Νότης Σφακιανάκης: Το βαθύ σκοτάδι του άλλοτε “άρχοντα της νύχτας”

“Είμαι αναρχικός”. Στη μεταμεσονύχτια τηλεόραση της δεκαετίας του 1990, μπορούσες να δηλώσεις ό,τι θες. Κι ας μην ήσουν. Άλλωστε, η πολιτική ορθότητα, ήταν τόσο άγνωστη στην εποχή, όσο και το πάντρεμα της ξενόφερτης στιλιστικής βιτρίνας με την κουλτούρα του ατόφιου λαϊκού.

Εκκεντρικό ντύσιμο, περίτεχνες φαβορίτες, σχολαστικά προσεγμένο μουστάκι, καπέλο, μία μοντέρνα και ενδιαφέρουσα συνταγή, το περιτύλιγμα για να κεντρίσει την προσοχή και να δώσει λίγη παραπάνω ώθηση στα φώτα που χρειαζόταν μία φρέσκια λαϊκή φωνή.

Καλεσμένος του Νίκου Μαστοράκη εκείνη τη βραδιά, αρχές του 1994, ο Νότης Σφακιανάκης είχε προλάβει να χτίσει την εικόνα μίας ενδιαφέρουσας, εναλλακτικής περσόνας και να κερδίσει περίοπτη θέση στα πάλκα των νυχτερινών κέντρων. Από το 1991 μέχρι και το 1994, κάθε χρονιά και ένας δίσκος, κάθε δίσκος και μία πλατινένια (ή χρυσή) υπογραφή. Από την “Πρώτη Φορά” και το “Είσαι ένα πιστόλι”, η καριέρα του μπήκε στον αυτόματο πιλότο και απογειώθηκε σε δυσθεώρητα επίπεδα και κέρδη.

Κάθε νεανική μουσική ανησυχία και playlist της rock, της soul και της funky μουσικής, από τα πρώτα βήματα της δεκαετίας του 1980 ως DJ ή άλλων μουσικών πειραματισμών, χάθηκαν στις συστάσεις με αυθεντίες του λαϊκού τραγουδιού, όπως η Πόλυ Πάνου και ο Σταμάτης Κόκοτας, ή έγιναν απλά το έξτρα αλατοπίπερο των μετέπειτα εμφανίσεών του.

Η ανοδική του πορεία τρέχει με τους ίδιους φρενήρεις ρυθμούς της ακμάζουσας κοσμικής μεταμεσονύχτιας εποχής και διασκέδασης. Σύντομα γίνεται ο “άρχοντας” της νύχτας και της πίστας. Μέχρι το 2000, θα βγάλει επτά δίσκους, όλοι (τουλάχιστον μία φορά) πλατινένιοι, θα γίνει συνώνυμο του σύγχρονου λαϊκού τραγουδιού, θα κατακτήσει και θα γεμίσει τα μεγαλύτερα νυχτερινά κέντρα της Αθήνας. Θα κερδίσει την εμπιστοσύνη, την έμπνευση και τη συνεργασία κολοσσών της στιχουργικής και της σύνθεσης, θα ερμηνεύσει από Σαββόπουλο μέχρι Ξυλούρη, θα τα φέρει στα μέτρα του και θα τα κάνει «δικά του» στα χείλη και τα παραγγέλματα ενός κοινού που παραληρούσε μεταξύ ενός προγράμματος με τραγούδια όπως: “Ο αετός”, “Παράλληλα”, “Μια ματιά σου μόνο φτάνει”, “Και δεν μπορώ”, “Παπαρούνα”, “Μήπως είμαι τρελός”. Μόνο μερικά από τη μακρόσυρτη λίστα με την οποία παγιώθηκε στο μουσικό στερέωμα, συνέχισε με σπασμένα φρένα για δύο ακόμη επιτυχημένες δεκαετίες και έχτισε τη δική του αυτοκρατορία, πριν αυτή αρχίσει να διαγράφει παράλληλη πορεία με την παρακμή.

Φάλτσες απόψεις

“Αυτό που έχω να προσφέρω είναι ο τρόπος σκέψης μου, η φωνή μου και η συμπεριφορά μου. Είμαι αντιδεξιός. Επαναστάτης”. Σε μία άλλη συνέντευξη από την πρώιμη εποχή της δόξας, ο τρόπος σκέψης προηγείται της φωνής στη στοίχιση των συστάσεων και των προσωπικών φιλοδοξιών, ενώ το προφίλ του επαναστάτη προσπαθεί να δώσει πολιτική προέκταση και πειστική απάντηση στο “Καλλιτέχνης θα πει…”.

Η τοποθέτηση εκείνη, ωστόσο, αποδείχτηκε πρελούδιο μίας συμπεριφοράς που, στην μετέπειτα πορεία του, δεν αντιστοιχούσε στην κατάθεση των αρχικών πολιτικών φρονημάτων. Την ώρα που εκατομμύρια δίσκοι χρυσοπουλούσαν, εκείνο το “τρίπτυχο” των συστάσεων έμοιαζε προβληματικό, ελλειμματικό, αταίριαστο. Μέσα στα χρόνια που ακολούθησαν γκρεμίστηκε σαν τραπουλόχαρτο.

Η οικονομική κρίση, συγκυριακό ή όχι, έφερε και έξαρση ακραίων τοποθετήσεων σε κάθε δημόσιο βήμα, από την πίστα μέχρι τα τηλεοπτικά πάνελ. Έμοιαζε με λαϊκό δημαγωγό, που προσπαθούσε να προσηλυτίσει κάθε αγανακτισμένο μικροαστό, αγκαλιάζοντας τη σκοτεινή πλευρά της πολιτικής μέσω της οποίας έβλεπε το φως στην άκρη του τούνελ για τη χώρα. “Τουλάχιστον αυτοί έχουν μέσα τη λέξη αυγή”, έλεγε για “τα παιδιά από τον Κολωνό, τα Πετράλωνα, το Πέραμα”, πολλά από τα οποία τώρα βρίσκονται στη φυλακή ως μέλη εγκληματικής οργάνωσης.

Δεν χάιδευε τη Χρυσή Αυγή, την εκθείαζε σε δημόσια θέα. Καλούσε τους θαμώνες του να την ψηφίσουν γιατί όπως έλεγε “επιβάλλεται”, πάντα με… ζυμωμένα πολιτικά επιχειρήματα, δηλαδή, “προτιμώ τον Λαγό με τη μουστάκα και τα μπράτσα. Αυτά τα παιδιά είναι καλύτερα από αυτούς τους γραβατωμένους”.

Το πρόγραμμά του περιείχε πάντα ένα μακροσκελές διάλειμμα “πολιτικής” πρόζας, γεμάτη από εθνικιστικές κορώνες αλλά και φάλτσες συμπεριφορές απέναντι σε πελάτες που εκδήλωναν τη δυσαρέσκειά τους, με εξαίρεση τη βραδιά της εξαργύρωσης των ακραίων φρονημάτων, όταν μέλη της Χρυσής Αυγής βρέθηκαν στο κέντρο που τραγουδούσε για να διασκεδάσουν. Τους έδειξε με το δάχτυλο, όχι για να τους εκθέσει, αλλά για να τους επαινέσει ως μέλη του “μοναδικού κόμματος που μπορεί να αποδειχτεί σωτήριο για τη χώρα”, την ώρα που οι ίδιοι, κολακευμένοι, τον επευφημούσαν φωνάζοντας εθνικιστικά συνθήματα.

Η πιστοποίηση των πολιτικών πεποιθήσεων, για τις οποίες είχε δώσει δείγματα από τις τοποθετήσεις για το “αίσιο τέλος της δικτατορίας του Παπαδόπουλου, που ήταν ο μοναδικός μάγκας μετά τον Μεταξά”, ήρθε στην ώρα της κάλπης, έστω και μία φορά: “Έχω ψηφίσει μόνο μια φορά στη ζωή μου και ψήφισα εκείνους που έβαλαν στη φυλακή”, εξηγώντας και άλλες συνακόλουθες απόψεις σχετικά με τους πρόσφυγες και μετανάστες που έρχονται στη χώρα, τους οποίους αποκάλεσε “ριψάσπιδες” αφού “έρχονται οικειοθελώς με γεμάτα πορτοφόλια”, κάνοντας λόγο για “στημένο κόλπο”.

Από την ακραία φρασεολογία του βέβαια δεν γλίτωσαν ούτε οι ομοφυλόφιλοι, οι οποίοι “εγκληματούν” αν θέλουν να υιοθετήσουν παιδί (“είναι εγκληματικό να κάνουν παιδί”), αφού “το παιδί επιβάλλεται να μεγαλώσει με τα δύο φύλλα λόγω φύσεως”, ευχόμενος βέβαια να μην του τύχει καθώς θα ήταν “δυστυχία μεγάλη”.

Ρήξεις και απομόνωση

Η ιδιορρυθμία του χαρακτήρα του και ο ακραίος του λόγος έφερε και τις πρώτες επαγγελματικές ρήξεις, που πολλές φορές πήραν τη μορφή δημόσιων ή ακόμη και δικαστικών αντιπαραθέσεων. Η Δέσποινα Βανδή, η Πάολα και ο Γιώργος Παπαδόπουλος έλυσαν πρόωρα τις συνεργασίες τους με τον Νότη Σφακιανάκη, ενώ αρκετοί τάχθηκαν ανοιχτά κατά των απόψεων που κατέθετε επί σκηνής ή επί της οθόνης.

Ο Γιώργος Μουκίδης που συνέθεσε μερικά από τα κορυφαία τραγούδια του κατέθεσε αγωγή σε βάρος του πριν από λίγα χρόνια, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι αρκετοί συνθέτες, στιχουργοί ή ραδιοφωνικοί παραγωγοί που έβαλαν τα θεμέλια της αυτοκρατορίας του αρνούνται ακόμη και σήμερα να μιλήσουν με ή για αυτόν. Είναι ενδεικτικό άλλωστε, πως αρκετοί εκ των παλαιότερων συνεργατών του αρνήθηκαν ακόμη και να σχολιάσουν τις συνεργασίες τους, όταν τους ζητήσαμε να τοποθετηθούν για αυτές.

Καριέρα γεμάτη αντιφάσεις

Η πορεία του Νότη Σφακιανάκη, ως προς το αποτύπωμα, την κοινή αποδοχή και την ίδια του την καλλιτεχνική υπόσταση, είναι γεμάτη αυξομειώσεις, αντιθέσεις, αλλά και αντιφάσεις. Ο λόγος του αποδείχτηκε διχαστικός την τελευταία δεκαετία, ανασταλτικός για τη συνέχιση μίας επιτυχημένης καριέρας, αλλά και ελλαττωματικός ως προς τη συνέπειά του. Σε αρκετές περιπτώσεις αποδείχτηκε και ο ίδιος αντιφατικός σε απόψεις, πράξεις, ή ακόμη και στίχους.

Ο άνθρωπος που κάποτε συστηνόταν ως “αναρχικός, αριστερός, αντιδεξιός, ιεραπόστολος, επαναστάτης”, μιλούσε εκθειαστικά για τον δικτάτορα Παπαδόπουλο, ενστερνίστηκε και “επικοινώνησε” τα ναζιστικά ιδεώδη της ΧΑ, αρνούμενος βέβαια με πυγμή -και- ο ίδιος πως κάθε τέτοιο, ουδεμία σχέση έχει με τον ναζισμό και εξέφρασε απόψεις που καθρεφτίζουν όσα πρεσβεύει το ναζιστικό μόρφωμα για ανθρώπους του τρίτου κόσμου και της διαφορετικότητας.

Την ίδια ώρα, μεταξύ των δεκάδων στίχων για την πατρίδα, στους οποίους επικαλείται τους 300 του Λεωνίδα με το πρόσταγμα “πρόβατα ξυπνάτε”, ή κάνει λόγο για “κίναιδους”, θα βρει κανείς και κάποιους για την προσφυγιά, όπως στην πασίγνωστη «Στέλλα τη Σμυρνιά» και τον άνθρωπο που βρέθηκε “από τη μoίρα χτυπημέvoς, σαν μεταvάστης ορφαvός σε ξέvη γη”. Στίχοι, απόψεις ή ακόμη και πράξεις αντιφατικές, όπως η πολύκροτη, διχαστική αλλά και κάπως “αλμυρή” (βάσει τιμών εισιτηρίου) συναυλία στην Αλβανία, την οποία αρκετοί Αλβανοί δημοσιογράφοι υποδέχτηκαν με αποστροφή λόγω των ρατσιστικών του αντιλήψεων. Ο ίδιος βέβαια προσπάθησε να αποκαταστήσει τη φήμη του στη χώρα, επαινώντας τον λαό της Αλβανίας για την εργατικότητά του, με το επιχείρημα πως “οι περισσότεροι Έλληνες δεν θέλουν να εργαστούν. Λένε, εγώ θα γίνω σερβιτόρος;”.

Η πτώση του “αετού”

Ο Νότης Σφακιανάκης έδειχνε όλα τα τελευταία χρόνια να ακροβατεί μεταξύ υπαρξιακών θεωριών. Όχι μόνο για την προέλευση της… Ακρόπολης και του κόσμου όλου, αλλά και για την καλλιτεχνική του υπόσταση.

Η εμμονή στο δόγμα της πολιτικής προέκτασης και απήχησης που “πρέπει να έχει” ένας καλλιτέχνης μέσα από τον δημόσιο λόγο του, μα περισσότερο το περιεχόμενο, η ιδεοληψία και η συντηρητικότητα αυτού, ήταν που αποδόμησαν την εικόνα του, ανέτρεψαν την πορεία την καριέρας του και αμαυρώνουν την –όποια- υστεροφημία του. Εν τέλει, ήταν αυτές που απομόνωσαν και τον Σφακιανάκη τον ίδιο.

Διαβάστε τις Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο, με την αξιοπιστία και την εγκυρότητα του News247.gr.