Η τελευταία ελπίδα για να σωθεί η χώρα

“Η Ελλάδα βιώνει ένα οικονομικό χάος. Γιατί; Επειδή όλα τα λεφτά τους βρίσκονται στη Γενέυη και τη Ζυρίχη”. Τα προφητικά λόγια του πρώην εργαζόμενου της UBS κου. Birkenfeld χρονολογούνται στο εθνοσωτήριον έτος 2005, όταν η θάλασσα είχε γίνει γιαούρτι και δέναμε τα σκυλιά με τα λουκάνικα. Η εκ νέου αναφορά από τους Financial Times με αφορμή την έφοδο στην οικία του πρώην στελέχους της UBS και επικεφαλής του ΤΧΣ κου Χρήστου Σκλαβούνη καταδεικνύει όχι μόνο ότι το πρόβλημα παραμένει αλλά κυρίως ότι βρισκόμαστε πιθανότητα μπροστά στην τελευταία μας δυνατότητα να ορθοποδήσουμε σαν χώρα χτυπώντας μια από τις βασικές παθογένειες που ακούει στο όνομα φοροδιαφυγή.

Από όσα γράφουν οι Financial Times με αφορμή την έφοδο στο σπίτι του Έλληνα τραπεζίτη, μεγαλύτερη σημασία ίσως έχει ότι οι ελβετικές τράπεζες δεν σταμάτησαν να δελεάζουν τους Έλληνες πελάτες με την υπόσχεση μιας ασφαλούς και συνάμα αφορολόγητης περιουσίας, παρά μόνο όταν επεβλήθησαν τα capital controls.

Η Ελβετική “μηχανή”

Στην Ελβετία, το βασικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα του τραπεζικού κλάδου είναι η ανωνυμία. Τυπικά βέβαια, το ελβετικό κράτος παρακρατεί ένα ποσό που αναλογεί στους εκάστοτε φόρους και θεωρητικά το αποδίδει στις χώρες προέλευσης των κεφαλαίων. Στη δική μας περίπτωση, υπήρξαν καταγγελίες ότι ουδέποτε στο παρελθόν είχαμε ζητήσει ούτε καν τα χρήματα που μας αναλογούσαν.

Ωστόσο αντιλαμβάνεται κανείς ότι κανένα σύστημα δεν είναι τέλειο και πάντοτε υπάρχουν στελέχη πρόθυμα να εξυπηρετήσουν έναν καλό πελάτη. Έναν πελάτη που έδωσαν αγώνα για να αποκτήσουν, ερχόμενοι στην Αθήνα και διαμένοντας για εβδομάδες σε σουίτες κεντρικών ξενοδοχείων, όπου συναντούσαν τους υποψήφιους πελάτες. Σύμφωνα με στοιχεία επιτροπής της αμερικανικής γερουσίας, οι Ελβετοί τραπεζίτες χρησιμοποιούσαν διάφορα “τρικ” για να πείσουν τους πελάτες και τα οποία κατονομάζει.

Βεβαίως, δεν είναι το σύνολο των κεφαλαίων που μετανάστευσαν “μαύρο”. Πολλοί καταθέτες απλώς αναζήτησαν την ασφάλεια της ελβετικής ουδετερότητας εκμεταλλευόμενοι το καθεστώς ελεύθερης διακίνησης των κεφαλαίων. Ωστόσο το γεγονός ότι ουδέποτε έγινε απόπειρα να ελεγχθεί η ποιότητα και η προέλευση των καταθέσεων δημιούργησε στην κοινωνία, την κυρίαρχη αντίληψη περί ατιμωρησίας.

Μεγάλη είναι και η ευθύνη της τρόικας, η οποία με την παθητική στάση της απέναντι στο θέμα, άφησε περιθώρια για να αναπτυχθούν θεωρίες σχετικά με το ότι προστατεύει τα συμφέροντα των διεθνών τραπεζικών κολοσσών. Θεωρίες που μόνο αβάσιμες δεν μπορούν να χαρακτηριστούν αλλά οι οποίες καθώς φαίνεται θα κρυφτούν και πάλι κάτω από το χαλί.

Η “αέναη” προετοιμασία για μάχη

Η Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, είχε εξαρχής δηλώσει ότι θα κηρύξει τον πόλεμο κατά της φοροδιαφυγής με στόχο όχι μόνο να ορθοποδήσει η οικονομία αλλά ταυτόχρονα να αποδώσει κοινωνική δικαιοσύνη. Τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα είναι μάλλον πενιχρά, ωστόσο οι συνθήκες μοιάζουν ώριμες ώστε στο προσεχές διάστημα να δώσει τη μάχη.

Η περίπτωση του Σκλαβούνη εντάσσεται βέβαια στην πανευρωπαϊκή προσπάθεια φορολόγησης των καταθέσεων που είναι κρυμμένες στην Ελβετία αλλά αποτελεί ένα σημαντικό βήμα. Δεδομένου μάλιστα ότι οι υπόλοιπες χώρες έχουν κάνει άλματα και η μέχρι τώρα προσπάθεια της Ελλάδας ήταν μηδενική, αποτελεί μια ειδοποιό διαφορά.

Η εθελούσια αποκάλυψη “αδήλωτων εισοδημάτων”

Το κατά πόσο η Κυβέρνηση (κατ’ επέκταση και η τρόικα) είναι αποφασισμένη να κινηθεί δυναμικά θα διαφανεί μεταξύ άλλων από την απόπειρα να “περάσει” νόμο για τον επαναπατρισμό κεφαλαίων και φυσικά από τη συνακόλουθη εφαρμογή του. Ο νόμος αναμένεται να περάσει από τη Βουλή εντός του θέρους -σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές- και θα αφορά στην εθελούσια αποκάλυψη των αδήλωτων εισοδημάτων. Ουσιαστικά τα αδήλωτα εισοδήματα θα φορολογηθούν με βάση τον συντελεστή που ίσχυε κατά την τέλεση του αδικήματος και θα προσαυξάνεται με έναν συντελεστή, ο οποίος θα αυξάνεται για παλαιότερα αδικήματα.

Το γεγονός ότι η εθελούσια αποκάλυψη των αδήλωτων εισοδημάτων θα συνοδεύεται και από τη φορολόγηση, ενδεχομένως και άνω του 50%, θεωρείται προφανώς αντικίνητρο. Ωστόσο η επιτυχία του μέτρου θα κριθεί περισσότερο από την επιμονή των αρχών στη διερεύνηση των φοροκλεφτών και στην αμείλικτη επιβολή των προβλεπόμενων κυρώσεων. Λίστες υπάρχουν και η δικαιοσύνη πρέπει να κάνει τη δουλειά της.

Η “καθημερινή φοροδιαφυγή”

Ταυτόχρονα όμως με τον εντοπισμό και τη φορολόγηση των αδήλωτων εισοδημάτων, η Κυβέρνηση θα πρέπει να κερδίσει και τη μάχη κατά της καθημερινής φοροδιαφυγής. Μια σειρά από πρωτοβουλίες που έχει ανακοινώσει ότι θα λάβει, μπορούν να αλλάξουν δραστικά το τοπίο.

*Η σύνδεση του “χτισίματος” του αφορολόγητου με τη χρήση ηλεκτρονικών πληρωμών είναι κάτι που ο Τρύφων Αλεξιάδης έχει θέσει σαν βασικό στόχο της πολιτικής του. Καθώς φαίνεται εντός του καλοκαιριού θα “περάσει” ο νόμος που θα υποχρεώνει όλους τους επαγγελματίες να διαθέτουν μηχάνημα πληρωμής με πιστωτική κάρτα. Κυρίως όμως θα δώσει ένα κίνητρο στους πολίτες για την διαρκή χρήση της, δεδομένου ότι αν δεν το κάνουν, θα χάνουν το αφορολόγητο.

*Παράλληλα, η διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με τη Γενική Γραμματεια Πληροφοριακών Συστημάτων, θα αποτρέψει κάθε επίδοξο φοροκλέφτη. Πρόκειται για μια διαχρονική εξαγγελία των υπουργών οικονομικών, η οποία ουδέποτε συνέβη. Σύμφωνα με πληροφορίες η σχετική τροπολογία θα ενταχθεί στο νομοσχέδιο για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής στα καπνικά προϊόντα.

*Για την συμμόρφωση των πολιτών με τη φορολογική νομοθεσία, απαιτείται βεβαίως και ο εξορθολογισμός των προστίμων. Είναι πρόσφατο το παράδειγμα του προστίμου για την μη καταβολή ΦΠΑ, λόγω της μη έκδοσης απόδειξης. Οι επαγγελματίες είχαν όφελος από το να επιλέξουν το πρόστιμο αντί της νόμιμης συμπεριφοράς. Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, στο ίδιο νομοσχέδιο θα κατατεθεί τροπολογία για την επαναφορά  των προστίμων σε λογικά πλαίσια.

*Προς την ίδια κατεύθυνση κινείται και η πρωτοβουλία της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων για τον τρόπο διενέργειας των ελέγχων. Σύμφωνα με πληροφορίες, η γενική κατεύθυνση θα αφορά στον έλεγχο της εν γένει φορολογικής συμπεριφοράς των επιχειρήσεων. Η μη έκδοση μιας απόδειξης θα αποτελεί ουσιαστικά το ‘καμπανάκι” αφού οι ελεγκτές θα εγκαθίστανται στην επιχείρηση για ένα διάστημα (π.χ. μια εβδομάδα) και θα καταγράφουν τη συναλλακτική δραστηριότητα της επιχείρησης. Εν συνεχεία θα την αντιπαραβάλλουν με προηγούμενα στοιχεία και θα καταλήγουν σε συμπέρασμα για τη φορολογική συμπεριφορά του επιχειρηματία-επιτηδευματία.

*Μια ακόμη πρωτοβουλία της ΓΓΔΕ αφορά στους “μυστικούς ελέγχους”,  οι οποίοι ήδη ξεκίνησαν σε ξενοδοχεία και λοιπά τουριστικά καταλύματα, ακόμη και σε ενοικιαζόμενα δωμάτια. Θεσμικοί παράγοντες της αγοράς δηλώνουν ανακουφισμένοι καθώς θα παταχθεί ο αθέμιτος ανταγωνισμός.

*Εξίσου σημαντική είναι και η πρωτοβουλία για το “άμεσο λουκέτο”. Μέχρι σήμερα δίνονταν η δυνατότητα ενστάσεων στις αποφάσεις για κλείσιμο της επιχείρησης κάτι που θεωρείται ότι αποδυναμώνει το μέτρο. Ιδίως στις τουριστικές περιοχές η συγκεκριμένη πρακτική κρατούσε ανοιχτές τις επιχειρήσεις με παραβατική συμπεριφορά μέχρι το τέλος της σεζόν, οπότε το αποτέλεσμα ήταν επίσης πενιχρό. Σύμφωνα με πληροφορίες, η συγκεκριμένη διάταξη αναμένεται να ενεργοποιηθεί εντός της εβδομάδας!

Η μεγάλη μεταρρύθμιση

Η χώρα παρότι βρίσκεται στο χείλος της καταστροφής, έχει ακόμη τη δυνατότητα να βάλει τέλος στην γενικευμένη ανομία. Ίσως και να είναι η τελευταία ευκαιρία μας να δημιουργήσουμε ένα κοινωνικά δίκαιο κράτος που θα μπορεί να εισπράττει τους αναλογούντες φόρους. Αν δεν το κάνουμε και τώρα, κυριολεκτικά “με το μαχαίρι στο λαιμό”, πιθανότατα δεν έχουμε ελπίδα να γίνουμε ένα σοβαρό κράτος.

Η δίκαιη συλλογή των φόρων θα επιτρέψει όχι μόνο τη μείωση των συντελεστών, αλλά θα αποτρέψει επίσης και την εφαρμογή νέων, σκληρότερων μέτρων που βρίσκονται στον προθάλαμο. Όπως για παράδειγμα το τέλος διανυκτέρευσης στα ξενοδοχεία που κρέμεται σαν λαιμητόμος πάνω από τα κεφάλια των ξενοδόχων με εφαρμογή από το 2017.

Κυρίως όμως θα δημιουργήσει ένα αίσθημα δικαιοσύνης στους πολίτες, οι οποίοι βίωσαν την οικονομική κατάρρευση και “σήκωσαν” το βάρος της κρίσης. Καθώς την ίδια ώρα έβλεπαν τα “μεγάλα πορτοφόλια” να φεύγουν ενδεχομένως παράνομα από τη χώρα και πλήθος επιτηδευματιών να φοροδιαφεύγουν ασύστολα, η οργή ξεχείλισε. Αν δεν υπάρξουν πισωγυρίσματα, με την ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης, η χώρα θα έχει διαφορετικά δημοσιονομικά μεγέθη, πιο ορθολογική λειτουργία του ανταγωνισμού και κυρίως προοπτική για το -άμεσο-  μέλλον.