Το “Φορτηγό”, η “πλατεία” και οι μουτζούρες

Όλοι οι άνθρωποι αλλάζουν, γιατί να εξαιρούνται οι μεγάλοι;

Και οι μεγάλοι στο είδος τους μεταλλάσσονται, αυτό μειώνει το έργο τους;

Είναι, άραγε, «ασέβεια», όταν πεθαίνουν, να λέμε και να γράφουμε γι’ αυτά τα σκαμπανεβάσματά τους; Είναι «άκαιρο» να θυμόμαστε ότι πλάι στο «Φορτηγό» και «Στη συγκέντρωση της ΕΦΕΕ» («Η πλατεία ήταν γεμάτη») συνυπάρχει και το «Μητσοτάκ»;

Ο καθένας δίνει την απάντησή του. Αλλά είναι υποκριτικό, όταν ένας μεγάλος πεθαίνει, να θέλουν να βλέπουμε μόνο τη μία πλευρά του και να αποφεύγουμε την άλλη. Διότι κάθε μεγάλος συντίθεται από όλες τις πλευρές του. Και στο τέλος κρατάμε τις μεγάλες στιγμές του, αυτές μένουν.

Όταν πέθανε ο Μίκης Θεοδωράκης μέσα σε οικουμενική αναγνώριση κυριάρχησαν οι μεγάλες στιγμές του, αλλά δεν κρύφτηκαν τα επιμέρους πολιτικά φάλτσα του. Δεν ξεχάσαμε ότι ο Μίκης των αγώνων και της Αριστεράς συμμάχησε το 1989 με τον παραδοσιακά αντίπαλο πολιτικό του χώρο, τη Δεξιά του (πατρός) Μητσοτάκη.

Δεν ξεχάσαμε, επίσης, ότι στο όνομα ενός (απεχθούς) «πατριωτισμού», στα στερνά του συμπορεύθηκε με ακροδεξιούς και εθνικιστές στο συλλαλητήριο για το «μακεδονικό» (2018), προκαλώντας ανατριχίλα στους παλιούς συνοδοιπόρους του. Όμως, στο τέλος δεν έμειναν αυτές οι μουτζούρες. Έμεινε ο Μίκης της «Ρωμιοσύνης», τον Μίκη των ποιητών κρατάμε για πάντα.

Έτσι και με τον Σαββόπουλο. Πλήρης αντιφάσεων, έφτασε μέχρι την πολιτική μετάλλαξη. Ο αναρχίζων αριστερός των δεκαετιών του ’60 και του ’70 απαρνήθηκε τα νεανικά του και έγραψε το «Μητσοτάκ» το 1989, για «να βγάλουμε απ’ τη μέση το κνώδαλο αυτό, τον παπατζή». Δηλαδή τον Ανδρέα Παπανδρέου!

{Και ας «παραμερίσουμε» μια, τουλάχιστον αμφιλεγόμενη (ίσως και ανατριχιαστική), δήλωσή του, το 2011, με την οποία πρότεινε να κηρυχθεί η Αθήνα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και να στέλνουμε τους μετανάστες σε αραιοκατοικημένα νησιά.}

Δεν είναι «ασέβεια» να τα θυμόμαστε αυτά. Όταν κάνεις τέτοια πολιτική με την τέχνη, δεν περιμένεις να είσαι στο απυρόβλητο.

Άλλωστε, ο ίδιος ο Σαββόπουλος είχε από καιρό αλλάξει στρατόπεδο. Και δεν το έκρυβε. Βγήκε ανοιχτά το 2023 και τάχθηκε «υπέρ της αυτοδυναμίας της ΝΔ», του (υιού) Μητσοτάκη αυτή τη φορά.

Λένε ότι οι άνθρωποι είναι πολιτικά αριστεροί στα νιάτα τους και γίνονται δεξιοί στα γεράματά τους. Ο Σαββόπουλος δεν ακολούθησε αυτόν τον «κανόνα». Δεν περίμενε να γεράσει για να αλλάξει, το έκανε εγκαίρως, στα 45 του, ανοιχτά και καθαρά. Γι’ αυτό και σήμερα τον αποθεώνουν όσοι μισούσαν αυτά που εξέφραζε το έργο των νεανικών του χρόνων.

Οι άλλοι, αποχαιρετώντας τον, θα κρατήσουμε το «Φορτηγό» και τη «γεμάτη πλατεία», τότε που «όλα ήταν συνειδητά». Συνειδητά ήταν και τα μετέπειτα.

Ίσως για επίλογο θα ταίριαζε αυτός ο στίχος του Ελύτη:

«Κάπου ανάμεσα Τρίτη και Τετάρτη πρέπει να παράπεσε η αληθινή σου μέρα».