βάρος και δεν έχει χοληστερίνη, να “κόψει” τη φέτα που έχει περισσότερα λιπαρά».

Για αυτό και επιμένω πως δεν μπορούμε να συγκρίνουμε τα τρόφιμα μεταξύ τους και να λένε πως το τάδε είναι καλό και το δείνα κακό. Έχει να κάνει με τις ανάγκες και τους στόχους του καθενός».

Ένας υγιής ενήλικας, χωρίς υψηλή χοληστερίνη, που γυμνάζεται, τι ανάγκες έχει σε πρωτεΐνη, καθώς όπως βλέπω γύρω μου, γίνεται μια υπερβολή στην κατανάλωση της.

«Άλλη πρωτεΐνη χρειάζεται άνθρωπος 50 κιλών, άλλη ένας 100 κιλών, άλλη ένας παχύσαρκος και άλλη ένας μυώδης. Η κατανάλωση πρωτεΐνης είναι ανάλογη με το τι θέλουμε να επιτύχουμε.

Κάποιος που θέλει να χάσει βάρος, καταναλώνει περισσότερη πρωτεΐνη από αυτή που θα κατανάλωνε σε άλλες συνθήκες, γιατί τον βοηθάει πολύ στον κορεσμό του.

Μελέτες δείχνουν πως στην υπερκατανάλωση, στην περίσσεια πρωτεΐνης σε πολύ μεγάλο βαθμό -πάνω από 3.5 γραμμάρια ανά κιλού σωματικού βάρους- αποθηκεύεται σε λίπος.

Δεν μπορεί δηλαδή, να την αξιοποιήσει κάπως το σώμα. Είναι ωστόσο, νούμερα που χρησιμοποιούμε σε ατομική αξιολόγηση. Δεν μπορώ να πάω σε γενικό πληθυσμό».

Το βασικό λάθος που κάνουμε με τη διατροφή μας

Μολονότι μιλάμε για πολύ ευαίσθητα πράγματα, με κάποια επιπλέον ή λιγότερα γραμμάρια να μπορούν να ανατρέψουν τις ισορροπίες, οι περισσότεροι δεν μπαίνουμε στον κόπο να ζητήσουμε την άποψη ενός ειδικού, αλλά κάνουμε τα δικά μας πειράματα (ενδεχομένως με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης) στο σώμα μας.

Συχνά λοιπόν, δεν βλέπουμε το αποτέλεσμα που θέλουμε «ή μπορεί και να το δούμε, αλλά να είναι αποτέλεσμα τύχης.

Το βέβαιο είναι επειδή υπερ προβάλλεται το θέμα της διατροφής, ο καθένας προσπαθεί να κανονίσει μόνος του τι θα κάνει. Είναι σαν να προσπαθούμε να διαχειριστούμε μόνοι μας μια κούρα για την καρδιαγγειακή μας υγεία, μετά την εμφάνιση ενός θέματος.

Δεν το κάνουμε όμως, αυτό. Πηγαίνουμε σε καρδιολόγο. Το ίδιο θα πρέπει να κάνουμε και με τη διαχείριση της διατροφής μας, εφόσον δεν έχουμε να διαχειριστούμε κάποιο νόσημα: να πηγαίνουμε σε διατροφολόγους. Ο καθένας είναι τόσο διαφορετικός και οι γενικότητες είναι αυτές που μπερδεύουν τον κόσμο».

Οι γενικότητες δεν οδηγούν στο επιθυμητό αποτέλεσμα «και τότε καταλήγουν σε εμάς, γιατί ενώ καταναλώνουν πολλή πρωτεΐνη, δεν βλέπουν κάποια αλλαγή στο στόχο που έχουν βάλει».

Σε κάθε περίπτωση, όπως είχε πει και ένας προπονητής “κι εγώ πάω κάθε μέρα στα μπουζούκια, αλλά δεν ξέρω να παίζω μπουζούκι”.

Κατά συνέπεια, όλοι τρώμε και όλοι μπορούμε να κάνουμε απλές μαθηματικές εξισώσεις, αλλά όχι τις σύνθετες που χρειάζεται ο υπολογισμός της πρωτεΐνης και των λοιπών θρεπτικών συστατικών, που βοηθούν τον οργανισμό μας να λειτουργεί υποδειγματικά.

Τον ταλαιπωρούμε με τόσους πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Ας μην το κάνουμε και με την πρωτεΐνη.

«Η δουλειά των επιστημόνων διατροφής δεν είναι να δίνουν ένα χαρτί με αυτά που πρέπει να καταναλωθούν» καταλήγει ο κύριος Μπουραζάνης. «Είναι να συζητάμε με τους ανθρώπους και να εξηγούμε κάποια πράγματα, όπως το γιατί πρέπει να καταναλώνει συγκεκριμένα τρόφιμα ή ποια τον “πηγαίνουν” πίσω.

Είμαστε η δικλείδα ασφαλείας για να υλοποιεί το κάθε άτομο τον στόχο του -αφού πρώτα πειραματιστεί μόνο του, καθώς η σωστή διατροφή προβάλλεται ως κάτι εύκολο, αλλά δεν είναι -και δη για τον σύγχρονο άνθρωπο».