Η “Μεγάλη Παραίτηση” είναι γένους θηλυκού

Πόσο κοστίζει η καριέρα στην ψυχική υγεία; Για πολλές γυναίκες, η απάντηση είναι «πάρα πολύ». Όσο οι ευθύνες πληθαίνουν, η διαχείριση της εργασιακής πίεσης και η διατήρηση μιας ισορροπημένης ζωής μοιάζουν συχνά με ακατόρθωτο εγχείρημα με τις γυναίκες να βρίσκονται στο επίκεντρο αυτής της κρίσης. Τα υψηλά επίπεδα άγχους, η επαγγελματική εξουθένωση (burnout) και η δυσκολία αποσύνδεσης από τις επαγγελματικές υποχρεώσεις οδηγούν σε ένα φαύλο κύκλο απογοήτευσης.

Οι έρευνες το επιβεβαιώνουν: οι γυναίκες βιώνουν δυσανάλογα υψηλά επίπεδα ψυχικής καταπόνησης στον εργασιακό τους χώρο, γεγονός που οδηγεί πολλές εξ αυτών στην απόφαση να παραιτηθούν, αναζητώντας καλύτερες συνθήκες και ποιότητα ζωής.

Σύμφωνα με την έκθεση Aflac WorkForces, το 75% των γυναικών εργαζομένων βιώνουν burnout, ένα ποσοστό σημαντικά υψηλότερο από το αντίστοιχο 58% των ανδρών. Αντίστοιχα, η έρευνα “Women@Work” της Deloitte αποκάλυψε ότι το 46% των γυναικών (που συμμετείχαν σε μελέτη σε δέκα διαφορετικές χώρες) βιώνει επαγγελματική εξουθένωση, ενώ το 47% περιέγραψε την ψυχική τους υγεία ως “κακή” ή “πολύ κακή”. Εξίσου ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι μόλις το 45% των γυναικών νιώθει άνετα να συζητήσει θέματα ψυχικής υγείας με προϊσταμένους.

Η σοβαρότητα της κατάστασης αποτυπώνεται και στα στοιχεία της ComPsych, σύμφωνα με τα οποία οι γυναίκες αποτελούν τη συντριπτική πλειονότητα (71%) των εργαζομένων που ζήτησαν και έλαβαν άδεια για λόγους ψυχικής υγείας στις ΗΠΑ το πρώτο τρίμηνο του 2024. Παράλληλα, στο Ηνωμένο Βασίλειο, σχεδόν το ένα τρίτο (30%) των γυναικών αναγκάστηκε να πάρει άδεια από την εργασία λόγω προβλημάτων ψυχικής υγείας.

Οι αυξημένες απαιτήσεις στον χώρο εργασίας, η αδιάκοπη πίεση των deadlines και η συνεχής ανάγκη για αποδοτικότητα δημιουργούν ένα τοξικό περιβάλλον άγχους, που επιβαρύνει ιδιαίτερα τις γυναίκες. Η δυσκολία επίτευξης ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής αποτελεί καθοριστικό παράγοντα, με το 38% των γυναικών να δηλώνει ότι αναζητά νέες επαγγελματικές ευκαιρίες. Επιπλέον, διαχρονικά προβλήματα όπως οι μισθολογικές ανισότητες και τα εμπόδια επαγγελματικής ανέλιξης επιτείνουν την απογοήτευση και το στρες, επιδεινώνοντας περαιτέρω την ψυχική υγεία των γυναικών.

Η πανδημία COVID-19 λειτούργησε επίσης ως καταλύτης, εντείνοντας τα ήδη προϋπάρχοντα προβλήματα. Η έκθεση “Women in the Workplace 2021” της McKinsey και του LeanIn.Org έδειξε ότι η πανδημία έπληξε δυσανάλογα τις γυναίκες, αυξάνοντας τα ποσοστά επαγγελματικής εξουθένωσης συγκριτικά με τους άνδρες συναδέλφους τους.

B. Λιάφου – Ψυχολόγος: “Οι εργαζόμενες επιλέγουν να παραιτηθούν όταν δεν καλύπτονται οι ανάγκες τους”

Η ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια Βασιλική Λιάφου μιλώντας στο NEWS 24/7 ανέλυσε το φαινόμενο της «Μεγάλης Παραίτησης» ειδικότερα ανάμεσα στις γυναίκες εξηγώντας:

«Η σύγχρονη αγορά εργασίας βιώνει ένα νέο κύμα παραιτήσεων, με πολλές γυναίκες να εγκαταλείπουν τις θέσεις τους αναζητώντας καλύτερες συνθήκες και μια πιο ισορροπημένη ζωή. Το φαινόμενο της «Μεγάλης Παραίτησης» ή αλλιώς «εκδικητική παραίτηση» που ξεκίνησε την περίοδο της πανδημίας εξελίσσεται σε μια πιο στοχευμένη τάση αποχωρήσεων, όπου οι εργαζόμενες επιλέγουν να φύγουν όταν δεν καλύπτονται οι ανάγκες τους».

Όπως επισημαίνει, ένας από τους βασικότερους λόγους παραίτησης των γυναικών είναι η επαγγελματική εξουθένωση: «Οι αυξημένες απαιτήσεις, οι εξαντλητικοί ρυθμοί, η πίεση για παραγωγικότητα και η συνεχής σύνδεση με την εργασία – ειδικά σε ρόλους που απαιτούν διαρκή διαθεσιμότητα – οδηγούν πολλές γυναίκες σε ψυχική και σωματική εξάντληση. Σε συνδυασμό με την απουσία ουσιαστικής υποστήριξης από τις εταιρείες, οι γυναίκες φτάνουν στο σημείο να συνειδητοποιήσουν ότι η εργασία τις επιβαρύνει περισσότερο από όσα τους προσφέρει και επιλέγουν να αποχωρήσουν.

Ακόμα και σε εργασιακά περιβάλλοντα που προσφέρουν σταθερότητα, το burnout παραμένει συχνό, καθώς οι γυναίκες αισθάνονται πολλές φορές την ανάγκη να αποδεικνύουν διαρκώς την αξία τους, να εργάζονται περισσότερο και να είναι «αποδοτικές» σε κάθε τομέα. Αυτή η συνεχής πίεση οδηγεί σε ψυχική κόπωση και συχνά στην απόφαση να δώσουν προτεραιότητα στην υγεία τους, αντί να συνεχίσουν μια εξαντλητική εργασιακή ρουτίνα».

Η κ. Λιάφου κάνει ιδιαίτερη αναφορά στην GEN Z, η οποία δείχνει τον δρόμο, καθώς δεν διστάζει να κυνηγήσει τα όνειρά της βάζοντας ως προτεραιότητα την προσωπική της ευημερία: «Η γενιά Z, που πλέον αποτελεί σημαντικό μέρος του εργατικού δυναμικού, διαμορφώνει νέες εργασιακές τάσεις. Οι νεότερες γυναίκες απορρίπτουν τοξικά εργασιακά περιβάλλοντα, απαιτούν μεγαλύτερη ευελιξία και δεν διστάζουν να παραιτηθούν εάν οι συνθήκες δεν τους ικανοποιούν. Η τηλεργασία που ενισχύθηκε τα τελευταία χρόνια έδωσε την ευκαιρία σε πολλές γυναίκες να αναθεωρήσουν τις προτεραιότητές τους και να αναζητήσουν δουλειές που προσφέρουν περισσότερο έλεγχο στο χρόνο και την ενέργειά τους».

Τρεις γυναίκες που παραιτήθηκαν για να διαφυλάξουν την ψυχική τους υγεία μιλούν στο NEWS 24/7

Τρεις γυναίκες με διαφορετικές επαγγελματικές διαδρομές μιλούν στο NEWS24/7 για την απόφασή τους να παραιτηθούν από την εργασία τους όταν ένιωσαν ότι η ψυχική τους υγεία τίθεται σε κίνδυνο. Η Ελένη, η Φαίδρα και η Κατερίνα μοιράζονται τις ιστορίες τους και στέλνουν το μήνυμα πως η παραίτηση δεν συνιστά ήττα αλλά μια γενναία απόφαση για μια νέα αρχή.

Ελένη, Δικηγόρος

«Πριν από περίπου ένα χρόνο αποφάσισα να παραιτηθώ από το δικηγορικό γραφείο που εργαζόμουν για τέσσερα χρόνια. Η απόφαση της «φυγής» από το «μεγάλο» γραφείο, που για μένα ήταν λυτρωτική, ακούστηκε στον ευρύτερο κύκλο μου ως «επαγγελματική αυτοκτονία». Στην πραγματικότητα, ήταν η ύστατη προσπάθεια να διαφυλάξω την ψυχική μου υγεία, η οποία είχε κλονιστεί από τα 12ωρα καθημερινής απασχόλησης στο γραφείο, από τα απανωτά τηλέφωνα ακόμα και τα σαββατοκύριακα κι από έναν μόνιμο κόμπο στο στομάχι που με συντρόφευε τα τελευταία  χρόνια και δε μου επέτρεπε  να χαρώ τις επιτυχίες της δουλειάς ούτε να αντιμετωπίσω ψύχραιμα τις δύσκολες μέρες. Η φιλοδοξία και η επιθυμία για επαγγελματική εξέλιξη είχαν «μπερδευτεί» με την ανοχή της τοξικότητας και το αποτέλεσμα ήταν… εκρηκτικό.

Τα πρώτα σημάδια της ψυχικής εξάντλησης δεν άργησαν να φανούν κι η πόρτα της εξόδου ήταν πλέον μονόδρομος αν ήθελα να διατηρήσω την ψυχική μου ισορροπία. Δυστυχώς, κανείς μέχρι σήμερα, δεν μας έχει πει ότι μπορείς να είσαι girl boss ακόμα κι αν δεν εξοντώνεσαι ψυχικά στον χώρο εργασίας σου. Ότι μπορείς να είσαι πετυχημένη και χωρίς να κατακρεουργείς την ψυχή σου.

Η παραίτηση είναι δύσκολα διαχειρίσιμη υπόθεση, ειδικά σε ανταγωνιστικούς κλάδους όπως η δικηγορία. Ακόμα δυσκολότερο όμως, είναι να εξουθενώνεσαι ψυχικά και να χάνεις την ψυχική ισορροπία που με τόσο κόπο κατάφερες να αποκτήσεις. Να διαλέγουμε το «δύσκολό μας» με γνώμονα την ψυχική μας υγεία και μόνο. Καμιά θέση εργασίας δεν αξίζει να χάνουμε ό,τι πολυτιμότερο έχουμε… Τον εαυτό μας».

Κατερίνα, ιδιωτική υπάλληλος

«Δούλευα για επτά χρόνια ως ιδιωτική υπάλληλος σε μια μεγάλη εταιρεία. Από την αρχή, η δουλειά ήταν απαιτητική, αλλά ήθελα να αποδείξω την αξία μου. Τα ωράρια ατελείωτα, η πίεση αφόρητη και οι απαιτήσεις όλο και αυξάνονταν. Στην αρχή έλεγα στον εαυτό μου «υπομονή, θα ανταμειφθείς». Όμως, όσο περνούσε ο καιρός, το άγχος με κατέκλυζε.

Ξυπνούσα με ένα βάρος στο στήθος, είχα συνέχεια αϋπνίες και τα σαββατοκύριακα δεν αρκούσαν για να ανακάμψω. Ένιωθα ότι έχανα τον εαυτό μου. Όταν άρχισα να παθαίνω κρίσεις πανικού, κατάλαβα ότι είχα φτάσει στα όρια μου.

Η απόφαση να παραιτηθώ δεν ήταν εύκολη. Φοβόμουν για το μέλλον, τι θα συναντήσω εκεί έξω και κυρίως την οικονομική ανασφάλεια. Αλλά η υγεία μου έπρεπε να είναι προτεραιότητα. Σήμερα, νιώθω ελεύθερη. Δεν έχω βρει ακόμα την “δουλειά των ονείρων μου”, αλλά ξέρω ότι πήρα τη σωστή απόφαση. Η ψυχική μου ηρεμία δεν έχει τιμή».

Φαίδρα, Δημοσιογράφος

«Όλες οι δουλειές μπορούν να γίνουν τοξικές. Άλλες πολύ, άλλες λίγο! Έχω παραιτηθεί από τοξικό εργασιακό περιβάλλον τρεις φορές με τρεις διαφορετικές αφορμές. Όμως ο παρονομαστής ήταν κοινός: ο ψυχισμός μου δεν σήκωνε άλλη πίεση. Και δεν το μετάνιωσα, θα το έκανα ξανά. Στην αρχή νιώθεις ότι τους κάνεις τη χάρη. Αλλά στην πραγματικότητα χάρη κάνεις μόνο στον εαυτό σου, γιατί για να φτάσει κάτι να γίνει τόσο τοξικό, μάλλον δεν σου ταιριάζει.

Στην αρχή μου φαινόταν πολύ δύσκολο να το αποφασίσω, όμως σε βάθος χρόνου κατάλαβα ότι είχα κάνει το σωστό. Δεν αξίζει να μένεις σε ένα χώρο όπου υποτιμάται η αξία σου, αμφισβητείται η ικανότητά σου ή επηρεάζεται η αυτοεκτίμησή σου. Αντίθετα, όταν απομακρύνεσαι από μια τέτοια κατάσταση, δημιουργείς χώρο για καλύτερες ευκαιρίες και πιο υγιείς συνθήκες εργασίας.

Με τον καιρό, έμαθα να αναγνωρίζω τα σημάδια της τοξικότητας νωρίτερα, να τα αφήνω να με αγγίζουν όλο και λιγότερο και, τελικά, να μη δίνω χώρο σε συμπεριφορές που δεν μου αξίζουν».

Ανάγκη για αλλαγή στην εργασιακή κουλτούρα

Η αυξανόμενη τάση παραίτησης των γυναικών για λόγους ψυχικής υγείας αντανακλά μια βαθύτερη πρόκληση στην εργασιακή κουλτούρα που απαιτεί ουσιαστικές παρεμβάσεις. Η Jackie Henry, διευθύντρια ανθρώπινου δυναμικού και εταιρικής ευθύνης στη Deloitte UK, με αφορμή τα αποτελέσματα της έρευνας που διεξήγαγε η εταιρεία, επεσήμανε πως “είναι ξεκάθαρο ότι οι εργοδότες δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα, καθώς η επαγγελματική εξουθένωση είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο οι γυναίκες αναζητούν νέα εργασία”.

Την ανάγκη για ουσιαστικές αλλαγές στα εργασιακά περιβάλλοντα επισημαίνει και η κ. Λιάφου λέγοντας: «Παρόλο που η αγορά εργασίας εξελίσσεται, η πραγματικότητα δείχνει ότι δεν έχει προσαρμοστεί πλήρως στις ανάγκες των γυναικών. Η εφαρμογή πολιτικών όπως η τηλεργασία, τα ευέλικτα ωράρια και η ίση αμοιβή μπορεί να συμβάλει στη διατήρηση των γυναικών στο επαγγελματικό περιβάλλον.

Συνολικά, οι γυναίκες εγκαταλείπουν τις δουλειές τους όχι λόγω έλλειψης φιλοδοξίας, αλλά γιατί το υπάρχον εργασιακό σύστημα δεν ανταποκρίνεται στις πραγματικές τους ανάγκες. Εάν οι εταιρείες επιθυμούν να διατηρήσουν το ταλέντο τους, θα πρέπει να προσαρμοστούν στις νέες απαιτήσεις. Μόνο έτσι θα διαμορφωθεί ένα εργασιακό περιβάλλον που θα επιτρέπει στις γυναίκες να παραμένουν ενεργές και να εξελίσσονται επαγγελματικά, χωρίς να χρειάζεται να θυσιάσουν την προσωπική τους ζωή».