Τα κρίσιμα ζητήματα της συνάντησης Τραμπ – Νετανιάχου

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, θα στρέψει την προσοχή του στη Μέση Ανατολή τη Δευτέρα, καθώς θα φιλοξενήσει τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου στη Φλόριντα για συνομιλίες, οι οποίες αναμένεται να καλύψουν σειρά πιεστικών ζητημάτων, μεταξύ των οποίων και τα της Γάζας.

Οποιεσδήποτε αποφάσεις ληφθούν θα μπορούσαν να έχουν ενδεχομένως καθοριστικό αντίκτυπο σε ζητήματα που διαμορφώνουν το μέλλον της περιοχής.

Οι ΗΠΑ υπήρξαν ο ισχυρότερος στρατιωτικός και πολιτικός υποστηρικτής του Ισραήλ καθ’ όλη τη διάρκεια των δύο ετών πολέμου στη Γάζα και πολλοί πλέον βλέπουν τη συνάντηση ως δοκιμασία της σχέσης των δύο ηγετών και του βαθμού ευθυγράμμισής τους σε βασικά θέματα.

Αυτή θα είναι η έκτη συνάντησή τους από την επιστροφή του Τραμπ στην εξουσία πριν από 11 μήνες. Μεταξύ των αναμενόμενων θεμάτων συζήτησης είναι το μέλλον των σχέσεων με τη νέα κυβέρνηση της Συρίας, ο επανεξοπλισμός του Ιράν και ο ρόλος της Χεζμπολάχ στον Λίβανο.

Η Γάζα στο επίκεντρο

Ίσως το πιο κρίσιμο ζήτημα είναι η πρόοδος της συμφωνίας εκεχειρίας στη Γάζα, όπου η ισραηλινή κυβέρνηση έχει υιοθετήσει αρκετές θέσεις που αποκλίνουν από εκείνες της κυβέρνησης των ΗΠΑ. Οι συνομιλίες θα πραγματοποιηθούν καθώς οι καταιγίδες συνεχίζουν να πλήττουν τη Γάζα, όπου εκατοντάδες χιλιάδες εκτοπισμένοι Παλαιστίνιοι εξακολουθούν να ζουν σε πρόχειρες σκηνές που προσφέρουν ελάχιστη προστασία από το κρύο και τις πλημμύρες.

Τη Δευτέρα, το υπουργείο Υγείας που διοικείται από τη Χαμάς ανέφερε τον θάνατο ενός βρέφους δύο μηνών λόγω του έντονου ψύχους, ανεβάζοντας σε τρεις τον συνολικό αριθμό των νεκρών από τις χειμερινές καιρικές συνθήκες από τις 10 Δεκεμβρίου, ενώ άλλοι 17 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί από καταρρεύσεις κατεστραμμένων κτιρίων κατά τη διάρκεια των καταιγίδων.

Ο ΟΗΕ και πολυάριθμες ανθρωπιστικές οργανώσεις έχουν κατηγορήσει το Ισραήλ ότι δεν τηρεί τις υποχρεώσεις του στο πλαίσιο της εκεχειρίας, συνεχίζοντας να περιορίζει την πλήρη πρόσβαση σε βασικές προμήθειες και εξοπλισμό. Το Ισραήλ έχει δηλώσει ότι τηρεί τις υποχρεώσεις του διευκολύνοντας, μάλιστα, τη ροή ανθρωπιστικής βοήθειας.

Η κυβέρνηση Τραμπ επιθυμεί να προχωρήσει η εκεχειρία στη δεύτερη φάση της τον Ιανουάριο, κατά την οποία θα συγκροτηθεί μια παλαιστινιακή τεχνοκρατική κυβέρνηση, παράλληλα με την ανάπτυξη διεθνούς δύναμης ασφαλείας, τη διάλυση του οπλισμού της Χαμάς, την αποχώρηση των ισραηλινών στρατευμάτων και την έναρξη της ανοικοδόμησης της κατεστραμμένης περιοχής.

Επικριτές του Ισραηλινού πρωθυπουργού υποστηρίζουν ότι ο Νετανιάχου ενδέχεται να επιδιώξει την καθυστέρηση της προόδου της εκεχειρίας, λέγοντας ότι δεν θέλει να εμπλακεί σοβαρά σε ζητήματα πολιτικού μέλλοντος για τους Παλαιστίνιους και ότι θα πιέσει ώστε η Χαμάς να αφοπλιστεί πλήρως πριν αποχωρήσουν τα ισραηλινά στρατεύματα από τη Γάζα. Αξιωματούχοι της Χαμάς έχουν επανειλημμένα δηλώσει ότι ο πλήρης αφοπλισμός της θα πρέπει να πραγματοποιηθεί παράλληλα με πρόοδο προς την ίδρυση ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους.

Το ειρηνευτικό σχέδιο των 20 σημείων που προώθησε ο Τραμπ και υπεγράφη τόσο από το Ισραήλ όσο και από τη Χαμάς αναγνωρίζει τις παλαιστινιακές επιδιώξεις για ένα κυρίαρχο κράτος.

Την περασμένη εβδομάδα, ο υπουργός Άμυνας Ισραέλ Κατζ δήλωσε ότι η χώρα του θα χτίσει οικισμούς στη Γάζα και ότι «ποτέ δεν θα αποχωρήσει πλήρως» από την περιοχή, ακόμη και αν η Χαμάς αφοπλιστεί, παρά το γεγονός ότι αυτό αποτελεί βασικό όρο της συμφωνίας εκεχειρίας. Η άρση του τρέχοντος αδιεξόδου θεωρείται κρίσιμη από πολλούς στην περιοχή, καθώς σχεδόν καθημερινά συνεχίζονται φονικές επιθέσεις του ισραηλινού στρατού στη Γάζα, παρά την εκεχειρία.

Στις 80 ημέρες από τότε που τέθηκε σε ισχύ, τουλάχιστον 414 Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί από τον ισραηλινό στρατό στη Λωρίδα, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της περιοχής.

Ο ισραηλινός στρατός, που ελέγχει περισσότερο από το μισό της Γάζας, έχει δηλώσει ότι άνοιξε πυρ μόνο σε απάντηση σε παραβιάσεις της εκεχειρίας.

Τρεις Ισραηλινοί στρατιώτες έχουν σκοτωθεί σε επιθέσεις που ο στρατός απέδωσε στη Χαμάς την ίδια περίοδο.

Το Ισραήλ εξακολουθεί επίσης να αναμένει από τη Χαμάς την επιστροφή της σορού του Ραν Γκβίλι, του τελευταίου νεκρού ομήρου που παραμένει στη Γάζα. Όλοι οι ζωντανοί και νεκροί όμηροι που απήχθησαν κατά τις επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023 στο Ισραήλ, οι οποίες πυροδότησαν τον πόλεμο, θα έπρεπε να είχαν επιστραφεί τρεις ημέρες μετά την έναρξη της εκεχειρίας.

Η παρέμβαση του Τραμπ και η αμερικανική διαμεσολάβηση θα μπορούσαν να συμβάλουν στην άρση των δύσκολων και άλυτων σημείων τριβής, ωθώντας τον Νετανιάχου να υιοθετήσει πιο ήπια στάση σε ορισμένες θέσεις.

Για παράδειγμα, η ισραηλινή κυβέρνηση έχει αντιταχθεί στη συμμετοχή της Τουρκίας στη Διεθνή Δύναμη Σταθεροποίησης που πρόκειται να αναπτυχθεί στη Γάζα. Ωστόσο, λίγες άλλες χώρες έχουν δείξει προθυμία να συμμετάσχουν.

Ο Νετανιάχου αναμένεται επίσης να συναντηθεί με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, ο οποίος θεωρείται υποστηρικτικός προς τις θέσεις της ισραηλινής κυβέρνησης.

Την περασμένη εβδομάδα, ισραηλινά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι ενδέχεται να υπάρξει προσπάθεια από τον πρωθυπουργό να επαναφέρει στο τραπέζι τη συζήτηση για προσάρτηση της κατεχόμενης Δυτικής Όχθης — κάτι στο οποίο ο πρόεδρος Τραμπ έχει ταχθεί κατά.

Ισραηλινοί υπουργοί έχουν πρόσφατα περιγράψει την επέκταση των ισραηλινών οικισμών στη Δυτική Όχθη ως de facto προσάρτηση της περιοχής, με στόχο να ταφεί η προοπτική ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους.

Τόσο οι οικισμοί όσο και η προσάρτηση είναι παράνομοι βάσει του διεθνούς δικαίου.

Θα ζητήσει ο Νετανιάχου άδεια να πλήξει το Ιράν;

Αναμένεται επίσης ότι ο Νετανιάχου μπορεί να χρησιμοποιήσει τη συνάντησή του με τον Τραμπ τη Δευτέρα για να ζητήσει άδεια από τις ΗΠΑ για περαιτέρω στρατιωτικά πλήγματα κατά του Ιράν.

Η ισραηλινή κυβέρνηση φέρεται να πιστεύει ότι το Ιράν επανεξοπλίζει τις πυραυλικές του δυνατότητες μετά τον 12ήμερο πόλεμο του καλοκαιριού, κατά τον οποίο πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν βομβαρδίστηκαν τόσο από ισραηλινά όσο και από αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη.

Ο πρόεδρος του Ιράν δήλωσε αυτό το Σαββατοκύριακο ότι η χώρα του βρίσκεται σε «ολοκληρωτικό πόλεμο» με το Ισραήλ, τις ΗΠΑ και την Ευρώπη. «Δεν θέλουν η χώρα μας να παραμείνει σταθερή», δήλωσε ο Μασούντ Πεζεσκιάν.