Δυο λόγια για την ιστορία και τους πρόσφυγες

Προσφυγιά σημαίνει απώλεια της πατρίδας, της ελευθερίας, της αξιοπρέπειας και φόβος. Οι Έλληνες βιώσαμε πολλές φορές την προσφυγιά και την βιώνουμε και σήμερα στα μάτια των αθώων που έρχονται κυνηγημένοι στο Τόπο μας.

Όμως οι Έλληνες ξεχνάμε γρήγορα το παρελθόν μας αλλά και τον τρόπο που αντιμετωπίσαμε παρόμοιες καταστάσεις:

Καλοκαίρι 1974: Ο Τούρκικος Στράτος μετά την βάρβαρη εισβολή και κατοχή περιοχών στην Κύπρο, έδιωξε με την βία περίπου 200.000 Ελληνοκύπριους από τις Τουρκοκρατούμενες περιοχές.  Πρόσφυγες στην ίδια τους την πατρίδα, οι περισσότεροι ήταν άστεγοι, αφού έχασαν όλες τις περιούσιες τους, και έμεναν σε αντίσκηνα και σε καταυλισμούς που δημιουργήθηκαν γι αυτό το σκοπό. Η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας μερίμνησε τα άτομα αυτά  να στεγάζονται προσωρινά σε οικισμούς. Ο Γιώργος Ιακώβου ο οποίος ανέλαβε τη Διεύθυνση της Υπηρεσίας Εξυπηρέτησης Προσφύγων και τα έφερε σε πέρας άψογα ένα τεράστιο άθλο . Η πληγωμένη Κύπρος ,μόνη της με αξιοπρέπεια αντιμετώπισε επιτυχώς το προσφυγικό πρόβλημα της με επιτυχία.

Δεκέμβρης 1990. Παραμονές Χριστουγέννων και οι πρώτοι Αλβανοί περνούν τα σχεδόν αφύλακτα σύνορα με την Ελλάδα. Μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου του 1991 ήδη είχαν περάσει τα ελληνοαλβανικά σύνορα 11.000 Αλβανοί πολίτες από τους οποίους οι 5.000 επαναπατρίζονται οι υπόλοιποι παρέμειναν καθώς ήταν Βορειοηπειρώτες ή τουλάχιστον έτσι δήλωναν. Η Ελληνική Κυβέρνηση  σ’ εφαρμογή παγίων σχεδίων κρίσεως, ανέθεσε στον τότε Α/ΓΕΕΕΘΑ Στρατηγό Ι. Βερυβάκη, ο οποίος  με τον Πόντιο Στρατηγό Σιδηρόπουλο, τότε διοικητή της ΣΥΚΕΑ  είχε  τον συντονισμό για την αντιμετώπιση της κρίσεως  και παράλληλα δημιούργησε ένα  ευέλικτο μηχανισμό το ΥΠΕΞ, ένα ΝΠΙΔ για την διοικητική υποστήριξη των προσφύγων, αλλά και των ομογενών εντός Αλβανίας. Δημιουργήθηκαν άμεσα οικισμοί υποδοχής σε εγκαταλειμμένα στρατόπεδα, μισθώθηκαν ελεύθερα ξενοδοχεία κλπ και αντλήθηκαν πόροι  από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ελληνική Πολιτεία δαπάνησε για το  έργο αυτό 7.239.071.273 δραχμές.  

1991-1995.Η διάλυση της πρώην ΕΣΣΔ, οδήγησε στη Ελλάδα  ένα νέο κύμα προσφύγων Ελλήνων του Πόντου, πάνω από 100.000 άτομα. Οι ειδικές συνθήκες που δημιουργήθηκαν με την διάλυση της ΕΣΣΔ, η τάση φυγής ,οι εμφύλιες συγκρούσεις, η καθυστέρηση χορήγησης αδείας εισόδου με την ένδειξη «παλιννόστηση» έφερε στη Ελλάδα ένα κύμα προσφύγων στο οποίο περιλαμβάνονταν μεγάλος αριθμός παλιννοστούντων ,αλλά και άλλων προσώπων που είχαν αφιχθεί στη Ελλάδα με άδεια εισόδου για τουριστικούς λόγους ,όπως και προσώπων μελών της οικογενειών παλιννοστούντων. Η Ελληνική Πολιτεία ανέθεσε στον Κύπριο Γιώργο Ιακώβου (πρώην ΥΠΕΞ της Κυπριακής Δημοκρατίας) την αντιμετώπιση και αυτού του προβλήματος ,αφού είχε δείξει την επιτυχημένη δραστηριότητα του στην περίπτωση των Κυπρίων προσφύγων του 1974. Δημιουργήθηκαν άμεσα και χωρίς καθυστέρηση υποδομές άμεσης φιλοξενίας μέσα στα πλαίσια του Κρατικού μηχανισμού και σ’ εφαρμογή υπαρχόντων σχεδίων Σε οικισμούς υποδοχής φιλοξενήθηκαν γύρω στις 12.000 άτομα και δαπανήθηκαν 2.371.616.713 δραχμές. Ενδεχομένως η οριστική εγκατάσταση των Ποντίων στη Θράκη να απέτυχε μερικώς, αλλά εδώ αναφέρεται η άμεση ετοιμότητα του Ελληνικού Κράτους για την υποδοχή προσφύγων.

Επιχείρηση «Χρυσόμαλλο δέρας». Το καλοκαίρι του 1992 στην Αμπχαζία (αυτόνομη δημοκρατία της Γεωργίας, πρωτεύουσα το Σοχούμι), με αφορμή την είσοδο Γεωργιανών στρατευμάτων, ξέσπασαν πολεμικές συγκρούσεις. Οι Έλληνες της περιοχής και οι περιουσίες τους βρέθηκαν στο έλεος των μαχών και των φανατικών παραστρατιωτικών ομάδων. Η Ελληνική Πολιτεία άρχισε να γίνεται δέκτης αιτημάτων για βοήθεια.

Το τελευταίο δεκαήμερο του Ιουλίου ’93, κλιμάκιο από την Ελληνική πρεσβεία της Μόσχας, το ΓΕΕΘΑ και το ΕΙΥΑΠΟΕ, βρέθηκε στο εμπόλεμο Σοχούμι για τη σχετική προετοιμασία. Το συνολικό κόστος της επιχείρησης υπολογίστηκε ότι θα ξεπερνούσε τις 100.000.000 δρχ. Το καλοκαίρι του 1993, το Ε/Γ- Ο/Γ πλοίο «Viscountess» της εταιρείας MARLINES με πλοίαρχο τον Καπετάν Γιώργη Σαμιωτάκη που εκτελούσε ταξίδια στη γραμμή Ελλάδα-Ιταλία ναυλώθηκε για μια άκρως απόρρητη επιχείρηση. Στο λιμάνι του Πειραιά το «Viscountess» φόρτωσε ελληνική ανθρωπιστική βοήθεια. Στο πλοίο, εκτός από το κανονικό του πλήρωμα, επιβιβάστηκαν στελέχη του ΓΕΕΘΑ, πεζοναύτες, βατραχάνθρωποι, και νοσηλευτικό προσωπικό από το Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών.. Προορισμός το Σοχούμι. Ανήμερα της «Παναγίας», το πρωί της 15-8-1993, το «Viscountess» κατέπλευσε στο Σοχούμι. Εκφόρτωσε την ανθρωπιστική βοήθεια και αμέσως με τάξη αλλά και ταχύτητα επιβιβάστηκαν σε αυτό 1013 ομογενείς. Το πρωί της 17ης Αυγούστου του 1993, με τον κατάπλου στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης και την αποβίβαση των1013 ομογενών, γράφτηκε ο επιτυχής επίλογος της επιχείρησης απεγκλωβισμού των Ελλήνων, από το εμπόλεμο Σοχούμι.

Η επιχείρηση «Χρυσόμαλλο Δέρας» μεταδόθηκε από διεθνή ΜΜΕ, μπήκε στη διεθνή βιβλιογραφία και εξύψωσε το κύρος της Ελλάδας, στην Ομογένεια και στους Διεθνείς Οργανισμούς αφού λίγο αργότερα, στις 27 Σεπτεμβρίου 1993, το Σοχούμι καταλήφθηκε μέσα σε λουτρό αίματος από τους Αμπχάζιους.

Τα παραπάνω γεγονότα δείχνουν ότι, το Ελληνικό Κράτος στο παρελθόν αντιμετώπισε επιτυχώς και πολλές και έκτακτες καταστάσεις προσφύγων, με σοβαρότητα και αμεσότητα. Η σημερινή κρίση ίσως να μην είναι η μεγαλύτερη από εκείνες που αντιμετώπισε στο παρελθόν, όταν ο ηρωικός ΕΕΣ, οι εθελοντές και τα στρατευμένα παιδιά αντιμετώπισαν επιτυχώς τεράστιες ανθρωπιστικές κρίσεις. Είναι άξιο μελέτης αντί πειραματισμών να κοιτάξουμε με ποιο τρόπο  και με ποιους ανθρώπους επιτεύχθηκαν αντίστοιχα εγχειρήματα στο παρελθόν;

* Ο Αντώνης Αργυρός είναι δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω. Το 2012 διετέλεσε Υπουργός Επικρατείας στην κυβέρνηση Πικραμμένου. Από το 2004 είναι Δικηγόρος και Αναπληρωτής Νομικός Σύμβουλος στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Με σημαντική επιστημονική δράση, άρθρα και σχόλια σε δικαστικές αποφάσεις δημοσιεύονται στα πιο γνωστά νομικά περιοδικά.