Νόμος Παρασκευόπουλου: Τα θετικά και οι αντιδράσεις

Σημαντική ανάσα στη χωρητικότητα των φυλακών έδωσε ο νόμος 4322/2015, γνωστός και ως νόμος Παρασκευόπουλου, με τον οποίο περισσότεροι από 2.000 κρατούμενοι αφέθηκαν ελεύθεροι με όρους. Οι αντιδράσεις για αποφυλακίσεις κατάδικων υπήρξαν ιδιαίτερα έντονες το τελευταίο διάστημα, αφού υπήρξαν δεκάδες περιπτώσεις, που κατέληξαν να διαπράττουν εκ νέου αξιόποινες πράξεις. Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει πως το νομοθέτημα απέδωσε… οικονομικά, καθώς από το 2015 μέχρι σήμερα οι “καμπάνες” από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έχουν σχεδόν εξαλειφθεί.

Η κατακόρυφη πτώση του αριθμού των εγκλείστων ήταν ο σκοπός και συγχρόνως το αποτέλεσμα  του περιβόητου νόμου Παρασκευόπουλου, ο οποίος από τη θέσπισή του έως και πριν μερικές ώρες συνεχίσει να προκαλεί σωρεία πολιτικών αντιπαραθέσεων. Σε αυτές εντάσσεται και το tweet του προέδρου της ΝΔ, Κυριάκου Μητσοτάκη, ο οποίος υποστήριξε πως θα προχωρήσει στην κατάργηση του επίμαχου νόμου, με αφορμή το περιστατικό στο Παλαιό Φάληρο, γράφοντας: “Αθώοι πολίτες πληρώνουν τις ιδεοληψίες του νόμου Παρασκευόπουλου, θα τον καταργήσουμε”. Η απάντηση δεν άργησε να έρθει -εμμέσως, πλην σαφώς- από το υπουργείο Δικαιοσύνης, το οποίο δια στόματος Σταύρου Κοντονή, υπεραμύνθηκε του νόμου. Από το βήμα της Βουλης ο νυν υπουργός Δικαιοσύνης επεσήμανε την ανάγκη παράτασής του για τρίτη χρονιά, θέτοντας κάποιες προϋποθέσεις αναφορικά με συγκεκριμένα, ιδιαιτέρως επαχθή, αδικήματα.

Τι περιλαμβάνει ο νόμος 4322/2015

Τι περιλαμβάνει όμως, ο Νόμος 4322/2015, που έχει κατά καιρούς στοχοποιηθεί από διάφορες πλευρές; Όπως σχεδόν κάθε υπουργός Δικαιοσύνης την τελευταία δεκαπενταετία, έτσι και σε αυτή την περίπτωση κατατέθηκε προς ψήφιση στη Βουλή ένα νομοσχέδιο με στόχο την αποσυμφόρηση των φυλακών. Για πολλούς ο νόμος υπήρξε καινοτόμος σε σχέση με προγενέστερους. Κι αυτό γιατί οι αποφυλακίσεις αφορούν κατά κύριο λόγο τρεις κατηγορίες κρατουμένων: τους φιλοξενούμενους αλλοδαπούς, τους ανάπηρους και τους ανήλικου έγκλειστους.

Αναλυτικότερα, οι διατάξεις του περιλαμβάνουν ευνοϊκές ρυθμίσεις για άτομα με αναπηρία, υπερήλικες, ανηλίκους και χρήστες ναρκωτικών, ενώ παράλληλα καθορίζουν ευνοϊκότερες προϋποθέσεις για την υπό όρο απόλυση κρατουμένων. Επί του πρακτέου, ορίζει τη δυνατότητα έκτισης της ποινής κατά το 1/3 του χρόνου που έχει επιβληθεί στον εκάστοτε κρατούμενο. Προβλέπει δηλαδή, την απόλυση υπό όρους, εφόσον έχει συμπληρωθεί το 1/10 για ποινές έως τρία έτη, το 1/5 για ποινές έως πέντε χρόνια, τα 2/5 για ποινές έως 10 έτη, καθώς και εάν συμπληρωθεί ο ελάχιστος χρόνος έκτισης αναφορικά με ποινές άνω των 10 χρόνων.

Ο επίμαχος νόμος τέθηκε σε εφαρμογή τον Απρίλιο του 2015. Αν και αρχικά οριζόταν να έχει ισχύ έως το τέλος Απριλίου 2016, ωστόσο από τότε έχει παραταθεί ήδη κατά ένα έτος και -σύμφωνα με τις πρόσφατες δηλώσεις Κοντονή- αναμένεται ακόμα μία ετήσια ανανέωση, έως δηλαδή του 2018. Πληροφορίες αναφέρουν ότι στόχος είναι η ελληνική Πολιτεία να παραμείνει συνεπής ως προς τις συνθήκες κράτησης, έτσι ώστε να αποτραπεί ο κίνδυνος ενός νέου προστίμου εκατομμυρίων ευρώ από το ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Αξίζει να σημειωθεί ότι πριν την νομοθέτηση και μέχρι τα τέλη του 2014 η Ελλάδα κρατούσε την έβδομη θέση σε καταδίκες αναφορικά την εξευτελιστική μεταχείριση κρατουμένων, ενώ την πενταετία 2009-2014 εκδόθηκαν σε βάρος της χώρας 44 αποφάσεις, επιβάλλοντας αποζημιώσεις, συνολικού ύψους δύο εκατομμύρια ευρώ.

Μείωση του πληθυσμού τω φυλακών

Σήμερα, η έκρυθμη κατάσταση στα 35 καταστήματα κράτησης ανά τη χώρα, στα οποία οι θέσεις -τουλάχιστον στους αριθμούς – δεν μπορούν να υπερβαίνουν τις 9.886, φαίνεται ότι έχει πλέον εξομαλυνθεί. Αυτό προκύπτει από τα στοιχεία του υπουργείου Δικαιοσύνης, τα οποία παρουσιάζουν πως ο πληθυσμός των φυλακών συνολικά έχει μειωθεί, φτάνοντας σε παρόμοια επίπεδα με το 2006. Συγκεκριμένα, οι “κάτοικοι” των σωφρονιστικών καταστημάτων πανελλαδικά στις αρχές Ιανουαρίου του 2017 ήταν 9.560, ενώ την ίδια περίοδο το 2016 αριθμούσαν τους 9.964 και ένα χρόνο πριν, το 2015, τα 8.722 άτομα.

Ωστόσο, την περίοδο 2007 – 2015 τα πράγματα ήταν τελείως διαφορετικά. Το “καμπανάκι” είχε χτυπήσει πολλές φορές σε διάφορες ιδρύματα της χώρας, αφού σε ορισμένες περιπτώσεις οι έγκλειστοι ζούσαν κυριολεκτικά ο ένας πάνω στον άλλο. Το 2010 οι κρατούμενοι αριθμούσαν τα 11.364 άτομα, νούμερο που συνέχισε να αυξάνεται για τα επόμενα έτη. Το 2012 ο πληθυσμός ανερχόταν στα 12.479, το 2013 στα 12.475, ενώ το 2014 έφτασε τα 12.693. Αντίθετα, κατά τα πιο πρόσφατα στοιχεία, το 2017 και συγκεκριμένα από τις αρχές του μήνα Απριλίου, τα σωφρονιστικά ιδρύματα φιλοξενούν συνολικά 9.566 εγκλείστους, εκ των οποίων 116 έχουν ηλικία έως και 18 ετών.

Σε κάθε περίπτωση, νομικοί κύκλοι υποστηρίζουν ότι οι αριθμοί δεν μπορούν να αποσιωπήσουν τις περιπτώσεις εγκλείστων, οι οποίοι μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα από την απόλυσή τους βρέθηκαν ξανά ενώπιον του νόμου για αντίστοιχες αξιόποινες πράξεις. “Οι ληστές του Παλαιού Φαλήρου, οι δολοφόνοι του ιδιοκτήτη εστιατορίου στην Υδρα, ο Νιγηριανός ληστής υπερήλικων γυναικών και δεκάδες άλλες υποθέσεις είναι πράγματι χαρακτηριστικά παραδείγματα πρόωρων αποφυλακίσεων. Η Πολιτεία θα πρέπει να προβλέψει δικλείδες ασφαλείας και φίλτρα, έτσι ώστε να αποφεύγονται αποφυλακίσεις επικίνδυνων κακοποιών με σταθερή ροπή προς τέλεση παρόμοιων αδικημάτων” αναφέρουν χαρακτηριστικά.