Ο Τσουβέλας και οι followers του influencer Ιησού

Οι αναφορές των χρηστών, τα reports όπως λέει και ο λαός μας, οδήγησαν το Facebook στη διαγραφή ανάρτησης του Αλέξανδρου Τσουβέλα, ο οποίος χαρακτήρισε τον Ιησού ως τον μεγαλύτερο influencer όλων των εποχών.

Ο Τσουβέλας είναι comedian και ραδιοφωνικός παραγωγός. Και η ανάρτηση που έκανε δεν περιείχε τίποτα προσβλητικό για τον Ιησού ή τη χριστιανική πίστη. «Ο μεγαλύτερος influencer ήταν ο Χριστός που γεννήθηκε σαν σήμερα. Χάραξε τον χρόνο – προ Χριστού και μετά – και είχε μόλις 12 followers. Δίδαξε μόνο αγάπη. Εύχομαι να τη βρείτε. Καλά Χριστούγεννα σε όλους».

Καλό. Σωστό. Και έξυπνο. Χωρίς ίχνος ειρωνείας, αν και κάποιοι από εκείνους που ενοχλήθηκαν μάλλον δεν κατανοούν πλήρως τον όρο «influencer». Πιθανόν τον ταυτίζουν αποκλειστικά με λογαριασμούς που ανεβάζουν φωτογραφίες με αισθησιακούς υπαινιγμούς.

Όμως ας σταθούμε λίγο εδώ. Ποιος αποφασίζει τελικά τη διαγραφή μιας ανάρτησης; Ο αλγόριθμος ή ο άνθρωπος; Στην πράξη, πρώτα ενεργοποιείται ο αλγόριθμος. Αν το θέμα κριθεί «ευαίσθητο», παραπέμπεται σε άνθρωπο — συνήθως σε κάποιον υπάλληλο εταιρείας που έχει αναλάβει υπεργολαβικά αυτή τη δουλειά. Το πιθανότερο είναι ότι ο αλγόριθμος μάζεψε αρκετές αναφορές, αναγνώρισε θρησκευτικό περιεχόμενο και το έστειλε για έλεγχο. Εκεί, κάποιος αποφάσισε πως είναι ασφαλέστερο να κατέβει. Να μην μπλέξουμε.

Εδώ προκύπτουν δύο ζητήματα. Το πρώτο αφορά όσους έσπευσαν να κάνουν αναφορά. Το δεύτερο τον τρόπο με τον οποίο οι πλατφόρμες αντιλαμβάνονται την ελευθερία του λόγου.

Οι αντιδράσεις δεν εκπλήσσουν. Τα συντηρητικά αντανακλαστικά της κοινωνίας βρίσκονται σε έξαρση. Μαζί τους και μια μορφή θρησκοληψίας που παρουσιάζεται ως άμυνα απέναντι σε μια υποτιθέμενη «woke» απειλή. Στον παλιό κόσμο, πριν από τα κοινωνικά δίκτυα, μπορούσες να κάνεις χιούμορ με εθνικά ή θρησκευτικά σύμβολα χωρίς να ξεσπάσει καταιγίδα. Σήμερα λες κάτι στην Αθήνα και η οργή ξεκινά από την Ορεστιάδα. Τα κοινωνικά δίκτυα λειτουργούν ως επιταχυντές αγανάκτησης.

Δοκιμάστε, για παράδειγμα, να πείτε ότι δεν σας άρεσε η ταινία για τον Καποδίστρια. Δεν θα σας απαντήσουν για την αισθητική της, θα αμφισβητήσουν το δικαίωμά σας να έχετε άποψη. Δεν ξέρω αν η κοινωνία γίνεται πιο συντηρητική ή αν απλώς όσοι σκέφτονται έτσι βρίσκουν πλέον χώρο να συσπειρώνονται. Πιθανότατα ισχύουν και τα δύο.

Και ύστερα υπάρχει ο αλγόριθμος. Πάνω από την ελευθερία του λόγου ιεραρχεί το εταιρικό συμφέρον. Το ίδιο κάνουν και όσοι καλούνται να αποφασίσουν για την τύχη μιας ανάρτησης. Καλύτερα να κατηγορηθεί η πλατφόρμα για λογοκρισία παρά για ανοχή σε «επικίνδυνο» περιεχόμενο. Γι’ αυτό και ευνοείται ό,τι δεν ενοχλεί.

Η διαφορά με το παρελθόν είναι θεμελιώδης. Κάποτε σε λογόκρινε το κράτος. Σήμερα σε λογοκρίνει ο χρήστης και πίσω του ο αλγόριθμος. Και έτσι ζούμε την παράδοξη εποχή όπου πολλοί υπερασπίζονται την ελευθερία του λόγου μόνο για να στερήσουν τη φωνή που τους ενοχλεί. Ισως τελικά για αυτό να μας λείπει, όλο και περισσότερο, η εποχή που ήμασταν πιο μακριά ο ένας από τον άλλον.