MAGA προπαγάνδα: Τα “κανάλια” του ακροδεξιού μίσους

Η εν εξελίξει κόντρα του Τραμπ με το BBC είναι μια ακόμα περίπτωση στη μακρά λίστα κρουσμάτων χειραγώγησης και αντιστροφής της πραγματικότητας (κοινώς: gaslighting).

Προσπαθώντας να απαξιώσει κάθε επικριτική φωνή –συνεπής στην προσπάθεια να κατασκευάζει μια «αλήθεια» αποκλειστικά για τους οπαδούς του–, ο Τραμπ θέλει επιπλέον να στρέψει το βλέμμα μακριά από την υπερσυγκέντρωση Μέσων σε χέρια επιχειρηματιών που τον στηρίζουν, μακριά από τις ωμές προσπάθειες φίμωσης του Τύπου που έχουν επισημάνει οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα, και βεβαίως μακριά από την κλιμάκωση μιας ακριβοπληρωμένης προπαγάνδας στο διαδίκτυο.

Η λογοκρισία των «ενοχλητικών» είναι μία από τις όψεις της στρατηγικής του Τραμπ απέναντι στα ΜΜΕ. Στο σημερινό σημείωμα θα ασχοληθούμε με τις άλλες: Θα δούμε ποια είναι τα παραδοσιακά Μέσα, κανάλια και εφημερίδες, που εδώ και χρόνια έχουν αναλάβει να κάνουν ελκυστικές τις αντικοινωνικές απόψεις της Ακροδεξιάς. Θα αναδείξουμε τις ιστοσελίδες και τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης που κάνουν τον εξτρεμισμό στοιχείο της καθημερινότητας εκατομμυρίων ανθρώπων στις ΗΠΑ. Και θα παρακολουθήσουμε ποιοι είναι οι πιο επιδραστικοί προπαγανδιστές της αμερικανικής Ακροδεξιάς, ποια η απήχησή τους και ποια η σχέση τους με τον Αμερικανό Πρόεδρο.

Κανάλια και εφημερίδες

Εμπροσθοφυλακή της τραμπικής προπαγάνδας είναι, βεβαίως, το συνδρομητικό κανάλι Fox News, του δισεκατομμυριούχου Ρούπερτ Μέρντοχ. Το Fox δημιουργήθηκε το 1996, προκειμένου να ανταγωνιστεί τα κανάλια CBS, NBC και ABC. Τριάντα χρόνια σχεδόν μετά, κυριαρχεί στην τηλεθέαση στις ώρες αιχμής (prime time). Κι αυτό, παρά τα όχι λίγα πρόστιμα πολλών εκατομμυρίων σε βάρος του, παρά τις βάσιμες κατηγορίες για μεροληψία υπέρ των Ρεπουμπλικάνων, διακίνηση θεωριών συνωμοσίας και ανακριβειών για την κλιματική κρίση και την πανδημία. Αλλά και παρά τη στενή επαφή παρουσιάστριας του καναλιού με υψηλόβαθμο στέλεχος των Ρεμπουμπλικάνων. 

Και οι ανταγωνιστές; 

Μόλις πρόσφατα, η εταιρεία Paramount, ιδιοκτήτρια του CBS, διόρισε ως  διαμεσολαβητή της τον Κένεθ Ουέινσταιν. Επικεφαλής του συντηρητικού think tank Hudson Institute και φιλικός τον Τραμπ, ο Ουέινστάιν δεν έχει δημοσιογραφική πείρα. Η τοποθέτησή του σε αυτή την ευαίσθητη θέση σχολιάζεται, λοιπόν, ως σήμα μιας πιο «ουδέτερης» στάσης ή ως απαρχή προσέγγισης με την Ακροδεξιά. Σύμφωνα με δημοσίευμα του Guardian, εξάλλου, ανώτεροι αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου πριμοδοτούν την εξαγορά της Warner Bros Discovery από την Paramount και συζητούν με τον μεγαλομέτοχο αλλαγές στο πρόγραμμα του CNN. Στον αντίποδα, ο Λευκός Οίκος επιτίθεται ανοιχτά στα ABC και NBC, χαρακτηρίζοντάς τα «καταστροφή» για τη χώρα και «βραχίονες των Δημοκρατικών». 

Στην έντυπη δημοσιογραφία, ακραιφνώς υπέρ του Τραμπ τοποθετείται το ταμπλόιντ New York Post, επίσης ιδιοκτησίας Μέρντοχ. Η Washington Post, του Τζεφ Μπέζος, τήρησε «ουδετερότητα» στις προεδρικές εκλογές, αποθαρρύνοντας στην πραγματικότητα την κριτική στον Τραμπ και την οικονομική πολιτική του: μέσα σε λίγες μέρες, η στάση αυτή κόστισε στην εφημερίδα 250.000 περίπου συνδρομητές. Έτσι, Η New York Times είναι η μόνη από τα μεγάλα φύλλα που παραμένει σαφώς στην πλευρά των Δημοκρατικών, σε ένα τοπίο που γίνεται όλο και πιο ολιγαρχικό. 

Συγκρίνοντας τις σημερινές δυνατότητες άσκησης αντιπολίτευσης μέσω του Τύπου σε σχέση με αυτές προ δεκαετίας, το κίνημα Indivisible (πρωταγωνιστική δύναμη στις κινητοποιήσεις “No Kings”), σχολίαζε λίγο μετά τις περσινές προεδρικές εκλογές ότι οι τοπικές πηγές ενημέρωσης έχουν κλείσει ή απορροφηθεί από επιχειρήσεις στην επιρροή της Δεξιάς, δυσχεραίνοντας την κάλυψη από τον τοπικό Τύπο: «Οι άνθρωποι είναι όλο και πιο κλεισμένοι σε “φούσκες” ενημέρωσης που επιβεβαιώνουν τις υπάρχουσες απόψεις τους».

Ιστοσελίδες

Η αμερικανική Ακροδεξιά αποδείχτηκε εξαιρετικά επιδέξια στο να φτιάχνει και να αξιοποιεί τέτοιες «φούσκες» στο διαδίκτυο – ιστοσελίδες και πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, μέινστριμ και εναλλακτικές. Η διασπορά ψευδών ειδήσεων μέσω του διαδικτύου έφτασε σε δυσθεώρητα ύψη. Ενδεικτική είναι η περίπτωση του The Gateway Pundit, του Τζιμ Χοφτ, που βγήκε το 2004 και για μεγάλα διαστήματα είχε περισσότερες από 50 εκ. επισκέψεις: τον Σεπτέμβριο του 2021, η Google διέκοψε τη λειτουργία του ιστότοπου λόγω δημοσίευσης παραπληροφόρησης.

Εμβληματικό για τον τραμπισμό ήταν για χρόνια το ακροδεξιό Breitbart News, που αυτοανακηρύχθηκε «πλατφόρμα της alt-right». Ξεκινώντας το 2007 με τον δημοσιογράφο Άντριου Μπράιπαρτ, υπό την ηγεσία του Στηβ Μπάνον η σελίδα έφτασε το 2016 20 εκατομμύρια αναγνώστες. Λίγο πριν από τις εκλογές του 2024, η επιρροή της είχε «προσγειωθεί» πια στους 700.000 μοναδικούς χρήστες. 

To Breitbart ήταν η κορυφή του παγόβουνου. Η επίθεση στο «κατεστημένο των νεοσυντηρητικών», από ακτιβιστές και διανοούμενους που αργότερα πρωτοστατούσαν στις βίαιες κινητοποιήσεις της «Εναλλακτικής Δεξιάς» στο Σαρλότσβιλ, χρωστά πολλά σε ιστοσελίδες όπως το αντιμεταναστευτικό V-Dare ή το ακροδεξιό Taki’s Magazine. Τοποθετούμενα στα δεξιά των Ρεπουμπλικάνων προτού ο Τραμπ αναλάβει την ηγεσία τους, οι ιστοσελίδες αυτές δημιούργησαν κύκλους σκληροπυρηνικών ιδεολόγων, καλλιεργώντας ένα κλίμα ενότητας ανάμεσα σε όλες τις άλλες τάσεις της Δεξιάς – από τους πιο παραδοσιακούς «παλαιοσυντηρητικούς», μέχρι τους οπαδούς της λευκής υπεροχής και τους νεοναζιστές. Το νεοναζιστικό Daily Stormer και το ανοιχτά αντιδραστικό Occidental Dissent, που απευθύνεται στους νοσταλγούς των δουλοκτητικών πολιτειών της Συνομοσπονδίας, ανήκουν στον ίδιο αστερισμό. Ιδιαίτερα επιδραστικό, τέλος, είναι το Daily Wire, του ακροδεξιού φιλοσιωνιστή Μπεν Σαπίρο. Συντάκτης του Breitbart (2012-2016), και αρθρογράφος σε περιοδικά του κυρίαρχου ρεύματος όπως το Newsweek,  o Σαπίρο ίδρυσε το 2015 την εταιρεία ΜΜΕ Daily Wire, που συνδέεται με το καθημερινό πόντκαστ και ζωντανό ραδιοφωνικό The Ben Shapiro Show. 

Πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης

Σε έναν χώρο όπου οι ατομικές στρατηγικές υπερέχουν σαφώς των συλλογικών εγχειρημάτων, δεν ξενίζει ότι 3 στους 4 δημοφιλέστερους ακροδεξιούς λογαριασμούς  στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ατομικοί – δεν συνδέονται με Μέσα ή οργανώσεις.

Το twitter, του Ίλον Μασκ, είναι μια από τις προφανείς επιλογές. Πρόσφατο δημοσίευμα αποκάλυψε ότι μερικοί από τους πιο επιδραστικούς λογαριασμούς τραμπιστών ανήκουν σε χρήστες εκτός ΗΠΑ – από την ανατολική Ευρώπη μέχρι τη Χιλή και τη Νιγηρία. Το Instagram είναι επίσης δημοφιλές: ο λογαριασμός της μόλις παραιτηθείσας Μάρτζορι Τέιλορ Γκριν μετρά 1 εκ. ακολούθους, αυτός της ακροδεξιάς ινφλουένσερ Καντάς Όουενς 7 εκ., ενώ ο λογαριασμός του δολοφονημένου Τσάρλι Κερκ έχει σήμερα 14 εκ. followers. 

Η επένδυση χρόνου και χρήματος για την παραγωγή περιεχομένου σημαίνει δέσμευση κοινού σε καθημερινή βάση – γι’ αυτό και αποτελεί υποχρέωση δημοσιολόγων και πολιτικών της αμερικανικής Ακροδεξιάς. Το περιεχόμενο δεν μοιράζεται μόνο μέσω των βασικών πλατφορμών. Ένα παράλληλο διαδικτυακό σύμπαν δημιουργείται εδώ και χρόνια μεθοδικά, προκειμένου να διασφαλίζεται η προστασία της «ελευθερίας του (ρατσιστικού) λόγου»: Truth Social, Gab, BitChute, Gettr, Parler, Rumble και Telegram είναι οι σημαντικότερες «εναλλακτικές» πλατφόρμες. Στο σημερινό σημείωμα θα ασχοληθούμε με τις δύο πρώτες. 

Το Truth Social ανήκει στην ιδιοκτησία του ίδιου του Τραμπ: από εκεί ο Πρόεδρος εξαπολύει καθημερινά τις γνωστές αναρτήσεις με τα «φωνακλάδικα» κεφαλαία γράμματα. Ξεκίνησε το 2022 και μέσα σε τρία χρόνια εκτιμάται ότι ξεπέρασε τους 6,3 εκ. ενεργούς χρήστες. Σύμφωνα με τη Wikipedia, η πλατφόρμα είχε αποκλειστεί από τη Google Play, καθώς στις αναρτήσεις της περιλαμβάνονταν μηνύματα απειλών άσκησης ή υποκίνησης βίας.

Λίγο νωρίτερα, το 2016, είχε μπει στο παιχνίδι το Gab, που μέχρι το 2022 αριθμούσε 5 εκ. χρήστες. «Το Gab», εξηγεί η αντιρατσιστική ιστοσελίδα Southern Poverty Law Center, «είναι μια εναλλακτική πλατφόρμα κοινωνικών μέσων που παρέχει ψηφιακή υποδομή σε ακροδεξιές εξτρεμιστικές ομάδες και τους υποστηρικτές τους, ορισμένοι από τους οποίους έχουν αποκλειστεί από τις κύριες πλατφόρμες κοινωνικών μέσων και τους φορείς επεξεργασίας πληρωμών για παραβίαση των όρων χρήσης. Ο ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, Andrew Torba, καλωσορίζει αυτές τις ομάδες και άλλους γνωστούς ακτιβιστές της λευκής υπεροχής στο Gab, ενισχύοντας τη ρατσιστική και αντισημιτική προπαγάνδα τους».

Ποιοι είναι, όμως, οι πιο επιδραστικοί ινφλουένσερς στις πλατφόρμες αυτές; Και ποιοι είναι οι διανοούμενοι που ασκούν επιρροή στο ιδεολογικό περιβάλλον του τραμπισμού; Αυτό θα είναι το θέμα του επόμενου σημειώματος.