Γιατί το ψήφισμα του ΟΗΕ για τη Γάζα ίσως αποδειχθεί επικίνδυνο

Το ψήφισμα που εγκρίθηκε κατά πλειοψηφία από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, το βράδυ της Δευτέρας (17/11), και το οποίο βασίστηκε στο “ειρηνευτικό σχέδιο” Τραμπ για τη Γάζα, φιλοδοξεί να σκιαγραφήσει τα επόμενα βήματα της εκεχειρίας, που εφαρμόζεται στην περιοχή ήδη από τις 20 Οκτωβρίου, και να ανοίξει τον δρόμο για την κρατική υπόσταση της Παλαιστίνης.

Ωστόσο, όπως επισημαίνει και σχετική ανάλυση της βρετανικής εφημερίδας The Guardian, είναι τόσο ασαφές που το καθιστά “ένα από τα πιο ιδιόμορφα ψηφίσματα στην ιστορία των Ηνωμένων Εθνών” ενώ καταγράφονται αυξημένες ανησυχίες για απουσία των ίδιων των Παλαιστινίων από τη διαμόρφωση του μέλλοντος της χώρας τους.

Αυτός ήταν και ο λόγος που Ρωσία και Κίνα επέλεξαν να μην ψηφίσουν υπέρ του εν λόγω ψηφίσματος κατά τη συνεδρίαση του ΟΗΕ. Βέβαια δεν καταψήφισαν, αλλά απείχαν.

Συγκεκριμένα, ο πρεσβευτής της Ρωσίας στον ΟΗΕ, Βασίλι Νεμπέντζια, δήλωσε ότι η χώρα του απέχει από την ψηφοφορία επειδή το σχέδιο παρακάμπτει τη συμμετοχή των Παλαιστινίων ενώ ο Κινέζος ομόλογός του, Φου Κονγκ, εξήγησε ότι απέχει λόγω της ασάφειας του ειρηνικού σχεδίου σχετικά με τη διακυβέρνηση της Γάζας από τους Παλαιστινίους και τη λύση των δύο κρατών.

 

Το ψήφισμα δίνει τον απόλυτο έλεγχο της Γάζας στον Ντόναλντ Τραμπ, με τον Τόνι Μπλερ ως άμεσο υφιστάμενό του στην “Επιτροπή Ειρήνης”, η οποία θα επιβλέπει τις ειρηνευτικές δυνάμεις, μια επιτροπή Παλαιστινίων τεχνοκρατών και μια τοπική αστυνομική δύναμη για διάστημα δύο ετών,τονίζει η ανάλυση της Guardian, επισημαίνοντας πως κανείς δεν γνωρίζει ποιοι άλλοι θα συμμετέχουν στην “Επιτροπή Ειρήνης”.

Μόνο, όπως δήλωσε ο Τραμπ, “θα προεδρεύω εγώ και θα περιλαμβάνει τους πιο ισχυρούς και σεβαστούς ηγέτες σε όλο τον κόσμο”.

Όπως αναφέρεται, η “Επιτροπή Ειρήνης” θα ενημερώνει τακτικά το Συμβούλιο Ασφαλείας για την πρόοδο και τις δραστηριότητές της αλλά δεν θα υπάγεται στον ΟΗΕ ούτε θα δεσμεύεται από προηγούμενα αποφάσεις του Οργανισμού.

Ο κύριος ρόλος της είναι να επιβλέπει τη “Διεθνή Δύναμη Σταθεροποίησης” (International Stabilisation Force – ISF), της οποίας η σύνθεση επίσης δεν έχει καθοριστεί ακόμα, αλλά οι ΗΠΑ θέλουν να αναπτύξουν έως τον Ιανουάριο.

Οι χώρες, στις οποίες έχουν απευθυνθεί οι ΗΠΑ, μεταξύ των οποίων η Αίγυπτος, η Ινδονησία, η Τουρκία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, εμφανίζονται επιφυλακτικές.

Το ψήφισμα αναφέρει ότι η ISF θα “διασφαλίσει τη διαδικασία αποστρατιωτικοποίησης της Γάζας”, κάτι που πρακτικά σημαίνει ότι θα πρέπει να αφοπλίσει τη Χαμάς, η οποία ξεκαθάρισε αμέσως μετά την ψηφοφορία στον ΟΗΕ, ότι δεν προτίθεται να παραδώσει τα όπλα. Οι χώρες που πιθανόν θα συμμετέχουν στη “Διεθνή Δύναμη Σταθεροποίησης” δεν φαίνονται ιδιαίτερα διατεθιμένες να έρθουν σε (ένοπλη) αντιπαράθεση με τους έμπειρους μαχητές της παλαιστινιακής οργάνωσης.

Παράλληλα, η ISF υποτίθεται ότι θα αναλάβει την ασφάλεια των εδαφών, που τώρα κατέχονται από τις ισραηλινές δυνάμεις, κάτι που επίσης θα μπορούσε να οδηγήσει σε συγκρούσεις, ιδιαίτερα αν οι Ισραηλινοί εμφανιστούν απρόθυμοι να αποχωρήσουν.

Σημειώνεται επίσης ότι το ψήφισμα δεν κατέστησε σαφές ούτε το ποιοι θα απαρτίζουν την επιτροπή Παλαιστινίων τεχνοκρατών, που υποτίθεται ότι θα αναλάβουν την καθημερινή λειτουργία της Γάζας, υπό την καθοδήγηση του Τραμπ και των λοιπών ηγετών. Θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρεθούν τέτοιοι τεχνοκράτες, πρόθυμοι να συνεργαστούν με τον Τραμπ και ταυτόχρονα να έχουν επιρροή στους 2,2 εκατομμύρια επιζώντες Παλαιστινίους, όπως επισημαίνει η βρετανική εφημερίδα. Το ίδιο ισχύει και για την υποτιθέμενη αστυνομική δύναμη.

Το παλαιστινιακό κράτος

Το ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ αποδίδει νομική ισχύ σε όλα τα φιλόδοξα όργανα που δημιουργούνται, με στόχο να μετατρέψει το ειρηνευτικό σχέδιο Τραμπ σε ένα πρακτικό σχέδιο και να εδραιώσει την εύθραυστη εκεχειρία, που επιτεύχθηκε με αμερικανική μεσολάβηση τον προηγούμενο μήνα.

Η ψήφιση του ψηφίσματος με 13 υπέρ και τις χώρες Ρωσία και Κίνα να απέχουν, καταδεικνύει τη διεθνή εξάντληση και απελπισία για τη Γάζα μετά από δύο χρόνια ισραηλινών βομβαρδισμών, οι οποίοι άφησαν πάνω από 70.000 νεκρούς και ισοπεδωμένο το 70% της περιοχής. Σύμφωνα με τον πρεσβευτή των ΗΠΑ στον ΟΗΕ, Μάικ Γουόλτς, η απόφαση “αποτελεί ένα ακόμη σημαντικό βήμα προς μια σταθερή Γάζα που θα μπορεί να ευημερήσει και ένα περιβάλλον που θα επιτρέψει στο Ισραήλ να ζει με ασφάλεια”.

Η πρόταση του ψηφίσματος δεν δίνει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα ή εγγυήσεις για την ίδρυση ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους και τονίζει ότι αυτό θα είναι δυνατό μετά από την πρόοδο στην ανοικοδόμηση της Γάζας και τη μεταρρύθμιση της Παλαιστινιακής Αρχής, η οποία ελέγχει τα τμήματα της Δυτικής Όχθης. Οι ΗΠΑ αναθεώρησαν την απόφαση ώστε να αναφέρεται ότι μετά από αυτές τις διαδικασίες, “οι συνθήκες ενδέχεται τελικά να είναι κατάλληλες για μια αξιόπιστη πορεία προς την αυτοδιάθεση και την κρατική υπόσταση των Παλαιστινίων“.

Ο Αμερικανός απεσταλμένος, Μάικ Ουόλτζ, μετά την ψηφοφορία, χαρακτήρισε το ψήφισμα ως «μεταμορφωτικό», προδιαγράφοντας “μια νέα πορεία στη Μέση Ανατολή”, αλλά τα υπόλοιπα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας εμφανίστηκαν πιο επιφυλακτικά, πλαισιώνοντας την υποστήριξή τους ή τη συγκατάθεσή τους περισσότερο με βάση το τι ενδέχεται να ακολουθήσει από το ψήφισμα, παρά από όσα περιέχει το ίδιο το κείμενο.

Η κυριότερη ανησυχία αφορούσε την παλαιστινιακή κρατικότητα, η οποία επισημαίνεται με αόριστο τρόπο -και ύστερα από την επιμονή των αραβικών και μουσουλμανικών κρατών- στο ψήφισμα, υπογραμμίζοντας ότι μόνο εφόσον η Παλαιστινιακή Αρχή μεταρρυθμιστεί και η Γάζα ανοικοδομηθεί, ίσως να υπάρξουν οι προϋποθέσεις για μια αξιόπιστη πορεία προς την παλαιστινιακή αυτοδιάθεση και κρατικότητα.

Παρά την αδυναμία της εν λόγω διατύπωσης, για τους Ευρωπαίους διπλωμάτες η αναφορά, από πλευράς ΗΠΑ, σε “παλαιστινιακή αυτοδιάθεση και κρατικότητα” συνιστά μια σημαντική νίκη.

Ο έμπειρος Αμερικανός διαπραγματευτής, Άαρον Ντέιβιντ Μίλερ, συμφώνησε ότι το ψήφισμα ίσως αποτελεί το “πρώτο βήμα” για την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους στο μέλλον, αν και παραμένει αβέβαιο κατά πόσο η εφαρμογή του είναι εφικτή, ή μάλλον επιθυμητή.

Όπως επισημαίνει η Guardian, κατά την άποψη των ευρωπαϊκών και των μουσουλμανικών κρατών, η έγκριση του ψηφίσματος θα κρατήσει τον Τραμπ ενεργά εμπλεκόμενο στην υπόθεση, αυξάνοντας τη ροή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα στο άμεσο μέλλον, ενώ αφήνει μια πόρτα μισάνοιχτη για προοπτικές διαρκούς ειρήνης και παλαιστινιακής κρατικότητας.

Όσο περισσότερο εκπροσωπείται η διεθνής κοινότητα στην “Επιτροπή ειρήνης” και όσο περισσότερες αραβικές και μουσουλμανικές χώρες συμμετέχουν στη “Διεθνή Δύναμη Σταθεροποίησης”, τόσο δυσκολότερο θα είναι για το Ισραήλ να διατηρήσει τον αποκλειστικό έλεγχο του παλαιστινιακού θύλακα, όπως υποστηρίζουν οι αισιόδοξες φωνές των εν λόγω κρατών.

Οι αντιδράσεις στο ψήφισμα του ΟΗΕ

Χαμάς

Η παλαιστινιακή οργάνωση απέρριψε άμεσα το ψήφισμα, λέγοντας ότι “επιβάλλει έναν διεθνή μηχανισμό κηδεμονίας στη Λωρίδα της Γάζας, τον οποίο ο λαός μας και οι παρατάξεις του απορρίπτουν”.

“Η ανάθεση καθηκόντων και ρόλων στη διεθνή δύναμη εντός της Λωρίδας της Γάζας, συμπεριλαμβανομένου του αφοπλισμού της αντίστασης, της στερεί την ουδετερότητά της και την μετατρέπει σε μέρος της σύγκρουσης υπέρ της ισραηλινής κατοχής”, τονίζει η Χαμάς, επισημαίνοντας ότι “το ψήφισμα δεν ανταποκρίνεται στα πολιτικά και ανθρωπιστικά αιτήματα των Παλαιστινίων“.

Ισραήλ

Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, αντιτίθεται στην παλαιστινιακή κρατική υπόσταση και επανέλαβε αυτή τη θέση την Κυριακή, σε μια περίοδο που οι ακροδεξιοί κυβερνητικοί του εταίροι εξέφρασαν ανησυχία για την έγκριση της απόφασης σχετικά με την “πορεία” προς την ανεξαρτησία των Παλαιστινίων.

Ωστόσο, το γραφείο του Ισραηλινού πρωθυπουργού του Ισραήλ χαιρέτισε το «ειρηνευτικό σχέδιο Τραμπ» για τη Γάζα. «Πιστεύουμε ότι το σχέδιο του προέδρου Τραμπ θα οδηγήσει στην ειρήνη και την ευημερία διότι εμμένει στην καθολική αποστρατιωτικοποίηση, τον αφοπλισμό και την αποριζοσπαστικοποίηση της Γάζας», αναφέρεται στην ανακοίνωση του πρωθυπουργικού γραφείου.

«Το Ισραήλ τείνει το χέρι σε όλους τους γείτονές του, φορείς ειρήνης και ευημερίας, και τους καλεί να αποκαταστήσουν τις σχέσεις τους με το Ισραήλ και να ενωθούν μαζί του για την εκδίωξη της Χαμάς και των υποστηρικτών της από την περιοχή», τονίζει επίσης η ανακοίνωση, που αναφέρεται με τον τρόπο αυτόν στις συμφωνίες του Αβραάμ που εγείρουν την προοπτική της αποκατάστασης των διπλωματικών και οικονομικών σχέσεων ανάμεσα στο Ισραήλ και μία σειρά αραβικών και μουσουλμανικών χωρών στην περιοχή της Μέσης Ανατολής αλλά και πέραν αυτής.

«Αναμένουμε να παραλάβουμε όλους τους νεκρούς ομήρους χωρίς καθυστέρηση και να ξεκινήσουμε τη διαδικασία τερματισμού της κυριαρχίας της Χαμάς στη Γάζα», πρόσθεσε.

Παλαιστινιακή Αρχή

Η Παλαιστινιακή Αρχή δήλωσε ότι το ψήφισμα επιβεβαιώνει το «δικαίωμα του παλαιστινιακού λαού στην αυτοδιάθεση και στην εγκαθίδρυση του ανεξάρτητου κράτους του  και την απρόσκοπτη ροή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα”

Το Παλαιστινιακό Υπουργείο Εξωτερικών τόνισε “την επείγουσα ανάγκη άμεσης εφαρμογής αυτού του ψηφίσματος επί τόπου, με τρόπο που θα διασφαλίσει την επιστροφή στην κανονική ζωή, θα προστατεύσει τον λαό μας στη Λωρίδα της Γάζας και θα αποτρέψει τον εκτοπισμό”.

Το υπουργείο σημείωσε την ανάγκη για “πλήρη αποχώρηση των κατοχικών δυνάμεων” και την υλοποίηση του σχεδίου με τρόπο που “θα επιτρέψει την ανοικοδόμηση, θα σταματήσει την υπονόμευση της λύσης των δύο κρατών και θα αποτρέψει την προσάρτηση”.

Κίνα

Η Κίνα δήλωσε ότι απέχει από την ψηφοφορία λόγω της αοριστίας του ειρηνικού σχεδίου, κυρίως όσον αφορά τη διακυβέρνηση της Γάζας από τους Παλαιστινίους και τη λύση των δύο κρατών.

Ο πρεσβευτής της Κίνας στον ΟΗΕ, Φου Κονγκ, δήλωσε αργότερα σε ανακοίνωση ότι το σχέδιο ψηφίσματος είναι «ασαφές σε πολλά κρίσιμα ζητήματα», συμπεριλαμβανομένου του εύρους και της δομής της διεθνούς δύναμης.

Γαλλία

Η Γαλλία δήλωσε ότι ψήφισε υπέρ του ψηφίσματος του ΟΗΕ για να «υποστηρίξει τις συνεχιζόμενες ειρηνευτικές προσπάθειες» και να καλύψει τις «πιο επείγουσες ανάγκες του πληθυσμού», συμπεριλαμβανομένης της παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας και του αφοπλισμού της Χαμάς.

Ρωσία

Ο πρεσβευτής της Ρωσίας στον ΟΗΕ, Βασίλι Νεμπέντζια, δήλωσε ότι η χώρα του απέχει από την ψηφοφορία επειδή το σχέδιο παρακάμπτει τη συμμετοχή των Παλαιστινίων. «Η δύναμη αυτή (ISF) φαίνεται να μπορεί να δράσει απόλυτα αυτόνομα, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τις θέσεις ή τις απόψεις της Ραμάλας», είπε.

«Το κυριότερο είναι ότι αυτό το ψήφισμα δεν πρέπει να γίνει μια δικαιολογία για ανεξέλεγκτα πειράματα που διεξάγονται από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, στην κατεχόμενη παλαιστινιακή επικράτεια», πρόσθεσε. Ο Ρώσος απεσταλμένος σημείωσε ότι το σχέδιο μπορεί να εδραιώσει τη διαίρεση της Λωρίδας της Γάζας από τη Δυτική Όχθη.

Ηνωμένο Βασίλειο

Το Ηνωμένο Βασίλειο δήλωσε ότι ψήφισε υπέρ του ψηφίσματος του ΟΗΕ για να προωθήσει το αμερικανικό σχέδιο για Ισραηλινούς και Παλαιστινίους και τόνισε την επείγουσα ανάγκη να αναπτυχθεί η διεθνής δύναμη, να ανοίξουν όλοι οι διαδρόμοι και να επιτραπεί η ανεμπόδιστη παροχή βοήθειας στη Γάζα.

«Πρέπει τώρα να δράσουμε άμεσα για να ανοίξουμε όλους τους διαδρόμους, να άρουμε τους περιορισμούς και να πλημμυρίσουμε τη Γάζα με βοήθεια. Και πρέπει να συνεχίσουμε τις διεργασίες για μια λύση δύο κρατών με ειρήνη και ασφάλεια για Ισραηλινούς και Παλαιστινίους δίπλα-δίπλα», δήλωσε η Υπουργός Εξωτερικών Γιβέτ Κούπερ.

Ηνωμένες Πολιτείες

Ο Τραμπ χαρακτήρισε την έγκριση του ψηφίσματος ως μια ιστορική τομή, επαινώντας όσους στήριξαν την πρόταση. «Αυτό θα μείνει στην Ιστορία ως μία από τις μεγαλύτερες εγκρίσεις στην ιστορία του ΟΗΕ, θα οδηγήσει σε περαιτέρω Ειρήνη σε όλο τον κόσμο και είναι μια στιγμή πραγματικής Ιστορικής σημασίας!», έγραψε στο Truth Social.

Δεν έκανε καμία αναφορά στο Ισραήλ, τη Χαμάς ή τους Παλαιστινίους.

Ινδονησία

Η Ινδονησία υποδέχτηκε το ψήφισμα, λέγοντας ότι προτεραιοποιεί «την επίλυση της σύγκρουσης και τη βιώσιμη ειρήνη», τονίζοντας τη σημασία της «συμμετοχής όλων των μερών, ιδίως της Παλαιστινιακής Αρχής, στην επίλυση της σύγκρουσης και την ειρηνευτική διαδικασία, καθώς και την ανάγκη για σαφή εντολή του ΟΗΕ για τις ειρηνευτικές δυνάμεις ώστε να επιτευχθεί η λύση δύο κρατών σύμφωνα με τα συμφωνημένα διεθνή δίκαια».

Η Τζακάρτα έχει δηλώσει ότι είναι έτοιμη να αποστείλει έως 20.000 άτομα στη Γάζα.