Γιατί ο Πούτιν μπορεί να μην είναι ποτέ έτοιμος να συναντήσει τον Ζελένσκι

Η ανακοίνωση τη Δευτέρα (18/08) από τον Λευκό Οίκο για το επόμενο βήμα – μια διμερή συνάντηση μεταξύ του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν και του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι – φάνηκε αρχικά να έχει την ευρεία αποδοχή όλων. Ώσπου, ήρθε η ρωσική αντίδραση.

«Συζητήθηκε η ιδέα ότι θα ήταν σκόπιμο να εξεταστεί το ενδεχόμενο ανύψωσης του επιπέδου των εκπροσώπων της ρωσικής και της ουκρανικής πλευράς», δήλωσε ο σύμβουλος του Κρεμλίνου Γιούρι Ουσάκοφ, ενημερώνοντας δημοσιογράφους για την τηλεφωνική συνομιλία του Ντόναλντ Τραμπ με τον Βλαντίμιρ Πούτιν. Καμία αναφορά στα ονόματα των ηγετών, ούτε ένδειξη ότι οι “εκπρόσωποι” θα μπορούσαν να είναι οι ίδιοι.

Λίγο αργότερα, ο Ρώσος ΥΠΕΞ Σεργκέι Λαβρόφ εμφανίστηκε πιο διαλλακτικός σε συνέντευξή του στην κρατική τηλεόραση: “Δεν αρνούμαστε καμία μορφή εργασίας – ούτε διμερή ούτε τριμερή”, είπε, υπογραμμίζοντας ωστόσο ότι “κάθε επαφή σε επίπεδο κορυφής πρέπει να προετοιμάζεται με απόλυτη προσοχή”. Με άλλα λόγια, το Κρεμλίνο δεν είναι ακόμη έτοιμο να αποδεχθεί μια τέτοια συνάντηση, τονίζει στην ανάλυσή της για το CNN η Clare Sebastian.

Η επιφυλακτικότητα δεν προκαλεί έκπληξη. Ο πόλεμος ξεκίνησε όταν ο Πούτιν αναγνώρισε μονομερώς τις αυτοαποκαλούμενες “Λαϊκές Δημοκρατίες” Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ (Λουχάνσκ στα ουκρανικά) ως ανεξάρτητες, υποστηρίζοντας ότι η Ουκρανία αποτελεί “αναπόσπαστο μέρος της ιστορίας, του πολιτισμού και του πνευματικού χώρου” της Ρωσίας και ότι η ανεξαρτησία της ήταν ιστορικό λάθος.

Όπως σχολιάζει η Ορίσια Λουτσέβιτς από το Chatham House, εάν η συνάντηση πραγματοποιηθεί, ο Πούτιν θα αναγκαστεί να καθίσει στο ίδιο τραπέζι με έναν πρόεδρο που θεωρεί “αστείο” από μια χώρα “που δεν υπάρχει”. Αυτό θα ήταν μια τεράστια στροφή που δύσκολα θα μπορούσε να εξηγήσει στο ρωσικό κοινό, το οποίο έχει επί χρόνια “βομβαρδιστεί” από την κρατική τηλεόραση με το αφήγημα ότι ο Ζελένσκι είναι “ναζί”, ότι η Ουκρανία είναι “μαριονέτα της Δύσης” και ότι ο Ουκρανός πρόεδρος είναι “παράνομος”.

Το Κρεμλίνο, άλλωστε, αμφισβητεί συστηματικά τη νομιμότητα του Ζελένσκι, επικεντρώνοντας στην αναβολή εκλογών στην Ουκρανία υπό τον στρατιωτικό νόμο, ενώ στο τελευταίο “ειρηνευτικό” μνημόνιό του ζητά να διεξαχθούν εκλογές πριν από οποιαδήποτε τελική συνθήκη ειρήνης. Ο Πούτιν σπανίως αναφέρει το όνομά του, προτιμώντας τον απαξιωτικό όρο “καθεστώς του Κιέβου”.

Σύμφωνα με την Τατιάνα Στανόβαγια του Carnegie Russia Eurasia Center, ο Πούτιν δεν θεωρεί κρίσιμη μια συνάντηση με τον Ζελένσκι, καθώς για τη Μόσχα ο πόλεμος αφορά κυρίως την αντιπαράθεση με τη Δύση. Ωστόσο, δεν αποκλείεται να δεχθεί τη συνάντηση αν κρίνει ότι μπορεί να αποφέρει καρπούς – υπό την προϋπόθεση ότι ο Ζελένσκι θα δεχθεί να συζητήσει τις “βασικές απαιτήσεις”, δηλαδή την παραχώρηση ουκρανικών εδαφών που ακόμη ελέγχει το Κίεβο. Μέχρι στιγμής, ο Ουκρανός πρόεδρος έχει αποκλείσει αυτό το ενδεχόμενο.

«Οι βασικές απαιτήσεις πρέπει να είναι στο τραπέζι και ο Ζελένσκι πρέπει να είναι έτοιμος να μιλήσει γι’ αυτές», είπε σε συνέντευξή της στο CNN την Τρίτη. Μέχρι στιγμής, ο Ζελένσκι έχει αποκλείσει αυτές τις βασικές απαιτήσεις, οι οποίες περιλαμβάνουν την παραχώρηση εδάφους που εξακολουθεί να ελέγχει η Ουκρανία. Ωστόσο, η Στανόβαγια υποστηρίζει ότι ο Πούτιν βλέπει τον Τραμπ ως το κλειδί για να αλλάξει αυτό το σκηνικό.

«Ο Τραμπ θεωρείται ως ο παράγοντας που θα επιτρέψει την υλοποίηση της ρωσικής αντίληψης για την επίλυση της σύγκρουσης και γι’ αυτό οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να συνεργαστούν με το Κίεβο για να τους πιέσουν να γίνουν πιο ευέλικτοι και ανοιχτοί στις ρωσικές απαιτήσεις».

Η Στανόβαγια εκτιμά ότι ο Πούτιν βλέπει στον Ντόναλντ Τραμπ τον παράγοντα που μπορεί να πιέσει το Κίεβο προς μεγαλύτερη “ευελιξία”. Η Μόσχα ίσως επιχειρήσει να προτείνει νέο γύρο συνομιλιών στην Κωνσταντινούπολη, με υψηλότερου επιπέδου αντιπροσωπείες, αποφεύγοντας το ρίσκο μιας απευθείας συνάντησης Πούτιν – Ζελένσκι χωρίς καμία εγγύηση.

Ο Τραμπ, από την πλευρά του, έγραψε στο Truth Social ότι “ξεκίνησε τις διευθετήσεις για μια συνάντηση” μεταξύ των δύο ηγετών. Όμως την επόμενη μέρα, μιλώντας σε εκπομπή του Fox News, παραδέχθηκε ότι τελικά “είναι στο χέρι τους” να αποφασίσουν.

Η Ρωσία, πάντως, δεν έχει λόγο να υποχωρήσει αυτή τη στιγμή. Χωρίς να κάνει καμία παραχώρηση, έχει ανταμειφθεί με μια μεγαλοπρεπή σύνοδο κορυφής στην Αλάσκα, την απόσυρση της απαίτησης του Τραμπ για συμφωνία σε εκεχειρία πριν από τις ειρηνευτικές συνομιλίες και την κατάρρευση όλων των τελεσιγράφων για τις κυρώσεις μέχρι τώρα.

Το μόνο αβέβαιο, καταλήγουν αναλυτές, είναι ποιον θα κατηγορήσει ο Τραμπ αν και αυτή η ειρηνευτική προσπάθεια αποτύχει.