Απρίλιος 1941: Οι Γερμανοί εισέρχονται κατακτητές στην Αθήνα

6 Απριλίου 1941 επιτίθεται η Γερμανία στην Ελλάδα, 9 Απριλίου εισέρχονται στη Θεσσαλονίκη, 20 Απριλίου συνθηκολογούμε και 27 Απριλίου εισέρχονται στην Αθήνα.

Στις 27 Απριλίου 1941 ο ραδιοφωνικός σταθμός Αθηνών μεταδίδει:

«Εδώ ελεύθεραι ακόμη Αθήναι!

Έλληνες οι Γερμανοί εισβολείς βρίσκονται εις τα πρόθυρα των Αθηνών.

Αδέλφια, κρατήστε καλά μέσα στην ψυχή σας το πνεύμα του μετώπου, ο εισβολεύς εισέρχεται με όλας τα προφυλάξεις στην έρημον πόλην με τα κατάκλειστα σπίτια

Έλληνες ψηλά τις καρδιές.»

Μουδιασμένοι οι Αθηναίοι ξημέρωσαν, σε μια συννεφιασμένη πόλη, στις 27 Απριλίου, μετά από μία ανήσυχη νύχτα όπου ακούγονταν παντού εκρήξεις. Ανατινάζονταν αποθήκες πυρομαχικών για να μην πέσουν στα χέρια των Γερμανών.

Την Κυριακή 27 Απριλίου 1941 τα γερμανικά στρατεύματα εισβάλουν στην Αθήνα. Αυτή η ημερομηνία σηματοδοτεί την έναρξη της Κατοχής για την αθηναϊκή κοινωνία και όλα τα δεινά που τη συνοδεύουν. Ο Γερμανός φρούραρχος των Αθηνών, συνταγματάρχης φον Σχέιβεν, δηλώνει ότι «οι Γερμανοί έρχονται στην πόλη ως φίλοι και όχι ως εχθροί» και ο δήμαρχος της πόλης Αμβρόσιος Πλυτάς τον ευχαριστεί γι’ αυτό.

Στις 8:25 η ώρα το πρωί γερμανικά μηχανοκίνητα, μπαίνουν στην πρωτεύουσα από διάφορες μεριές, κυρίως από τις βόρειες εισόδους της πόλης. Με μοτοσυκλέτες και τεθωρακισμένα εισέρχονται από Πατησίων, Ιερά Οδό και από την Κηφισιά. Κατευθύνονται στα δημόσια κτίρια και τοποθετούν φρουρές.

Η παράδοση της πόλης των Αθηνών έχει κανονιστεί από την προηγούμενη ημέρα. Συστήνεται επιτροπή η οποία αποτελείται από τον Ανώτατο Στρατιωτικό Διοικητή Χρήστο Καβράκο, τους Δημάρχους Αθηνών και Πειραιά Αμβρ. Πλυτά και Μιχ. Μανούσκο και τον Νομάρχη Αττικοβοιωτίας Κωνσταντίνο Πεζόπουλο. Η επιτροπή αυτή συναντιέται το πρωί της Κυριακής με τον Γερμανό διοικητή στην είσοδο της πρωτεύουσας και παραδίδει με κάθε επισημότητα την πόλη. Η συνάντηση γίνεται σε ένα καφενείο στη διασταύρωση των λεωφόρων Κηφισίας και Αλεξάνδρας. Στον Γερμανό αντισυνταγματάρχη διοικητή διαβάζεται κείμενο στο οποίο η Αθήνα, πλέον, χαρακτηρίζεται ανοχύρωτη πόλη.

Η παράδοση της πόλης των Αθηνών φωτογραφείται και κινηματογραφείται από γερμανικό συνεργείο, όπως συνηθίζεται από τις δυνάμεις του Άξονα, για να προβληθεί στα «επίκαιρα» στους κινηματογράφους της Γερμανίας και της κατεχόμενης Ευρώπης.

Στις 8:45 της ίδιας ημέρας Γερμανοί στρατιώτες κατευθύνονται στο βράχο της Ακρόπολης στον οποίο υψώνουν τη γερμανική σημαία, ώστε να φαίνεται σε όλη την πόλη. Την επόμενη ημέρα η εφημερίδα Καθημερινή γράφει «εις την Ακρόπολιν… υψώθη πρώτον η σημαία με τον Αγκυλωτόν Σταυρόν, κατόπιν δε η Ελληνική παραπλεύρως αυτού».

Οι επόμενες κινήσεις του Γερμανού κατακτητή είναι να καταληφθούν κομβικά σημεία, όπως το Δημαρχείο, το τηλεγραφείο, ο ραδιοφωνικός σταθμός και τα στρατιωτικά καταστήματα.

Την ίδια ημέρα ανακοινώνεται στους Αθηναίους η απαγόρευση της κυκλοφορίας μετά τις 9 μμ. Ο στρατιωτικός διοικητής στρατηγός Σάιρνερ εκδίδει διαταγή με την οποία καλεί τους Αθηναίους που έχουν όπλα να τα παραδώσουν.

Στις 28 Απριλίου 1941 το Φρουραρχείο των στρατευμάτων των Γερμανών εγκαθίσταται στο ξενοδοχείο «Κινγκ Τζωρτζ» στην πλατεία Συντάγματος.

Στην Αθήνα σχηματίζονται διαδοχικά τρεις ελληνικές κυβερνήσεις, συνεργαζόμενες με τις κατοχικές δυνάμεις, με επικεφαλής κατά χρονολογική σειρά τον αντιστράτηγο Γεώργιο Τσολάκογλου (30 Απριλίου 1941 – 2 Δεκεμβρίου 1942), τον καθηγητή του πανεπιστημίου Αθηνών Κωνσταντίνο Λογοθετόπουλο (2 Δεκεμβρίου 1942 – 6 Απριλίου 1943)  και τον Ιωάννη Ράλλη (7 Απριλίου 1943 – 12 Οκτωβρίου 1944).

Η είσοδος των Γερμανών στην Αθήνα και η Κατοχή της χώρας αλλάζουν δραματικά τα δεδομένα σε όλα τα επίπεδα της οικονομικής και κοινωνικής ζωής.

Αποκλειστικός κυρίαρχος ρυθμιστής της οικονομικής ζωής της χώρας είναι ο κατακτητής και οι συνεργάτες τους.

Οι Γερμανοί προσπάθησαν από την πρώτη στιγμή να λεηλατήσουν τους πόρους της χώρας όχι μόνο για τις ανάγκες των εδώ κατοχικών στρατευμάτων αλλά γενικότερα για την πολεμική τους προσπάθεια.

Αναμφισβήτητα πρωταρχική αιτία της κατάρρευσης της ελληνικής οικονομίας, των ελλείψεων των προϊόντων, της ανόδου των τιμών, όπως και όλων των άλλων τότε δεινών για τη χώρα, υπήρξε η γερμανική Κατοχή.

Η ελληνική οικονομία και πριν την περίοδο της Κατοχής ήταν εξαρτημένη, η παραγωγή περιορισμένη και η χώρα ήταν αναγκασμένη να εισάγει σημαντικό ποσοστό των απαραίτητων για αυτήν ειδών διατροφής καθώς η εγχώρια παραγωγή κάλυπτε το 80% των αναγκών του πληθυσμού, το 1938 η Ελλάδα εισήγαγε το 38% των αναγκών της σε στάρι, το 26% σε όσπρια και το 21% σε κρέας.

Κατά τη διάρκεια της Κατοχής οι εισαγωγές προϊόντων έχουν μειωθεί αισθητά γεγονός που επιβαρύνει την ήδη κακή κατάσταση της αγοράς.

Προπολεμικά ακόμη η μέση στάθμη του επιπέδου διαβίωσης του πληθυσμού χαρακτηρίζεται χαμηλή, μεγάλο τμήμα του αγροτικού πληθυσμού τρέφεται με τροφές που δίνουν θερμίδες κατά μέσο όρο 30% κάτω από αυτό που η Κοινωνία των Εθνών κρίνει ως ελάχιστο απαιτητό όριο.

Μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα οι ελλείψεις των ειδών διαβίωσης, η απογείωση των τιμών στην αγορά είναι σε ημερήσια διάταξη και το οικονομικό χάος δεν αργεί να επικρατήσει στην Ελλάδα.

Τα στρατεύματα κατοχής από την πρώτη στιγμή εφαρμόζουν την πολιτική της κατάσχεσης και της λεηλασίας των προϊόντων για τις δικές τους ανάγκες. Οι Γερμανοί αρπάζουν όλα τα τρόφιμα. Η έλλειψη τροφίμων στην Ελλάδα είναι εξαιρετικά σοβαρή και έχει ήδη τραγικά αποτελέσματα στα παιδιά.

Τα «έξοδα Κατοχής», τα χρήματα, δηλαδή, που απαιτούν από τις ελληνικές κατοχικές κυβερνήσεις, για να καλύψουν τις ανάγκες τους, αλλά και η αρχική κυκλοφορία του μάρκου και της λιρέτας οδηγούν στην κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας.

Η οικονομία της Αθήνας πλήττεται, επίσης, από τις επιτάξεις των μεταφορικών μέσων και των καυσίμων. Η καταστροφή βασικών συγκοινωνιακών αρτηριών επιδεινώνει τα προβλήματα εφοδιασμού της Αθήνας καθώς την απομονώνουν από την ενδοχώρα και τα αποθέματά της.

Οι αγρότες που προπολεμικά παρέδιδαν τη σοδειά τους στο κράτος σε προσυμφωνημένες τιμές μέσω του συστήματος της συγκέντρωσης της παραγωγής, τώρα δείχνουν απροθυμία να συμμετάσχουν στην ίδια διαδικασία είτε φοβούμενοι ότι η σοδειά τους θα καταλήξει στον κατοχικό στρατό είτε επειδή η αποζημίωση θα χαθεί στο επόμενο διάστημα, όπως το νερό στην πέτρα.

Παράλληλα, η παραγωγή έχει μειωθεί σημαντικά, ενώ δε γίνονται πλέον εισαγωγές οι οποίες προπολεμικά κάλυπταν ένα σημαντικό τμήμα των αναγκών του πληθυσμού. Η εξάρτηση από τις θαλάσσιες οδούς στάθηκε μοιραία για τον ανεφοδιασμό, ειδικά της Αθήνας και του Πειραιά, καθώς τον πρώτο χειμώνα της Κατοχής και μέχρι την Άνοιξη του 1942 ολόκληρη η χώρα βρίσκεται σε αποκλεισμό από το αγγλικό ναυτικό με σοβαρές συνέπειες στην επάρκεια των τροφίμων.

Χρονολογίες

Στις 6 Απριλίου 1941 ο γερμανικός στρατός εισβάλει στην Ελλάδα μέσω Βουλγαρίας και Γιουγκοσλαβίας,

Στις 9 Απριλίου 1941 οι Γερμανοί κατακτητές καταλαμβάνουν τη Θεσσαλονίκη

Στις 20 Απριλίου 1941 υπογράφεται ανάμεσα στο διοικητή του Γ’ Σώματος Στρατού αντιστράτηγο Γεώργιο Τσολάκογλου, το Γερμανό στρατάρχη Γιοντλ και τον Ιταλό στρατηγό Φερρέρο το επίσημο κείμενο της συνθηκολόγησης με το οποίο λήγουν τυπικά οι πολεμικές συγκρούσεις ανάμεσα στα ελληνικά, τα ιταλικά και τα γερμανικά στρατεύματα.

Στις 27 Απριλίου 1941, ο γερμανικός στρατός εισέρχεται στους έρημους δρόμους της πρωτεύουσας της χώρας.

Αυτός ήταν ο μήνας Απρίλιος του 1941, η μαύρη αρχή μιας βασανιστικής πορείας για το λαό μας που κράτησε 3 χρόνια, 5 μήνες και 15 ημέρες.

Πηγή: 

Ελένη Νικολαΐδου, Οι συνταγές της πείνας, εκδόσεις ΚΨΜ