“Φλέγεται” η Βραζιλία μετά την επιχείρηση – σφαγή με εκατοντάδες νεκρούς

Οι εικόνες με δεκάδες νεκρούς από την αστυνομική – επιχείρηση σφαγή κατά των συμμορίας ναρκωτικών, που δρα σε φαβέλες στο Ρίο ντε Τζανέιρο, προκαλούν οργή και αποτροπιασμό. Η αστυνομική επιχείρηση άφησε πίσω της εκατοντάδες νεκρούς, με πολίτες να ζητούν δικαιοσύνη και παραίτηση του κυβερνήτη του Ρίο.

Όπως γράφει το AP, δεκάδες κάτοικοι φαβελών συγκεντρώθηκαν μπροστά από το κυβερνητικό μέγαρο της πολιτείας φωνάζοντας “δολοφόνοι” και κρατώντας σημαίες της χώρας, βαμμένες με κόκκινη μπογιά.

Οικογένειες των θυμάτων τοποθέτησαν χθες δεκάδες σορούς σε δρόμο μιας από τις περιοχές-στόχους για να δείξουν το μέγεθος της επιχείρησης. Το αποτρόπαιο θέαμα προκάλεσε ερωτήματα για τον αριθμό των νεκρών και τις τακτικές της αστυνομίας και το Ανώτατο Δικαστήριο της Βραζιλίας, ζήτησε από τον κυβερνήτη του Ρίο, Κλαούντιο Κάστρο, να παράσχει λεπτομερή στοιχεία για την επιχείρηση.

“Ήταν σφαγή”, δήλωσε η Μπάρμπαρα Μπαρμπόζα, εργαζόμενη στο συγκρότημα φαβελών Πένια, μία από τις δύο τεράστιες κοινότητες που στοχοποιήθηκαν από την αστυνομία. Όπως είπε, ο γιος της είχε σκοτωθεί σε προηγούμενη επιχείρηση στην Πένια.

“Μας έχουν καταδικάσει σε θάνατο; Σταματήστε να μας σκοτώνετε”, είπε η ακτιβίστρια Ρουτ Σάλεζ, 56 ετών.

Στην επιχείρηση της Τρίτης συμμετείχαν περίπου 2.500 αστυνομικοί και στρατιώτες στις φαβέλες Πένια και Κομπλέξο ντου Αλεμάο.

Ο Φελίπε Κούρι, γραμματέας της αστυνομίας της πολιτείας του Ρίο, δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ότι βρέθηκαν επιπλέον σοροί υπόπτων σε δασική περιοχή, οι οποίοι –όπως είπε– φορούσαν παραλλαγή και πολεμούσαν με τις δυνάμεις ασφαλείας. Πρόσθεσε ότι κάτοικοι είχαν αφαιρέσει ρούχα και εξοπλισμό από τις σορούς, πράξη που θα διερευνηθεί ως αλλοίωση στοιχείων.

“Αυτά τα άτομα βρίσκονταν στο δάσος, εξοπλισμένα με στολές παραλλαγής, γιλέκα και όπλα. Τώρα βρέθηκαν μόνο με εσώρουχα ή σορτσάκια, χωρίς εξοπλισμό, λες και πέρασαν μέσα από μια πύλη και άλλαξαν ρούχα”, είπε ο Κούρι.

Νωρίτερα την Τετάρτη, στην Πένια, κάτοικοι περικύκλωσαν πολλές από τις σορούς —που είχαν τοποθετηθεί σε φορτηγά και εκτεθεί σε κεντρική πλατεία— φωνάζοντας “σφαγή” και “δικαιοσύνη” πριν φτάσουν οι ιατροδικαστικές αρχές.

“Μπορούσαν να τους συλλάβουν, γιατί να τους σκοτώσουν έτσι; Πολλοί ήταν ζωντανοί και ζητούσαν βοήθεια”, είπε η κάτοικος Ελιζαντζέλα Σίλβα Σάντος, 50 ετών. “Ναι, είναι έμποροι ναρκωτικών, αλλά είναι άνθρωποι”.

Ο αριθμός των συλληφθέντων υπόπτων ανήλθε σε 113 και κατασχέθηκαν περίπου 90 τουφέκια και πάνω από έναν τόνο ναρκωτικών.

Σκηνές χάους, κλειστά σχολεία και καταστήματα

Η επιχείρηση, στην οποία συμμετείχαν ελικόπτερα, τεθωρακισμένα οχήματα και πεζές δυνάμεις, στόχευε τη συμμορία “Κόκκινη Εντολή”. Τα μέλη της ανταπέδωσαν με πυρά, προκαλώντας σκηνές χάους σε όλη την πόλη την Τρίτη. Σχολεία στις πληγείσες περιοχές έκλεισαν, πανεπιστήμιο ακύρωσε μαθήματα και δρόμοι αποκλείστηκαν με λεωφορεία που χρησιμοποιήθηκαν ως οδοφράγματα.

Πολλά καταστήματα παρέμειναν κλειστά και την Τετάρτη το πρωί στην Πένια, ο τοπικός ακτιβιστής Ραούλ Σαντιάγο δήλωσε ότι βρήκε περίπου 15 πτώματα πριν ξημερώσει.

«Είδαμε ανθρώπους εκτελεσμένους: με τραύματα από όπλο στην πλάτη, στο κεφάλι, μαχαιρωμένους, δεμένους. Αυτό το επίπεδο αγριότητας, το μίσος που ξεχειλίζει — δεν υπάρχει άλλος τρόπος να το περιγράψεις πέρα από “σφαγή”», συγκλονίζει ο Σαντιάγο.

“Επιτυχία” για τον κυβερνήτη η επιχείρηση – Αντιδράσεις για τη βιαιότητά της

Ο δικαστής του Ανωτάτου Δικαστηρίου, Αλεξάντρε ντε Μοράες, διέταξε τον Κάστρο να παράσχει πληροφορίες για την επιχείρηση και προγραμμάτισε ακρόαση με τον κυβερνήτη και τους επικεφαλής της στρατιωτικής και πολιτικής αστυνομίας τη Δευτέρα στο Ρίο.

Η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Γερουσίας ζήτησε διευκρινίσεις από την πολιτειακή κυβέρνηση του Ρίο, ενώ οι εισαγγελείς ζήτησαν αποδείξεις ότι δεν υπήρχε λιγότερο βίαιος τρόπος για να επιτευχθούν οι στόχοι της επιχείρησης.

Η ομοσπονδιακή εισαγγελία ζήτησε από το Ινστιτούτο Ιατροδικαστικών Ερευνών να διασφαλίσει ότι οι νεκροψίες θα περιλαμβάνουν πλήρη περιγραφή και φωτογραφική και ακτινογραφική τεκμηρίωση όλων των τραυμάτων.

Ο Κάστρο δήλωσε την Τρίτη ότι το Ρίο βρίσκεται σε πόλεμο με τη “ναρκοτρομοκρατία”, έναν όρο που θυμίζει τη ρητορική της κυβέρνησης Τραμπ κατά της διακίνησης ναρκωτικών στη Λατινική Αμερική.

Την Τετάρτη, ο Κάστρο χαρακτήρισε την επιχείρηση “επιτυχία”, εξαιρώντας τον θάνατο των τεσσάρων αστυνομικών.

Η κυβέρνηση της πολιτείας υποστήριξε ότι οι ύποπτοι που σκοτώθηκαν αντιστάθηκαν στις αρχές.

Το Ρίο είναι εδώ και δεκαετίες θέατρο φονικών αστυνομικών επιδρομών. Τον Μάρτιο του 2005 σκοτώθηκαν περίπου 29 άτομα στην περιοχή Μπαϊσάδα Φλουμινένσε, ενώ τον Μάιο του 2021, 28 σκοτώθηκαν στη φαβέλα Ζακαρεζίνιο.

Ωστόσο, η κλίμακα και η φονικότητα της επιχείρησης της Τρίτης είναι πρωτοφανείς. ΜΚΟ και ο ΟΗΕ εξέφρασαν γρήγορα ανησυχία για τον εξαιρετικά υψηλό αριθμό θυμάτων και ζήτησαν έρευνα.

«Κατανοούμε πλήρως τις προκλήσεις του να αντιμετωπίζει κανείς βίαιες και καλά οργανωμένες ομάδες όπως η “Κόκκινη Εντολή”», δήλωσε η εκπρόσωπος του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα Μάρτα Ουρτάδο. Όμως η Βραζιλία πρέπει “να σπάσει αυτόν τον κύκλο ακραίας βαρβαρότητας και να διασφαλίσει ότι οι αστυνομικές επιχειρήσεις συμμορφώνονται με τα διεθνή πρότυπα για τη χρήση βίας”, πρόσθεσε, ζητώντας συνολική μεταρρύθμιση στην αστυνόμευση.

Αργότερα την Τετάρτη, ο πρόεδρος Λουίζ Ινάσιου Λούλα ντα Σίλβα δήλωσε στο X ότι έδωσε εντολή στον υπουργό Δικαιοσύνης και τον επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Αστυνομίας να συναντηθούν με τον Κάστρο στο Ρίο.

Η Βραζιλία δεν μπορεί να αποδεχθεί ότι το οργανωμένο έγκλημα “συνεχίζει να καταστρέφει οικογένειες, να καταπιέζει κατοίκους και να διασπείρει ναρκωτικά και βία στις πόλεις”, ανέφερε.

Οι στόχοι της επιχείρησης ήταν η σύλληψη ηγετών και ο περιορισμός της εδαφικής επέκτασης της συμμορίας «Κόκκινη Εντολή», η οποία έχει αυξήσει την επιρροή της στις φαβέλες τα τελευταία χρόνια.

“Τα να σκοτώνεις με αυτόν τον τρόπο πάνω από 100 άτομα, δεν βοηθάει”

Ο κυβερνήτης Κάστρο, μέλος του συντηρητικού Φιλελεύθερου Κόμματος, είπε την Τρίτη ότι το Ρίο είναι “μόνο του σ’ αυτόν τον πόλεμο”, επικρίνοντας την ομοσπονδιακή κυβέρνηση του Λούλα για έλλειψη στήριξης.

Οι δηλώσεις του αντικρούστηκαν από το Υπουργείο Δικαιοσύνης, το οποίο ανέφερε ότι είχε ανταποκριθεί σε όλα τα αιτήματα της πολιτείας του Ρίο για ανάπτυξη εθνικών δυνάμεων, ανανεώνοντας την παρουσία τους 11 φορές.

Ο υπουργός Δικαιοσύνης Ρικάρντο Λεβαντόφσκι χαρακτήρισε την επιχείρηση εξαιρετικά αιματηρή και βίαιη. “Πρέπει να αναρωτηθούμε αν τέτοιου είδους ενέργειες είναι συμβατές με το Κράτος Δικαίου που μας διέπει όλους”, δήλωσε στους δημοσιογράφους την Τετάρτη.

Τα εγκληματικά δίκτυα έχουν επεκτείνει την παρουσία τους σε ολόκληρη τη Βραζιλία τα τελευταία χρόνια, ακόμη και στο τροπικό δάσος του Αμαζονίου.

Ο Ρομπέρτο Ουτσόα, από το think-tank “Brazilian Forum on Public Safety”, είπε ότι οι εγκληματικές συμμορίες έχουν ενισχυθεί παρά αυτές τις βίαιες επιχειρήσεις, υποδεικνύοντας ότι είναι αναποτελεσματικές.

«Το να σκοτώνεις πάνω από 100 άτομα με αυτόν τον τρόπο δεν θα βοηθήσει να μειωθεί η εξάπλωση της “Κόκκινης Εντολής”. Οι νεκροί θα αντικατασταθούν σύντομα», είπε ο Ουτσόα.