ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ 1000 ΛΕΞΕΙΣ

Αναμφισβήτητα είναι ένα από τα πορτρέτα που ανατυπώθηκαν όσο ελάχιστα. Το Life το επέλεξε έως εξώφυλλο του όταν έληξε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και η Τράπεζα της Αγγλίας ετοιμάζεται να το κάνει χαρτονόμισμα. Και όμως αυτή η φωτογραφία δεν ειναι αποτέλεσμα κάποιας προεκλογικής καμπάνιας όπου ο επιλεγμένος φωτογράφος είχε την δυνατότητα να επιλέξει ανάμεσα σε δεκάδες καρέ.

Ο Γιουσέφ Καρς ήταν από μικρός ζυμωμένος στις δυσκολίες. Παιδί ακόμη έζησε την σφαγή των Αρμενίων στην Τουρκία. Είδε τους περισσότερους συγγενείς του να θανατώνονται βίαια και την αδελφή του να ξεψυχά από τύφο. Ήταν 16 χρονών όταν οι γονείς του τον έστειλαν από την Τουρκία στον Καναδά για ένα καλύτερο αύριο δίπλα στο φωτογράφο θείο του Τζορτζ Νάκας στην Οτάβα. Όταν ο Νάκας είδε το ταλέντο που είχε ο μικρός Αρμένης στην φωτογραφία τον έστειλε να θητεύσει στην Βοστόνη, στο πλάι του Τζον Γκάρο που εξειδικεύονταν στα πορτρέτα. Όταν το 1931 επέστρεψε στην Οτάβα δούλεψε ως βοηθός στον φωτογράφο Τζον Πόουλς ενώ δύο χρόνια όταν ο Πόουλς θα έβγαινε στην σύνταξη ο 25χρόνος Καρς θα αναλάμβανε το στούντιο. Εκεί τον γνώρισε και ο Μακένζι Κινγκ ο πρωθυπουργός του Καναδά ο οποίος εκτίμησε την δουλειά του και τον πήρε υπό την προστασία του.

Ο Καρς θυμάται το τηλεφώνημα που δέχθηκε από τον Κινγκ το απόγευμα της 29ης Δεκεμβρίου του 1941. Τον ενημέρωνε ότι την επόμενη ημέρα ο Ουίνστον Τσόρτσιλ θα μιλούσε στην Βουλή των Κοινοτήτων και ότι θα ήθελε να είναι εκεί για να τον φωτογραφίσει λίγο μετά το τέλος της ομιλίας του.

“Είχα ελάχιστο χρόνο να προετοιμαστώ. Ένα από τα θετικά ήταν ότι μπόρεσα να στήσω τον εξοπλισμό από το προηγούμενο βράδυ. Μετά ένα βράδυ που δεν έκλεισα μάτι βρέθηκα μαζί με τους υπόλοιπους στην αίθουσα για να ακούσω τον Τσόρτσιλ σε μία από τους πιο εμψυχωτικούς του λόγους. Στη συνέχεια, όταν οι παρευρισκόμενοι ξέσπασαν σε ένα παρατεταμένο χειροκρότημα γλίστρησα στην διπλανή αίθουσα. Περίμενα σε αγωνία. Σε λίγο άκουσα αρκετά βήματα και ομιλίες που πλησίαζαν. Η ομάδα των ανδρών σταμάτησαν έξω από την πόρτα όπου είχα στήσει τους προβολείς. Ο Κινγκ που περπατούσε αγκαζέ με τον Τσόρτσιλ τον έστεψε προς το δωμάτιο. Τον ενημέρωση για την φωτογράφιση αλλά ο πρωθυπουργός των Βρετανών δεν είχε καθόλου διάθεση γιατί δεν είχε ενημερωθεί νωρίτερα. Με τα πολλά, αφού άναψε το πούρο του υποχώρησε και δέχθηκε να ποζάρει”.

National Portrait Gallery/Smithsonian

“Μόνο μία λήψη” είπε με κοφτή φωνή τραβώντας τον καπνό μέσα του. Αυτός ο καπνός και το αναμμένο πούρο είχαν αρχίσει να δημιουργούν πρόβλημα στην δουλειά του Καρς ο οποίος είχε ήδη συσσωρεύσει αρκετή πίεση. “Το πούρο του ήταν παντού. Του έδωσα ένα τασάκι, αλλά δεν το αποχωριζόταν. Έλεγξα την κάμερα μου να δω αν ήταν όλα έτοιμα. Περίμενα. Συνέχισε να καπνίζει. Τότε χωρίς να το έχω σκεφτεί, αλλά με σεβασμό, του είπα: Συγχωρέστε με, κύριε, και του πήρα το πούρο από το στόμα. Μέχρι να πάω στην κάμερα μου, με κοιτούσε με τέτοιο μίσος που θα έλεγες ότι ήταν έτοιμος να με κατασπαράξει. Είχε σφίξει το σαγόνι του και τα μάτια του έλαμπαν Εκείνη ακριβώς την στιγμή τράβηξα τη φωτογραφία”.

Μετά το πρώτο κλικ ο Τσόρτσιλ χαλάρωσε “μπορείς να τραβήξεις άλλη μία” είπε. Ηταν σαφώς πιο χαλαρός και ευδιάθετος και αυτό αποτυπώθηκε στην δεύτερη. Μετά από λίγο σηκώθηκε πήγε προς τον Καρς και καθώς του έσφιγγε το χέρι του είπε “μπορείτε ακόμη να κάνετε και ένα λιοντάρι που βρυχάται να παραμείνει σε ακινησία για να φωτογραφηθεί”.

“Με το που έφυγαν πήρα το φιλμ με τις δύο λήψεις και έτρεξα στο στούντιο. Στον σκοτεινό θάλαμο είχα το άγχος ενός πατέρα στην γέννα του πρώτου παιδιού του”. Το αποτέλεσμα ήταν αυτό που περίμενε ο Καρς και αν ο ίδιος είχε ιδιαίτερη αδυναμία στην χαμογελαστή πόζα αυτή που έκανε “καριέρα” ήταν η πρώτη. Δημοσιεύθηκε με την νίκη των συμμάχων στο εξώφυλλο του Life, στο τεύχος της  21ης Μαϊου 1945, κάνοντας παγκοσμίως διάσημο τον Καρς ο οποίος στην συνέχεια φωτογράφισε μερικά από τα σημαντικότερα πρόσωπα του 20ου αιώνα. Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι για αυτή του την φωτογραφία το Life την αγόρασε από τον Καρς έναντι 100 δολαρίων.

Το συγκεκριμένο πορτρέτο του Καρς θα φιλοξενηθεί και στα νέα χαρτονομίσματα πέντε λιρών που θα κυκλοφορήσει η Τράπεζα την Αγγλίας μέσα στο 2016. Σύμφωνα με τον διοικητή της τράπεζας της Αγγλίας, Σερ Μερβιν Κινγκ ο Τσόρτσιλ επελέγη για τα νέα χαρτονομίσματα “ως ήρωας ολόκληρου του ελεύθερου κόσμου”.