ΠΟΣΟ ΧΡΟΝΟ ΧΑΝΟΥΜΕ ΠΕΡΙΜΕΝΟΝΤΑΣ ΤΟ ΛΕΩΦΟΡΕΙΟ;

Στην Αθήνα, η αναμονή στη στάση του λεωφορείου έχει γίνει σχεδόν τελετουργία: κοιτάζεις την οθόνη της τηλεματικής, μετά τον δρόμο, μετά ξανά την οθόνη του κινητού. Το λεωφορείο που αναφέρει το πρόγραμμα του ΟΑΣΑ πως θα έπρεπε να πλησιάζει, δεν έρχεται ποτέ.

Ο προγραμματιστής Μάρκος Φραγκάκης περίμενε για χρόνια, κάθε απόγευμα μετά το σχόλασμά του, στην αφετηρία των λεωφορείων στον σταθμό του Μετρό Χαλανδρίου. Το λεωφορείο 461 που τον εξυπηρετούσε, υποτίθεται ότι ξεκινούσε από την αφετηρία στις 7, όμως πολύ συχνά εμφανιζόταν με μισή ώρα καθυστέρηση. Το δρομολόγιο των 7 ουσιαστικά δεν γινόταν ποτέ και το επόμενο, στις 7:30, ήταν εκείνο που τελικά εκτελούνταν.

Καθώς περίμενε, ο ίδιος είχε αναπτύξει μια μικρή ρουτίνα. Συμπλήρωνε τη φόρμα παραπόνων του ΟΑΣΑ και κατέγραφε με σχολαστική ακρίβεια κάθε χαμένο δρομολόγιο. «Ο ΟΑΣΑ μου απαντούσε εγγράφως» λέει στο NEWS 24/7. Κάθε φορά κι άλλη δικαιολογία, «μια το λεωφορείο χάλασε, την άλλη ο οδηγός αρρώστησε», θυμάται. Ώρες χαμένες στις στάσεις, χωρίς ενημέρωση και χωρίς καμία αίσθηση προβλεψιμότητας. Αυτή η καθημερινή ταλαιπωρία που είναι κοινό βίωμα χιλιάδων επιβατών, ήταν που τελικά τον οδήγησε να μετατρέψει την απογοήτευσή του σε εργαλείο.

«Είχα πάντα μια απορία», λέει. «Αν ο ΟΑΣΑ δεν μπορεί να κάνει τα δρομολόγια που γράφει το πρόγραμμα, γιατί δεν το ενημερώνει; Θα ήταν πιο ειλικρινές να πει: “Αυτά μπορώ να κάνω σήμερα, αυτά όχι”».

Ο προγραμματιστής δημιούργησε το AthensBus.info, μια διαδικτυακή εφαρμογή που μετράει, με βάση τα δεδομένα της τηλεματικής του ΟΑΣΑ, πόσα δρομολόγια πραγματοποιούνται στην πράξη κάθε μέρα σε κάθε λεωφορειακή γραμμή της Αθήνας. Ο στόχος του AthensBus.info είναι να συμβάλλει στην καλύτερη λειτουργία των λεωφορείων της Αθήνας. Βασική αρχή του δημιουργού είναι πως για να βελτιώσουμε κάτι, πρέπει πρώτα να το μετρήσουμε. Έφτιαξε αυτό το εργαλείο για να αναδείξει τα προβλήματα που υπάρχουν, με στόχο οι δυσλειτουργίες να γίνουν ορατές σε ανθρώπους που μπορούν να επηρεάσουν και να βελτιώσουν την καθημερινότητα πολλών επιβατών.

ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ

Η εφαρμογή παρακολουθεί τις ενδείξεις της τηλεματικής για περισσότερες από 8.500 στάσεις ανά πέντε λεπτά. Αν ένα λεωφορείο εμφανιστεί ως «αναμενόμενο» και λίγα λεπτά αργότερα εξαφανιστεί από το σύστημα, αυτό σημαίνει ότι όντως πέρασε από τη στάση.

«Στην ουσία», λέει, «παρακολουθώ τι “λέει” η τηλεματική για κάθε στάση και προσπαθώ να καταλάβω ποια λεωφορεία πέρασαν πραγματικά. Δεν είναι πάντα εύκολο. Τα δεδομένα δεν είναι τέλεια, αλλά τις περισσότερες φορές η εκτίμηση είναι πολύ κοντά στην πραγματικότητα».

Στην καρδιά της μεθοδολογίας βρίσκονται τρεις κατηγορίες δεδομένων:

• Προβλεπόμενα δρομολόγια: Το κανονικό πρόγραμμα του ΟΑΣΑ, όπως θα έπρεπε να εκτελείται αν υπήρχαν διαθέσιμα όλα τα οχήματα και οι οδηγοί.
• Ημερήσιος προγραμματισμός: Το αναθεωρημένο πρόγραμμα που συντάσσεται από τον ΟΑΣΑ λίγες ημέρες νωρίτερα, λαμβάνοντας υπόψη ελλείψεις σε προσωπικό και στόλο. Συνήθως περιλαμβάνει λιγότερα δρομολόγια από τα προβλεπόμενα.
• Εκτιμώμενα δρομολόγια που έγιναν: Ο πραγματικός αριθμός δρομολογίων που προκύπτει από την τηλεματική και συνήθως είναι ακόμη χαμηλότερος από τον ημερήσιο προγραμματισμό, λόγω έκτακτων ελλείψεων ή βλαβών.

Ο ΣΤΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΑΣΑ ΣΤΑ ΧΑΡΤΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ

Η Ο.ΣΥ. (Οδικές Συγκοινωνίες) δηλώνει συνολικά 1.673 λεωφορεία σύμφωνα με την τελευταία επίσημη ενημέρωση, τον Αύγουστο του 2024 – 1.096 πετρελαίου, 228 φυσικού αερίου και 349 ηλεκτρικά.

Όμως, σύμφωνα με τις μετρήσεις του AthensBus, την 23η Οκτωβρίου 2025 κυκλοφόρησαν στους δρόμους της Αθήνας 1.244 λεωφορεία, σχεδόν 430 λιγότερα από τον θεωρητικά διαθέσιμο στόλο.

Ο δημιουργός του AthensBus.info παρατηρεί ότι συχνά ο σχεδιασμός «στα χαρτιά» δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Αν ο συνολικός στόλος που δηλώνεται είναι στην πράξη μικρότερος, τότε και ο ημερήσιος προγραμματισμός βασίζεται σε υπερεκτιμημένα δεδομένα και σε λεωφορεία που δεν υπάρχουν. Κάθε αστοχία στον σχεδιασμό μεταφράζεται σε χαμένες ώρες αναμονής στη στάση.

ΠΟΣΑ ΔΡΟΜΟΛΟΓΙΑ ΧΑΝΟΝΤΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

Στη σύγκριση μεταξύ Ημερήσιου Προγραμματισμού και Προβλεπόμενων Δρομολογίων, κάποιες γραμμές καταγράφουν δραματικές αποκλίσεις, με δεκάδες δρομολόγια να μην πραγματοποιούνται ποτέ.

Αν πάρουμε ως παράδειγμα την 23η Οκτωβρίου 2025, η εικόνα είναι αποκαλυπτική.

• 602 – Νέα Ιωνία – Καλογρέζα – Στ. Πανόρμου (κυκλική): 55 προβλεπόμενα δρομολόγια, 13 στον ημερήσιο προγραμματισμό – μόλις 24% των προγραμματισμένων δρομολογίων υλοποιήθηκαν.
• Α3 – Ακαδημία – Γλυφάδα (μέσω Λ. Βουλιαγμένης): 72 προβλεπόμενα, 19 στον ημερήσιο προγραμματισμό – 26% τήρηση των δρομολογίων του προγράμματος.
• Α15 – Στ. Λαρίσης – Δάσος: 114 προβλεπόμενα, 38 στον ημερήσιο προγραμματισμό – 33% τήρηση του προγράμματος του ΟΑΣΑ.
• 218 – Πειραιάς – Στ. Δάφνη: 70 προβλεπόμενα, 46 στον ημερήσιο προγραμματισμό – 66% των προγραμματισμένων δρομολογίων υλοποιήθηκαν.

Πρόκειται για γραμμές που διασχίζουν πυκνοκατοικημένες περιοχές και συνδέουν βασικούς σταθμούς του μετρό με γειτονιές που εξαρτώνται σχεδόν αποκλειστικά από τα λεωφορεία. Κι όμως, την ημέρα εκείνη, σε πολλές γραμμές, περισσότερα από τα μισά δρομολόγια που προβλέπονται δεν έγιναν ποτέ.

ΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΕΙΝΑΙ ΓΝΩΣΤΑ ΣΤΟΝ ΟΑΣΑ

Η τηλεματική, που τροφοδοτεί και το AthensBus.info, είναι σύστημα του ίδιου του ΟΑΣΑ. Οργανισμός και επιβάτες έχουν πρόσβαση στα ίδια ακριβώς δεδομένα. Η διαφορά είναι ότι ο πρώτος δεν τα δημοσιοποιεί συγκεντρωτικά. Μέσα από την εφαρμογή, οι πολίτες μπορούν ουσιαστικά να βλέπουν όσα βλέπει και ο ΟΑΣΑ – τις ίδιες ενδείξεις, τις ίδιες ελλείψεις, τις ίδιες καθυστερήσεις.

Όπως εξηγεί ο Μάρκος Φραγκάκης, «μπορεί να υπάρχει κάποιο εσωτερικό λογισμικό που να κάνει αυτό που κάνω κι εγώ. Ίσως ο ΟΑΣΑ να το βλέπει, ίσως και όχι». Το βέβαιο, πάντως, είναι ότι τα δεδομένα δείχνουν με σαφήνεια τα προβλήματα: ποια δρομολόγια δεν έγιναν, ποιες γραμμές υπολειτουργούν και πόσο απέχει ο σχεδιασμός από την πραγματικότητα.

Με άλλα λόγια, ο ΟΑΣΑ γνωρίζει ήδη τα ζητήματα. Το AthensBus.info απλώς τα καθιστά ορατά και προσβάσιμα σε όλους. «Θέλω ο χρήστης να μπορεί να βλέπει καθαρά ποιες γραμμές είχαν τη χειρότερη κάλυψη», λέει. «Να βλέπει, όχι μόνο για σήμερα, αλλά και τι συνέβη χθες ή την περασμένη εβδομάδα, κάτι που στο site του ΟΑΣΑ δεν υπάρχει».

Ο δημιουργός του AthensBus.info δεν περιμένει πια στις στάσεις. «Δουλεύω από το σπίτι, ούτε το αυτοκίνητο χρειάζεται να πάρω», λέει γελώντας. Όμως η επιμονή του να μετράει όσα λεωφορεία δεν ήρθαν ποτέ συνεχίζει να εξυπηρετεί όσους τα περιμένουν ακόμα.