BBC: Γιατί “έπρεπε” να φύγει ο Φρανσουά Μπαϊρού

Ο Γάλλος πρωθυπουργός Φρανσουά Μπαϊρού είδε την κυβέρνηση του να καταρρέει, καθώς έχασε την ψήφο εμπιστοσύνης στη Βουλή, βάζοντας τέλος στη σύντομη -μόλις εννέα μηνών- θητεία του.

Ο Μπαϊρού ήταν ο τέταρτος πρωθυπουργός που τοποθετήθηκε μέσα σε δύο χρόνια υπό την προεδρία του Εμανουέλ Μακρόν, μια θητεία που σημαδεύεται από πολιτική αστάθεια και συνεχείς αναταράξεις.

Η κυβέρνηση μειοψηφίας του είχε επιχειρήσει να προωθήσει δραστικές περικοπές 44 δισ. ευρώ για να αντιμετωπίσει το διογκούμενο δημόσιο χρέος της χώρας, ωστόσο η πρόταση αυτή φαίνεται πως αποτέλεσε την “ταφόπλακα” της παραμονής του στην εξουσία.

Πώς φτάσαμε ως εδώ;

Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν πήρε ένα μεγάλο ρίσκο τον Ιούνιο του 2024. Μετά τη βαριά ήττα του κόμματός του στις ευρωεκλογές, προκήρυξε πρόωρες βουλευτικές εκλογές, με την ελπίδα να εξασφαλίσει «μια καθαρή πλειοψηφία μέσα σε ηρεμία και αρμονία».

Αντί γι’ αυτό, προέκυψε ένα κατακερματισμένο και διχασμένο κοινοβούλιο, που καθιστά εξαιρετικά δύσκολο για οποιονδήποτε πρωθυπουργό να συγκεντρώσει την απαιτούμενη στήριξη για την ψήφιση νομοσχεδίων και του ετήσιου προϋπολογισμού.

Ο Μακρόν διόρισε τον Μισέλ Μπαρνιέ τον Σεπτέμβριο, ωστόσο ο άνθρωπος που είχε διαπραγματευτεί το Brexit για την ΕΕ αποχώρησε μόλις σε τρεις μήνες, στη συντομότερη θητεία πρωθυπουργού από την έναρξη της Πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ο Φρανσουά Μπαϊρού είχε την ίδια μοίρα: λιγότερο από εννέα μήνες μετά τον διορισμό του, τον περασμένο Δεκέμβριο, αναμένεται να υποβάλει και επίσημα την παραίτησή του την Τρίτη.

Την ίδια ώρα, κόμματα κυρίως της άκρας δεξιάς και της άκρας αριστεράς πιέζουν για πρόωρες προεδρικές εκλογές. Ο Μακρόν, όμως, έχει διαμηνύσει σε κάθε τόνο ότι δεν πρόκειται να παραιτηθεί πριν από τη λήξη της θητείας του το 2027.

Όπως αναλύει το BBC, ο Γάλλος πρόεδρος έχει μπροστά του δύο εξαιρετικά δύσκολες επιλογές: είτε να ορίσει πέμπτο πρωθυπουργό μέσα σε λιγότερο από δύο χρόνια, που θα βρεθεί αντιμέτωπος με το ίδιο αδιέξοδο, είτε να προκηρύξει ξανά πρόωρες βουλευτικές εκλογές, με κίνδυνο να βρεθεί μπροστά σε μια ακόμη πιο εχθρική Εθνοσυνέλευση.

Οι επιλογές του είναι περιορισμένες, καθώς οι συνέπειες του ρίσκου που πήρε τον Ιούνιο του 2024 συνεχίζουν να ταλανίζουν την πολιτική ζωή της Γαλλίας.

Κεντρικό ζήτημα για τον Μπαϊρού υπήρξε η κρίση χρέους της χώρας, με τον ίδιο να τονίζει ότι απαιτούνται δραστικές περικοπές στις δημόσιες δαπάνες ώστε να αποτραπεί μια οικονομική καταστροφή για τις επόμενες γενιές.

Γιατί η Γαλλία βρίσκεται σε κρίση χρέους;

Με απλά λόγια, η γαλλική κυβέρνηση επί δεκαετίες δαπανά περισσότερα από όσα εισπράττει. Το αποτέλεσμα είναι να καλύπτει τα ελλείμματα με δανεισμό.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το δημόσιο χρέος της Γαλλίας στις αρχές του 2025 ανερχόταν στα 3,345 τρισ. ευρώ, ή στο 114% του ΑΕΠ. Πρόκειται για το τρίτο υψηλότερο ποσοστό στην ευρωζώνη μετά την Ελλάδα και την Ιταλία και ισοδυναμεί με σχεδόν 50.000 ευρώ ανά Γάλλο πολίτη.

Το περσινό δημοσιονομικό έλλειμμα έφτασε στο 5,8% του ΑΕΠ, ενώ φέτος αναμένεται στο 5,4%. Αυτό σημαίνει ότι το χρέος θα συνεχίσει να αυξάνεται, αφού ο δανεισμός εξακολουθεί να καλύπτει το δημοσιονομικό κενό.

Όπως και πολλές ανεπτυγμένες χώρες, η Γαλλία αντιμετωπίζει το δημογραφικό βάρος μιας γηράσκουσας κοινωνίας: λιγότεροι εργαζόμενοι καταβάλλουν φόρους, ενώ περισσότεροι πολίτες λαμβάνουν συντάξεις.

Ο Φρανσουά Μπαϊρού ανήκει στους πολιτικούς που ζητούν δραστική μείωση του ελλείμματος μέσα από τον περιορισμό γενναιόδωρων κοινωνικών παροχών, όπως οι συντάξεις. Στην ομιλία του στη Βουλή τη Δευτέρα, μίλησε για μια χώρα «στην εντατική», εθισμένη στις δαπάνες.

Ήδη, πριν από δύο χρόνια, η Γαλλία είχε αυξήσει το όριο συνταξιοδότησης από τα 62 στα 64 έτη για όσους έχουν γεννηθεί το 1968 ή αργότερα. Ο Μπαϊρού προειδοποίησε ότι η πεποίθηση πως οι Γάλλοι μπορούν να σταματούν να εργάζονται στις αρχές της δεκαετίας των 60 είναι πλέον ξεπερασμένη.

Ωστόσο, η κοινωνική και πολιτική αντίσταση σε νέες περικοπές παραμένει ισχυρή. Η κυβέρνηση του προκατόχου του κατέρρευσε ακριβώς πάνω σε αυτό το ζήτημα, σε ψηφοφορία εμπιστοσύνης τον περασμένο Δεκέμβριο.

Από την πλευρά τους, πολιτικοί της αριστεράς ζητούν αυξήσεις φόρων αντί για περικοπές δαπανών.

Τι ακολουθεί μετά τον Μπαϊρού;

Η Γαλλία φαίνεται να εισέρχεται σε ακόμη μια περίοδο αβεβαιότητας, στασιμότητας και σεναρίων για την «επόμενη μέρα».

Είναι πιθανό ο Εμανουέλ Μακρόν να κινηθεί άμεσα για τον διορισμό νέου πρωθυπουργού, κάτι που θα ήταν σαφώς προς το συμφέρον της χώρας. Ωστόσο, η εμπειρία και η πολιτική πραγματικότητα δείχνουν ότι η διαδικασία μπορεί να αποδειχθεί χρονοβόρα.

Ο πρόεδρος θα πρέπει να επιλέξει ένα πρόσωπο αρκετά αποδεκτό ώστε να μην προκαλέσει αυτομάτως την καταψήφισή του από την κοινοβουλευτική αντιπολίτευση. Οι δύο προηγούμενοι πρωθυπουργοί αυτού του δύσκολου κοινοβουλίου -ο Μισέλ Μπαρνιέ και ο Φρανσουά Μπαϊρού- χρειάστηκαν εβδομάδες για να βρεθούν. Η ανεύρεση τρίτου δεν αναμένεται ευκολότερη.

Στο μεταξύ, ο Μπαϊρού αναμένεται να παραμείνει στη θέση του υπηρεσιακά.

Παράλληλα, δεν λείπουν οι πιέσεις -με πιο ηχηρή εκείνη από τον Εθνικό Συναγερμό της Μαρίν Λεπέν- για νέα διάλυση της Εθνοσυνέλευσης και προκήρυξη εκλογών. Ωστόσο, ισχυρές είναι και οι φωνές που υποστηρίζουν ότι κάτι τέτοιο θα ήταν άσκοπο, καθώς δύσκολα θα άλλαζε ουσιαστικά τους πολιτικούς συσχετισμούς.

Από την άλλη πλευρά, κόμματα της άκρας αριστεράς ζητούν ακόμη και την παραίτηση του ίδιου του Μακρόν, σενάριο που φαντάζει εξαιρετικά απίθανο.

Οι πιθανοί διάδοχοι του Μπαϊρού

Οι πιέσεις προς τον Εμανουέλ Μακρόν για να επιλέξει διάδοχο από την αριστερά είναι έντονες. Οι δύο τελευταίοι πρωθυπουργοί προέρχονταν από τον χώρο της δεξιάς και του κέντρου, ενώ στις εκλογές του 2024 η αριστερή συμμαχία αναδείχθηκε πρώτη σε αριθμό εδρών.

Μια πιθανή επιλογή είναι ο Ολιβιέ Φορέ, επικεφαλής του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Ο 57χρονος διαθέτει μια κοινοβουλευτική ομάδα 66 βουλευτών στην Εθνοσυνέλευση.

Άλλα ονόματα που ακούγονται από την αριστερά είναι ο πρώην πρωθυπουργός Μπερνάρ Καζνέβ και ο έμπειρος πολιτικός Πιερ Μοσκοβισί, ο οποίος σήμερα ηγείται του Cour des Comptes, του ανώτατου ελεγκτικού οργάνου της Γαλλίας.

Αν ο Μακρόν αποφασίσει να κινηθεί ξανά προς το κέντρο και τη δεξιά, η πρώτη του επιλογή αναμένεται να είναι ο Σεμπαστιέν Λεκονρού, 39 ετών, σημερινός υπουργός Άμυνας, μέλος του κόμματος Renaissance και στενός συνεργάτης του προέδρου.

Από τον συντηρητικό χώρο, έχει ακουστεί και το όνομα της υπουργού Εργασίας και Υγείας, Κατρίν Βοτρίν.

Εντός της κυβέρνησης, υποψήφιοι θεωρούνται επίσης ο υπουργός Εσωτερικών Μπρουνό Ρεταγιό, που πλέον ηγείται των Ρεπουμπλικάνων, καθώς και ο υπουργός Δικαιοσύνης Ζεράλ Νταρμανέν.

Ωστόσο, με το βλέμμα στραμμένο στις προεδρικές εκλογές του 2027, παραμένει το ερώτημα: θα θελήσουν αυτοί οι ισχυροί πολιτικοί παίκτες να αναλάβουν τον ρόλο που θεωρείται «πολιτικό φιλί θανάτου», εκείνον του επόμενου πρωθυπουργού του Μακρόν;