Άσυλο: Η αλήθεια για τις αιτήσεις και τις “fast track” επιστροφές – Οι χώρες προέλευσης

Η πλειοψηφία, και συγκεκριμένα πάνω από τα δύο τρίτα των ανθρώπων που ζητούν άσυλο στη χώρα έχουν την ιδιότητα του πρόσφυγα και πράγματι λαμβάνουν διεθνή προστασία σε α΄ βαθμό στην Ελλάδα, σύμφωνα με την ανάλυση των κυριότερων εξελίξεων και τάσεων στη διαδικασία ασύλου για το πρώτο εξάμηνο του 2025 που δημοσιοποιεί η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA).

Η ανάλυση αυτή βασίζεται στα στατιστικά στοιχεία που δημοσιεύονται μηνιαία από το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, σε συνδυασμό με τα στοιχεία που διατέθηκαν στον κοινοβουλευτικό έλεγχο.

Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά, το πρώτο εξάμηνο του 2025 καταγράφηκαν συνολικά 25.799 αφίξεις, εκ των οποίων 15.131 από τον Έβρο και την Ανατολική Μεσόγειο και 10.668 από την Κεντρική Μεσόγειο.

Η Υπηρεσία Ασύλου και η ΥπΥΤ, ως Αρμόδιες Αρχές Παραλαβής αιτήσεων ασύλου, κατέγραψαν συνολικά 27.425 αιτούσες/ούντες άσυλο στο διάστημα του α΄ εξαμήνου του 2025. Στις κυριότερες χώρες καταγωγής των αιτουσών/ούντων άσυλο συγκαταλέγονται η Συρία και το Αφγανιστάν, για τους πολίτες των οποίων η Ελληνική Κυβέρνηση έχει χαρακτηρίσει εκ νέου την Τουρκία ως «ασφαλή τρίτη χώρα» (ΑΤΧ), μετά την ακύρωση του προηγούμενου χαρακτηρισμού από την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), ως ανεπαρκώς αιτιολογημένου (τον περασμένο Μάιο η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας ακύρωσε την ΚΥΑ κατά το σκέλος που χαρακτήριζε «ασφαλή χώρα» την Τουρκία για τους αιτούντες διεθνή προστασία, με καταγωγή από Συρία, Αφγανιστάν, Πακιστάν, Μπαγκλαντές και Σομαλία – Συνεπώς, οι αιτούντες διεθνές άσυλο από τις πέντε αυτές χώρες δεν προωθούνται πλέον στην Τουρκία, από την οποία πέρασαν τα ελληνικά σύνορα, αλλά θα εξετάζεται ξεχωριστά η κάθε περίπτωση).

Η Υπηρεσία Ασύλου εξέδωσε 16.593 αποφάσεις α΄ βαθμού επί της ουσίας των αιτήσεων ασύλου, δηλαδή έκριναν αν πληρούνται οι προϋποθέσεις του καθεστώτος του πρόσφυγα ή της επικουρικής προστασίας.

Πάνω από τα 2/3 των αιτήσεων ασύλου που εξετάστηκαν στην ουσία τους από την Υπηρεσία Ασύλου έγιναν δεκτές, με το γενικό ποσοστό αναγνώρισης σε α΄ βαθμό να κυμαίνεται στο 71,6%.

Τα παραπάνω έρχονται σε πλήρη αντίθεση με την αυθαίρετη πρακτική της επιβολής απέλασης και διοικητικής κράτησης σε βάρος προσφύγων και μεταναστριών/ών, κατά τρόπο συστηματικό, ακόμη και προς χώρες στις οποίες οι επιστροφές δεν επιτρέπονται ούτε είναι εφικτές στην πράξη (όπως η Συρία και το Αφγανιστάν), σύμφωνα με την ανάλυση των επίσημων στατιστικών στοιχείων των διαδικασιών επιστροφής και απέλασης και της διοικητικής κράτησης για το έτος 2024 που δημοσιοποιεί η οργάνωση “Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο”.

31.629 αποφάσεις της Ελληνικής Αστυνομίας: 12.390 αποφάσεις επιστροφής (Ν 3907/2011) και 19.239 αποφάσεις απέλασης (Ν 3386/2005). Κυριότερες εθνικότητες με διαφορά το Αφγανιστάν (7.095) και η Συρία (6.011)

Οι προσφυγές και οι “fast track” απορρίψεις

Εξαιρετικά υψηλά παρέμειναν τα ποσοστά αναγνώρισης για τις κυριότερες χώρες καταγωγής των ανθρώπων που ζητούν προστασία στην Ελλάδα και δη 100% για τη Συρία, 99,8% για το Αφγανιστάν και το Σουδάν, 98% για την Παλαιστίνη και 88% για την Ερυθραία. Η, δε, πλειοψηφία των απορριπτικών αποφάσεων αφορά προδήλως αβάσιμες αιτήσεις (3.539), οι οποίες απορρίφθηκαν με την ταχύρρυθμη διαδικασία, σχεδόν αποκλειστικά κατ’ εφαρμογή του εθνικού καταλόγου «ασφαλών χωρών καταγωγής».

Σε ό,τι αφορά τη διαδικασία σε β’ βαθμό, το α΄ εξάμηνο του 2025 ασκήθηκαν 6.019 προσφυγές στην Αρχή Προσφυγών κατά αποφάσεων της Υπηρεσίας Ασύλου. Οι Επιτροπές Προσφυγών εξέδωσαν συνολικά 4.894 αποφάσεις β΄ βαθμού στο ίδιο διάστημα. Από τα παραπάνω στοιχεία διαμορφώνεται για το πρώτο εξάμηνο του έτους γενικό ποσοστό αναγνώρισης 10% σε β΄ βαθμό.

Η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) δημοσιεύει συστηματικά αναλύσεις των στατιστικών στοιχείων που παρέχονται από το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου και μέσω κοινοβουλευτικού ελέγχου, γύρω από την υποδοχή των αιτουσών/ούντων άσυλο (στοιχεία για το πρώτο εξάμηνο του 2025), τη διαδικασία ασύλου και τη διοικητική κράτηση (θα ακολουθήσει δημοσίευση για τα στοιχεία του πρώτου εξαμήνου του 2025 τις επόμενες μέρες).

Θυμίζουμε πως το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξέδωσε απόφαση σύμφωνα με την οποία τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν τη δυνατότητα να εφαρμόζουν ταχείες διαδικασίες (fast-track) για την απόρριψη αιτήσεων ασύλου από πολίτες που προέρχονται από “ασφαλείς” χώρες. Ωστόσο, το δικαστήριο υπογραμμίζει ότι ο χαρακτηρισμός μιας χώρας ως “ασφαλούς” πρέπει να βασίζεται σε αυστηρά νομικά κριτήρια. Παράλληλα, οι αιτούντες άσυλο και τα δικαστήρια οφείλουν να έχουν το δικαίωμα να αμφισβητήσουν τα στοιχεία που στηρίζουν αυτόν τον χαρακτηρισμό.

Σημειώνεται ακόμη πως εν ισχύ παραμένει η αναστολή της δυνατότητας κατάθεσης αιτήματος ασύλου για τους μετανάστες που φτάνουν από τη Λιβύη στην Κρήτη, που έχει επιβληθεί με τροπολογία από τις 9 Ιουλίου. Ωστόσο, ήδη έχουν εκδοθεί δύο διαταγές ασφαλιστικών μέτρων από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που αφορούν η πρώτη οκτώ Σουδανούς και η δεύτερη τέσσερις Ερυθραίους, οι οποίες υποδεικνύουν στην ελληνική κυβέρνηση να μην προχωρήσει σε απέλαση πριν εξεταστούν τα αιτήματα ασύλου τους. Και οι δύο εθνότητες έχουν μεγάλο ποσοστό αναγνώρισης ασύλου στην Ευρώπη, αφού προέρχονται από εμπόλεμες περιοχές.

Το νέο νομοσχέδιο προβλέπει επίσης αναστολή αιτήσεων ασύλου σε περιόδους μαζικών αφίξεων και δημιουργία κλειστών κέντρων κράτησης.

Αναλυτικά τα στοιχεία για το άσυλο, παρακάτω:

Asylum