ΗΓΕΤΗΣ ΑΛΕΞΗΣ VS. ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΣ ΤΣΙΠΡΑΣ

Πάει κι αυτό. 

Με ένα βίντεο 198 δευτερολέπτων στα σόσιαλ, ο Αλέξης Τσίπρας παραιτήθηκε από τη βουλευτική του ιδιότητα κι έθεσε σε λειτουργία την αντίστροφη μέτρηση για το νέο πολιτικό φορέα στον οποίο, αργά ή γρήγορα, θα ηγηθεί. 

Από μια άποψη, ευτυχώς. Η φημολογία σερνόταν εδώ και καιρό κι ενώ είναι μάλλον σίγουρο ότι ελάχιστοι άνθρωποι έχουν γνώση του ακριβούς σχεδίου και των προθέσεων του πρώην Πρωθυπουργού, το «περιεχόμενο Τσίπρας» (πότε θα κάνει το κόμμα; πώς θα το λένε; ποιοι θα πάνε μαζί του;) προσφερόταν αφειδώς και καθημερινά. Περισσότερο ως σενάριο, μυστηρίου ή επιστημονικής φαντασίας, παρά ως ρεπορτάζ.

Κι επίσης, τώρα που ο Τσίπρας ξεκαθαρίζει σιγά σιγά τις προθέσεις του, μπορεί να ξεκολλήσει και η αντιπολίτευση από την κινούμενη άμμο που βρίσκεται ενώ, καλώς ή κακώς, τον περιμένει ως καταλύτη των εξελίξεων – ειδικά τα κόμματα που έχουν προκύψει από τις διασπάσεις του ΣΥΡΙΖΑ (πέντε τις μέτρησε χθες, όχι πετώντας την σκούφια του για τα νέα, ο Παύλος Πολάκης). Δεν το λέει μόνο η πολιτική λογική, το λένε και τα μαθηματικά της κάλπης ότι αν η πολύπαθη κεντροαριστερά θέλει να είναι αξιόμαχη αντίπαλος της ΝΔ, αυτό δεν μπορεί να γίνει και με ΣΥΡΙΖΑ, και με Νέα Αριστερά, και με κόμματα Στέφανου Κασσελάκη, Ζωής Κωνσταντοπούλου, Γιάνη Βαρουφάκη, πόσο μάλλον και με κόμμα Τσίπρα δίπλα στο ΠΑΣΟΚ.  

«Δεν είμαστε αντίπαλοι με τον Τσίπρα», είπε ο Σωκράτης Φάμελλος, «σεβαστή» χαρακτήρισε την απόφασή του ο Αλέξης Χαρίτσης συμφωνώντας μαζί του ότι η εποχή «δε χρειάζεται μεσσίες», στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ μίλησαν για «πράξη υπέρβασης» και «θετική εξέλιξη» απονέμοντάς του τον τίτλο του «ηγέτη της προοδευτικής παράταξης». Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Παύλος Μαρινάκης, σήκωσε τους ώμους και χαρακτήρισε την παραίτηση Τσίπρα «κοινοβουλευτικά αδιάφορη», ενώ ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ, Νίκος Ανδρουλάκης, πέρασε αμέσως στην επίθεση κατηγορώντας τον Τσίπρα ότι «σχεδίασε και σκηνοθέτησε τη διάλυση του ΣΥΡΙΖΑ», η δε Άννα Διαμαντοπούλου είδε τις πέντε διασπάσεις του Πολάκη και τις ανέβασε σε επτά. Ίσως η πιο σκληρή αντίδραση ήρθε από τον Αλέκο Αλαβάνο («να γονατίσει και να ζητήσει συγγνώμη»), επιβεβαιώνοντας ότι τουλάχιστον στην πολιτική οι παλιές αγάπες σπάνια πάνε στον παράδεισο. 

Ο Αλέξης Τσίπρας παραιτήθηκε σε μια στιγμή παρατεταμένης στασιμότητας για το πολιτικό σκηνικό. Μια στιγμή που, παραδόξως, όλοι μοιάζουν να χάνουν. Η ΝΔ, με τις εξαγγελίες της Θεσσαλονίκης να μην έχουν φανεί ακόμα στην καθημερινότητα, δεν μπορεί να ξεκολλήσει δημοσκοπικά προς τα πάνω, τα Τέμπη την πληγώνουν ξανά (μετά τον ΟΠΕΚΕΠΕ), ενώ έχει κάνει την εμφάνισή της κι εσωκομματική αμφισβήτηση προς τον Κυριάκο Μητσοτάκη (από τις τελευταίες παρεμβάσεις Δένδια-Στυλιανίδη ως τα παραπολιτικά των κυριακάτικων εφημερίδων που είναι «γλυκά πονούσε το μαχαίρι» εδώ και κάποιον καιρό). Για την αντιπολίτευση, τα είπαμε και πριν: δεν τραβάει που δεν τραβάει, περίμενε έτσι κι αλλιώς τον Τσίπρα, ενώ η περίφημη «αντισυστημική ψήφος» είναι για όλους ο μεγάλος μπαλαντέρ/άγνωστος Χ.

Σε αυτό το κλίμα, ο Τσίπρας έχει πυκνώσει εδώ και καιρό τις δημόσιες παρεμβάσεις του. Μιλάει ψύχραιμα, γενικόλογα κι επιδιώκει με θεσμικό τρόπο να υπερασπιστεί το legacy της πρωτης πολιτικής περιόδου του, τονίζοντας όσα θεωρεί επιτυχίες (από τη Συμφωνία των Πρεσπών ως την έξοδο από τα Μνημόνια) κι επιχειρώντας να διορθώσει όσα θεωρεί ότι έχουν μείνει και τον αδικούν (κυρίως όσον αφορά τη διαπραγμάτευση του 2015). Το βιβλίο του, που αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον τον Δεκέμβριο, θα είναι προφανώς το αποκορύφωμα του πολυσυζητημένου rebranding. 

Οι μαμάδες της μεσαίας τάξης μάλλον τον αγαπάνε ακόμα, η«ΣΥΡΙΖΑ generation» θυμάται με ρομαντισμό την στιγμή της με τις διαδοχικές νίκες του 2015, κάποιοι προοδευτικοί (και όχι μόνο) ρεαλιστές, ακόμα κι αν δεν ταυτίζονται πλήρως μαζί του, αναγνωρίζουν μόνο στο δικό του πρόσωπο το ειδικό βάρος που μπορεί να απομακρύνει από την εξουσία μια κυβέρνηση που, μετά από διαδοχικά μεγάλσκάνδαλα, βρίσκεται πια σε ηθική αποδρομή αναγάγοντας σε πολιτικούς αντιπάλους τους γονείς των Τεμπών. Για όλους αυτούς είναι ακόμα ο «ηγέτης Αλέξης», η φλόγα της περιόδου 2010-2015 δεν μπορεί να επαναληφθεί, αλλά μετά από τη δεκαετία της επώδυνης ωρίμανσης που ακολούθησε για όλους (και για εκείνον) είναι έτοιμοι να τον ψηφίσουν ξανά με άλλους, ίσως πιο στέρεους, όρους.

Κι έπειτα είναι ο «αλγόριθμος Τσίπρας». Τον ακολουθεί και σε αυτά τα πρώτα βήματα της επιστροφής του, μοιάζει να κινείται με τη στρατηγική κάποιου που προηγείται. Δηλαδή, περισσότερο φροντίζει να μην κάνει λάθη, παρά να εμπνεύσει. Να αποφύγει αναφορές που ξυπνούν πάθη και να «απολογηθεί» τόσο όσο (χωρίς δηλαδή ακριβώς να απολογείται) για όσα του καταλογίζονται, εστιάζοντας στο «δεν είμαστε όλοι ίδιοι». Δε μιλάει για Αριστερά, επικρίθηκε για τη μη αναφορά στη Γάζα στο συνέδριο του Economist (αν και πολλαπλασίασε τις αναφορές του κατόπιν), προκαλεί αμηχανία στους παλιούς συντρόφους επιμένοντας σε αυτό το κόνσεπτ του «νέου πατριωτισμού».

Αυτή τη φορά φαίνεται να κατεβαίνει στον πολιτικό στίβο με πιο ισχυρές συμμαχίες, χωρίς να είναι όλο το σύστημα εξουσίας εναντίον του. Και να είναι πιο συνειδητοποιημένος ότι ένα πολύ κουρασμένο εκλογικό σώμα, παραδομένο στις χαμηλές προσδοκίες, τον βλέπει ως μια επιλογή εναλλαγής στην εξουσία παρά ως τον οραματιστή που θα τα αλλάξει όλα «με ένα νόμο κι ένα άρθρο».  

Η πάλη μεταξύ του «ηγέτη» και του «αλγόριθμου», θα γίνει ζύμωση που θα καταλήξει σε πρόταση. Η επιτυχία της θα εξαρτηθεί από πολλούς παράγοντες: το timing, αν θα έχει αντίπαλο τον Κυριάκο Μητσοτάκη ή κάποιον άλλον, αν θα παραμείνει κατακερματισμένο το κεντροαριστερό τερέν. Ωστόσο, ακόμα κι αν δεν μπραντάρει το comeback του ως «ριζοσπαστικό», από την στιγμή που κι ο ίδιος λέει ότι «δε θέλει να καθοδηγήσει από τα πάνω» και προτάσσει την «κοινωνική δικαιοσύνη», υπάρχει μια απαίτηση που είναι ταυτόχρονα και πεδίον δόξης λαμπρό (όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά λίγο πολύ παντού): ένα προοδευτικότερο φορολογικό σύστημα που επιτέλους θα φορολογήσει τον πλούτο και θα μειώσει στην πράξη τις ανισότητες, ανακόπτοντας την ξέφρενη πορεία της ακροδεξιάς.