ΘΑ ΔΡΟΣΙΣΕΙ ΠΟΤΕ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ;

«Η συνεργασία με το Χάρβαρντ και τον καθηγητή Bas Smets ανοίγει τον δρόμο για μια πιο δροσερή, βιώσιμη και ανθεκτική Αθήνα – μια πόλη που μαθαίνει, καινοτομεί και δίνει το παράδειγμα» δήλωσε ο δήμαρχος Αθηναίων, Χάρης Δούκας κατα την παρουσίαση του Cooling Athens, την Παρασκευή 24 Οκτωβρίου, στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης.

Το Cooling Athens είναι μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε από τον καθηγητή Bas Smets και τους φοιτητές του Harvard University Graduate School of Design και παρουσιάζει μεταξύ άλλων και δύο προτάσεις που αναπτύχθηκαν από το γραφείο του για τον Δήμο Αθηναίων. Στόχος δεν είναι άλλος από να αντιμετωπιστεί η αστική υπερθεμαση μέσα από στρατηγικές βασισμένες στην φύση, χρησιμοποιώντας το νερό και περισσότερη βλάστηση.

Άλλωστε, η μείωση της θερμοκρασίας της πόλης ήταν εξαρχής μια από τις προεκλογικές θέσεις της δημοτικής αρχής, με τον Χάρη Δούκα να δηλώνει ότι στο βάθος της πενταετίας μπορούν να πετύχουν μείωση της θερμοκρασίας στην Αθήνα κατα 5 βαθμούς κελσίου.

Προς το παρόν βέβαια, και ενώ διανύουμε ήδη περίπου ενάμισι χρόνο από την εκλογή του, δεν είναι πολλές οι δράσεις που προβλέπονται να έχουν άμεση εφαρμογή στις πιο προβληματικές γειτονιές του Δήμου.

ΟΙ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΜΕ ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας σε κάθε κάτοικο αστικού κέντρου θα πρέπει να αναλογεί 9 τ.μ. πρασίνου. Για όποιον κυκλοφορεί στην Αθήνα, δεν είναι δύσκολο να ξέρει ότι ο στόχος αυτός σε πολλές περιοχές είναι εξαιρετικά μακρινός με τα υφιστάμενα δεδομένα.

Όπως τόνισε και κατα την παρουσίαση του ο Δήμαρχος, τέσσερις από τις επτά δημοτικές κοινότητες του Δήμου Αθηναίων δεν ανταποκρίνονται στο κατώτατο αυτό όριο των 9 τ.μ.:

• 2η ΔΚ (Άγιος Αρτέμιος – Ζάπειο – Ιλίσια – Καλλιμάρμαρο – Κυνοσάργους – Μετς – Νέος Κόσμος – Παγκράτι)
• 4η ΔΚ (Ακαδημία Πλάτωνος – Κολωνός – Κολοκυνθού – Λόφος Σκουζέ – Σεπόλια)
• 5η ΔΚ (Άγιος Παντελεήμονας – Ελαιώνας – Κυπριάδου – Πατήσια – Προμπονάς – Ριζούπολη)
• 6η ΔΚ (Κυψέλη – Πλατεία Βάθης – Πολύγωνο)

Απευθυνθήκαμε στον Δήμο Αθηναίων για να μάθουμε αν έχουν υλοποιηθεί ή αν πρόκειται να υλοποιηθούν συγκεκριμένα σχέδια για αυτές τις Δημοτικές Κοινότητες προκειμένου να μειωθεί η θερμοκρασία τους.

Όπως μας ενημερώνει ο Νίκος Χρυσόγελος, Αντιδήμαρχος Κλιματικής Διακυβέρνησης & Κοινωνικής Οικονομίας, περά από την Διπλή Ανάπλαση που συντελείται στον Ελαιώνα, αυτή την στιγμή υπάρχει το πρόγραμμα Cooling Havens που αφορά έξι σημεία στην Αθήνα όπου θα γίνουν παρεμβάσεις όπως κήποι συλλογής βρόχινου νερού, βιοκανάλια και κήπους που ποτίζονται με ανακτημένο νερό.

Τα έξι σημεία δροσισμού στα οποία θα γίνουν οι παρεμβάσεις είναι: στο Πάρκο Ιλισίων (Ιλίσια), στο χώρο πρασίνου Αγ. Λαύρας (Στ. ΗΣΑΠ, Α. Πατήσια), Πλατεία Λακωνίας (Αμπελόκηποι), Πλατεία Ράμνες (Κολωνός/Μεταξουργείο), Πάρκο Αγίου Νικολάου Πευκακίων (Νεάπολη Εξαρχείων), Φωκίωνος Νέγρη (Κυψέλη).

«Επειδή θέλουμε να κάνουμε συμμετοχικό σχεδιασμό με τους πολίτες,  γίνεται η διαβούλευση στις δημοτικές ενότητες και δεχόμαστε προτάσεις, συζητάμε τα σχέδια που έχουν προετοιμάσει οι τεχνικοί σύμβουλοι κ.ο.κ. Έχουν γίνει τέτοιες διαβουλεύσεις στα Άνω Πατήσια, στην Νεάπολη και στην περιοχή των Αμπελοκήπων. Θα γίνει ένας δεύτερος και ένας τρίτος κύκλος διαβούλευσης» αναφέρει ο κ. Χρυσόγελος σημειώνοντας ότι ο ορίζοντας ολοκλήρωσης των έργων είναι το 2027.

Όσο θετικές και ελπιδοφόρες και αν είναι αυτές οι παρεμβάσεις δεν γίνεται να μην παρατηρήσουμε ότι οι εν λόγω Δημοτικές Κοινότητες δεν φαίνεται να εμπλουτίζονται με νέα σημεία πρασίνου, αφού οι δράσεις φαίνονται να εστιάζουν σε μέρη που και σήμερα υπάρχει πράσινο,  μιας και μιλάμε για το Πάρκο Προμπονά (5η ΔΚ) ή την Φωκίωνος Νέγρη (6η ΔΚ) ενώ στη 2η και στη 4η δημοτική ενότητα -που ανήκουν στις προβληματικές- δεν φαίνεται να προβλέπεται καμία παρέμβαση.

Στο παραπάνω ο κ. Χρυσόγελος υπογραμμίζει ότι έχει μεγάλη σημασία στο αστικό κέντρο να πυκνώσει το πράσινο ακόμα και στις περιοχές που ήδη υπάρχουν δέντρα και θα πρέπει να δοθεί μεγάλη έμφαση στην διαχείριση του νερού.

«Η Φωκίωνος Νέγρη είναι ένα πάρα πολύ καλό παράδειγμα για το πως μια υποβαθμισμένη και πολύ ζεστή περιοχή, άλλαξε ολοκληρωτικά με το πράσινο. Τώρα η Φωκίωνος Νέγρη, ένα από τα πολύ καλά παραδείγματα που έχουμε. Εκεί θα στοχεύσουμε στο πως χρησιμοποιούμε το νερό, καθώς υπάρχουν πολλά υπόγεια νερά που δημιουργούν πρόβλημα ενώ θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για πότισμα και δροσιά.

Στο Πάρκο Ιλισίων θα κάνουμε μια μεγαλύτερη παρέμβαση έτσι ώστε να βελτιωθεί το άλσος, το οποίο γερνάει και δεν έχει νερό. Θέλουμε να αναζωογονηθεί το δάσος και αυτό θα γίνει και με την παρουσία νερού. Δηλαδή δημιουργούμε συνθήκες οι οποίες ενδυναμώνουν το πράσινο. Μπορεί να βλέπετε σήμερα πράσινο, αλλά μπορεί να καταρρεύσει πολύ σύντομα αυτό. Δηλαδή όταν πέφτει ο υδροφόρος ορίζοντας, μπορεί να ξεραθούν δέντρα, όπως συμβαίνει στο Λυκαβηττό, στον Φιλοπάππου –  για τα οποία έχουμε υποβάλλει σχετικές προτάσεις που αφορούν την αναζωογόνηση τους».

ΠΡΟΕΚΛΟΓΙΚΕΣ ΥΠΟΣΧΕΣΕΙΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΔΡΟΜΟΛΟΓΗΘΕΙ ΑΚΟΜΑ

Οι νέες προτάσεις δροσισμού της πόλης που έφερε η ομάδα του Bas Smets, είναι μια καλή ευκαιρία για να ρίξουμε μια ματιά στις προεκλογικές υποσχέσεις του Χάρη Δούκα που αφορούσαν το θέμα και το κατα πόσο έχουν προχωρήσει ή όχι.

Πιο συγκεκριμένα, ανάμεσα στις προεκλογικές θέσεις αναφέρονταν οι εξής δράσεις που συνδέονται με την μείωση της θερμοκρασίας στην πόλη:

• δημιουργία πράσινων διαδρομών
• επιλογή τμημάτων δρόμων-αδιεξόδων που θα κλείσουν για την κυκλοφορία οχημάτων και θα φυτευτούν με δέντρα και από τις δύο μεριές
• πράσινες στέγες, δώματα και κινητροδότηση για ανάπτυξη πράσινων προσόψεων στον οικοδομικό ιστό της πόλης

Αδιαμφισβήτητα μια θετική εξέλιξη είναι το Πληροφοριακό Σύστημα Δενδροφυτεύσεων όπου καταγράφονται όλες οι νέες φυτεύσεις που γίνονται από το Δήμο, στοχεύοντας στις 5.000 ετησίως.

Για αδιέξοδα που θα κλείσουν από αμάξια ή πράσινες στέγες δεν έχουμε ακούσει , όμως ο κ. Χρυσόγελος επισημαίνει ότι υπάρχει το πιλοτικό πρόγραμμα ASCEND, που πραγματοποιείται στην περιοχή της πλατείας Καραμανλάκη, προς τα Πατήσια όπου γίνονται παρεμβάσεις  σε συνεργασία με το τοπικό σχολείο και κάνουν μια πράσινη ταράτσα και θα συλλέγουν το νερό της βροχής – κάτι που θα επεκταθεί και σε άλλα σχολεία του Δήμου.

«Περιμένουμε να εγκριθεί μια μελέτη για την Στρατηγική για την Ανθεκτικότητα και προετοιμάζουμε μια σειρά από προτάσεις που θα υποβάλουμε στο Πράσινο Ταμείο με ένα σύνολο τέτοιων έργων έτσι ώστε να αλλάξουν περιοχές και να βελτιώσουμε το πράσινο. Προσπαθούμε να προωθήσουμε ένα σύνολο έργων και σε αυτό εμπλέκουμε και τους μαθητές και τους νέους ανθρώπους. Και βέβαια όλα αυτά θα αναπτυχθούν σε μια μεγαλύτερη κλίμακα, έχοντας τις μελέτες πια και τους πόρους» λέει ο ίδιος.

ΤΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΑ ΣΤΟ ΑΠΥΡΟΒΛΗΤΟ

Πριν την εκλογή του, ο Χάρης Δούκας είχε κάνει μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση με τον καθηγητή Ματθαίο Σανταμούρη για το πως μπορεί να μειωθεί η θερμοκρασία στην Αθήνα έως και 5°C.

Όπως τόνιζε σε αυτή την συζήτηση ο καθηγητής, ένας από τους βασικούς λόγους που υπάρχουν υψηλές θερμοκρασίες στην Αθήνα είναι από τα αυτοκίνητα, λόγω της θερμότητας που εκλύουν. Παράλληλα, αξίζει να αναφέρουμε σε αυτό το σημείο ότι στο Κλιματικό Σύμφωνο Πόλης ο Δήμος έχει δεσμευτεί ότι μέχρι το 2030 θα μειωθούν οι εκπομπές αερίων κατα 80%.

Παρόλα αυτά όμως, δεν καταφέραμε να εντοπίσουμε κάποια ενέργεια που να έχει εφαρμοστεί ήδη και που να περιορίζει την χρήση των αυτοκινήτου στην πόλη.

Πάντως, όπως ενημερώνει ο κ. Χρυσόγελος αυτή την στιγμή προχωρούν μελέτες για την ανάπτυξη δημοτικής συγκοινωνίας στην πρωτεύουσα – ακόμα μια προεκλογική υπόσχεση του κ. Δούκα – με στόχο να μειωθούν οι μετακινήσεις με το αυτοκίνητο και να συνδεθούν γειτονιές της Αθήνας που μέχρι πρότινος δεν είχαν καλή διασύνδεση.

«Πρέπει να μειώσουμε τη διέλευση των οχημάτων μέσα από την Αθήνα γιατί είναι οι περισσότεροι είναι διερχόμενοι. Περίπου το 50% των μετακινήσεων αποτελούν διέλευση μέσα από την Αθήνα – από άλλες περιοχές με προορισμό άλλες περιοχές- οπότε είναι πάρα πολύ σημαντικό να ολοκληρωθούν τα έργα και να υπάρχει καλύτερη δημόσια συγκοινωνία. Είναι πάρα πολύ σημαντικό να αφήνει ο άλλος το αυτοκίνητο και να ξέρει ότι υπάρχει αξιόπιστη συγκοινωνία, γιατί αλλιώς δεν μπορείς να πιέσεις για μείωση της κίνησης» εξηγεί ο κ. Χρυσόγελος.

Παράλληλα, έχουν ήδη ολοκληρωθεί οι μελέτες για ένα δίκτυο 17 χιλιομέτρων ποδηλατόδρομου που θα περνάει μέσα από την πόλη και θα συνδέεται με τον Βόρειο Ποδηλατικό Άξονα (ευθύνης της Περιφέρειας) για τον οποίο εδώ και τουλάχιστον 15 χρόνια γίνονται εξαγγελίες.

Όπως λέει ο κ. Χρυσόγελος ελπίζουν μέχρι το 2027 να έχει ολοκληρωθεί για την Αθήνα ο νέος αυτός ποδηλατόδρομος που «θα περνάει από γειτονιές, για να διευκολύνουμε την μετακίνηση σε επίπεδο της γειτονιάς».

ΔΥΟ ΝΕΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ

Παρουσιάζοντας το όραμά του Δήμου, ο Δήμαρχος Αθηναίων, Χάρης Δούκας, δήλωσε: «Η Αθήνα βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της μάχης ενάντια στην κλιματική κρίση. Σε μια πόλη με ελλείψεις σε μεγάλους χώρους πρασίνου, επενδύουμε σε καινοτόμες λύσεις για να μειώσουμε τη θερμοκρασία και να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής των πολιτών», αν και με βάση όσα μαθαίνουμε κατανοούμε ότι ακόμα αναμένουμε τις δράσεις που πρόκειται να γίνουν προς αυτή την κατεύθυνση.

Σε αυτό το μείγμα προτάσεων και δράσεων έρχονται να προστεθούν όσα παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο του Cooling Athens. Μετά την Νέα Υόρκη και το Παρίσι, η Αθήνα είναι η τρίτη πόλη που μπήκε στο μικροσκόπιο του αρχιτέκτονα τοπίου, Bas Smets, των συνεργατών και φοιτητών του.

Πιο συγκεκριμένα,  στην έρευνα εξετάζουν πώς το τοπίο μπορεί να λειτουργήσει ως δυναμικό στοιχείο του μικροκλίματος, μεταμορφώνοντας τον αστικό ιστό σε ένα ζωντανό σύστημα που δροσίζει και σκιάζει την πόλη. Μαζί με τους φοιτητές του διερευνούν τις κλιματολογικές συνθήκες στην Αθήνα, σε μία χρονική περίοδο από το 2025 έως το 2100. Εξετάζουν τέσσερα κλιματικά σενάρια με άνοδο της θερμοκρασίας από +2°C έως +5°C.

Οι δύο βασικές προτάσεις στις οποίες καταλήγουν είναι:

Plaka Green Canopy: Με ένα δίκτυο αναρριχώμενων φυτών, που εκτείνεται στα σοκάκια της Πλάκας, δημιουργείται φυσική σκίαση στους δημόσιους χώρους και τις προσόψεις των κτιρίων.

Varvakeios Urban Forest: Με τη δημιουργία πάρκου πάνω από το υφιστάμενο πάρκινγκ, μία «σκληρή» επιφάνεια μετατρέπεται σε «αστικό δάσος» με αποτέλεσμα τη διαμόρφωση δροσερού μικροκλίματος. Έτσι, διαμορφώνεται δημόσιος χώρος για παιχνίδι και ξεκούραση.

 

Είναι ενδιαφέρον βέβαια να παρατηρήσει κανείς, ότι και οι δύο προτάσεις αφορούν χώρους στην 1η Δημοτική Ενότητα, στο λεγόμενο ιστορικό κέντρο και όχι εφαρμογές σε επίπεδο γειτονιών. Όπως αναφέρθηκε στην παρουσίαση πρόκειται για προτάσεις που θα έχει ο Δήμος Αθηναίων υπ’ όψιν του και θα συζητηθούν. Σε περίπτωση που αποφασιστεί να προχωρήσουν, θα χρειαστει μια μακρά περίοδος με εγκρίσεις και τεχνικές μελέτες για να ολοκληρωθούν.

Όσο θετικά και ελπιδοφόρα και αν ακούγονται όλα τα παραπάνω δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η κλιματική κρίση είναι ήδη εδώ και κάθε χρόνο γίνεται όλο και πιο αισθητή η παρουσία της ειδικά στους κατοίκους της πρωτεύουσας. Όπως τονίστηκε και κατά την εκδήλωση από όλους τους συμμετέχοντες, οι συνθήκες απαιτούν δραστικές αποφάσεις και η στιγμή για δράση είναι τώρα. Μένει λοιπόν να το δούμε.