Η Γαλλία που “βράζει” και ο Κύβος του Ρούμπικ για τον Μακρόν

Η οδός “εξόδου” του προέδρου Μακρόν από την πολιτική και οικονομική κρίση που μαστίζει τη Γαλλία φαίνεται πλέον σχεδόν απίστευτα “στενή”. Αυτό αναφέρει εύλογα σήμερα το POLITICO σε ανάλυσή του μετά την ανατροπή του Φρανσουά Μπαϊρού ο οποίος δεν πήρε ψήφο εμπιστοσύνης. Ο Μακρόν πλέον ψάχνει τον πέμπτο πρωθυπουργό του, μέσα σε δύο χρόνια. Ο δε Μπαϊρού καταψηφίστηκε με μόλις 194 ψήφους υπέρ του και 364 κατά.

Η παραίτηση Μπαϊρού γίνεται δεκτή το πρωί της Τρίτης και θα οριστεί αντικαταστάτης για τις επόμενες ημέρες. Η καμπάνια του Μπαϊρού να πείσει την αντιπολίτευση και τον γαλλικό λαό πως πρέπει να ληφθούν νέα μέτρα λιτότητας με περιορισμό δαπανών, έπεσε στο κενό.

Με “απλά” (….;) λόγια η “σπαζοκεφαλιά” που καλείται να λύσει τώρα ο πρόεδρος της Γαλλίας, είναι η εξής: ορισμός ενός πρωθυπουργού που θα είναι σε θέση να “επιβιώσει” σε ένα χωρίς πλειοψηφία, κατακερματισμένο κοινοβουλευτικό περιβάλλον χωρισμένο σε τρία μπλοκ, την συμμαχία της αριστεράς, την κεντροδεξιά και την άκρα δεξιά.

Πολλοί εκτιμούν πως ο Μακρόν τώρα θα αναζητήσει πρωθυπουργό όχι από την κεντροδεξιά (απέτυχαν όλες οι επιλογές του από τον χώρο αυτό), αλλά από τους Σοσιαλιστές, με την “ελπίδα” να περάσει τα νέα του μέτρα. 

Πόσο πιθανό όμως είναι κάτι τέτοιο;

“Παραλύει” η Γαλλία

Ο Μακρόν έμεινε χωρίς πρωθυπουργό μία ημέρα πριν “παραλύσει” η Γαλλία, στις 10 και 18 Σεπτεμβρίου. Το κίνημα διαμαρτυρίας πολιτών Bloquons tous (μπλοκάρουμε τα πάντα) κάλεσε σε πανεθνικές διαμαρτυρίες την Τετάρτη, με το κίνημα να προειδοποιεί για καθημερινές διαμαρτυρίες (και όχι μόνο κάθε Σάββατο όπως έκαναν τα Κίτρινα Γιλέκα). Αρκετά συνδικάτα, συμπεριλαμβανομένων των CGT και Solidaires, επιβεβαίωσαν ότι θα υποστηρίξουν την δράση της Τετάρτης λειτουργώντας ως φορέας για απεργιακές κινήσεις όσων επιθυμούν να αποχωρήσουν από τις δουλειές τους

Μεγάλες διαδηλώσεις έχουν προγραμματιστεί σε πόλεις και κωμοπόλεις σε όλη τη Γαλλία, πολλές από τις οποίες διοργανώνονται μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ενώ άλλες υποστηρίζονται από συνδικάτα. Ο υπουργός Εσωτερικών Μπρουνό Ρεταγιό δήλωσε πως θα αναπτυχθούν 80.000 αστυνομικοί και πως το κράτος δεν θα ανεχθεί “κανέναν αποκλεισμό και καμία βία”. Παράλληλα, στις 18 Σεπτεμβρίου έρχεται η μεγάλη απεργία που υποστηρίξουν τα οκτώ μεγάλα συνδικάτα της Γαλλίας και σε αυτή θα μετέχει και το Bloquons tous.

Τι θα επιδιώξει ο Μακρόν

Ο Μακρόν αντιμετωπίζει μια έντονη πρόκληση στο να διατηρήσει την “ενότητα του κέντρου”, ενώ το κόμμα της Λεπέν  που βρίσκεται στην κορυφή των δημοσκοπήσεων καθώς και η Ανυπότακτη Γαλλία του Μελανσόν, βρίσκονται σε μια εκστρατεία εναντίον του. Παρόλα αυτά, οι εξισώσεις που καλείται να λύσει ο Γάλλος πρόεδρος είναι παραπάνω από δύσκολες, αφού τόσο οι κεντροδεξιοί Les Républicains όσο και οι Σοσιαλιστές διαφωνούν ριζικά ως προς τους στόχους της οικονομικής πολιτικής, παρά τις ανησυχίες για κατάρρευση της γαλλικής οικονομίας.

Διαισθανόμενος την ευκαιρία ο πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας των Σοσιαλιστών, Μπόρις Βαλό, δήλωσε πως το κόμμα του είναι έτοιμο να κυβερνήσει “αν ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν τους το ζητήσει”.

Ωστόσο, ο πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας των Σοσιαλιστών σημείωσε ότι “προτείνουμε έναν άλλο πολιτικό δρόμο που δεν είναι αυτός της πολιτικής του Μακρόν που μας οδήγησε σε αδιέξοδο. Προτείνουμε το κοινοβούλιο να ψηφίζει κάθε μέτρο χωριστά στη βάση των δικών μας προτάσεων εάν κληθούμε στην κυβέρνηση”. Ο Βαλό μίλησε για ένα πιο “δίκαιο φορολογικό σύστημα” και είπε πως οι Σοσιαλιστές θα μπορούσαν να κάνουν πίσω μπροστά την αξίωση του Μπαϊρού για κατάργηση δύο τραπεζικών αργιών.

Ο Μακρόν αρνείται πάντως να υποχωρήσει από την οικονομική του ατζέντα, που χρονολογείται από το 2017, η οποία περιλαμβάνει μειώσεις φόρων στις επιχειρήσεις, κατάργηση του φόρου περιουσίας και αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης. Ο Φρανσουά Μπαϊρού είχε ζητήσει αναδιαρθρώσεις των κοινωνικών προγραμμάτων, όπως οι συντάξεις. Πριν από δύο χρόνια, η Γαλλία είχε αυξήσει το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης από τα 62 στα 64 έτη για όσους γεννήθηκαν το 1968 ή αργότερα, με τον Μπαϊρού να ζητά ακόμη υψηλότερα ηλικιακά όρια.

Όλα αυτά οι Σοσιαλιστές θέλουν να καταργηθούν ή τουλάχιστον, να “βελτιωθούν”.

Ο Ολιβιέ Φορ, ηγέτης του Σοσιαλιστικού κόμματος, έχει πλέον προτείνει το όνομά του επισήμως ως επικεφαλής μιας κυβέρνησης που θα εισαγάγει έναν μεγάλο φόρο περιουσίας και θα αναστείλει την αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης στα 64 έτη από τον Μακρόν.

Θεωρητικά πάντα, μια κυβέρνηση που θα υποστηριζόταν τόσο από τους Σοσιαλιστές όσο και από τους Ρεπουμπλικάνους (που είναι ήδη στο “άρμα” Μακρόν) θα έχει ευρύτερη υποστήριξη στο κοινοβούλιο. Ωστόσο η συνεργασία των δύο, μόνο εύκολη δεν είναι. Ο Λοράν Βοκιέ, κοινοβουλευτικός ηγέτης των Ρεπουμπλικανών, προειδοποίησε τη Δευτέρα ότι το κόμμα του δεν θα υποστηρίξει μια σοσιαλιστική κυβέρνηση “που έχει πολύ βαθιές αριστερές ρίζες” και μετέχει στο “Νέο Λαϊκό Μέτωπο” που έχουν φτιάξει οι προοδευτικές δυνάμεις.

Μην ξεχνάμε πως το 2026 έρχονται τοπικές εκλογές, κάτι που καθιστά την εμπλοκή οποιουδήποτε κόμματος στον σχηματισμό Μακρόν, προβληματική και θα γινόταν μόνο “υπό ειδικές προϋποθέσεις”, καθώς σύμφωνα με το POLITICO, κανείς δεν θα ήθελε να είναι μέρος ενός προγράμματος που δείχνει “τελειωμένο”.

Ακόμη δε, κι αν τα κορυφαία στελέχη των κεντρώων κομμάτων συμφωνούσαν να συνεργαστούν σε έναν προϋπολογισμό, δεν είναι δεδομένο πως οι βουλευτές τους θα ακολουθούσαν πιστή τη “γραμμή”. Να σημειώσουμε δε πως οι Ρεπουμπλικανοί έχουν δει στο παρελθόν ήδη την κυβέρνηση Μπαρνιέ και Μπαϊρού (σήμερα) να καταρρέουν.

Μια ελπίδα θα ήταν Ρεπουμπλικανοί και Σοσιαλιστές να αποφασίσουν να συνεργαστούν έστω συναινετικά, για να αποφευχθεί το “φάντασμα” της ακροδεξιάς που έρχεται καλπάζον.

Σπαζοκεφαλιά; Το λιγότερο. Και επακόλουθο φυσικά μιας πολιτικής που εντέλει, απέτυχε.

Οι “εναλλακτικές” και το χρέος

Από την άλλη, ο Μακρόν θα μπορούσε να επιλέξει πρωθυπουργό από τα έμπιστά του πρόσωπα, όπως ο υπουργός Άμυνας Σεμπαστιάν Λεκορνού, ο μόνος που έχει υπηρετήσει τον πρόεδρο χωρίς διακοπή από το 2017 ως σήμερα. Παρόλα αυτά, όπως αναλύουν οι FT, το “να είσαι πολύ κοντά στον Μακρόν θα μπορούσε να γυρίσει μπούμερανγκ στις διαπραγματεύσεις με την αντιπολίτευση”.

Κατά τους FT, το να επιλέξει ο Μακρόν συντηρητικό πολιτικό από τους Ρεπουμπλικανούς (όπως είχε κάνει με τον Μπαρνιέ) δεν θα μπορούσε να διασφαλίσει συναίνεση της Λεπέν “για να μην καταρρεύσει η χώρα”, καθώς η ίδια θέλει πάση θυσία την προεδρία.

Μια ακόμη εναλλακτική είναι ο Ερίκ Λομπάρντ, νυν υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας, ο οποίος έχει αυτοπροβληθεί ως κάποιος που μπορεί να χρησιμεύσει ως “γέφυρα” προς τους Σοσιαλιστές, δεδομένου ότι ήταν μέλος του κόμματος. Όμως, ως μέλος της αντιδημοφιλούς πρότασης Μπαϊρού, έχει και εκείνος “στιγματιστεί”. Μια παρόμοια επιλογή θα ήταν ο Πιερ Μοσκοβισί, ή ο διοικητής της Τράπεζας της Γαλλίας, François Villeroy de Galhau.

Όποιος κι αν διοριστεί, ο στόχος του δεν θα είναι απλώς να “περάσει” τον επόμενο προϋπολογισμό αλλά να συμβιβάσει την αντιπολίτευση.

Φυσικά, αν ο Μακρόν αυτή τη στιγμή πάει σε εκλογές, αυτό θα σήμαινε πιθανότατα μια ευρεία νίκη για τη Μαρίν Λεπέν. Ο Μακρόν, ωστόσο, έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν πρόκειται να παραιτηθεί πριν από τη λήξη της θητείας του το 2027. Την ίδια ώρα πάντως, η UBS και η UniCredit συγκλίνουν στην εκτίμηση ότι ο εκλογικός κίνδυνος είναι πολύ υψηλότερος από εκείνον του καλοκαιριού του 2024, όταν ο Μακρόν είχε προκηρύξει πρόωρες εκλογές.

Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η άκρα δεξιά είναι η μεγάλη κερδισμένη από την τρέχουσα κρίση.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το δημόσιο χρέος της Γαλλίας ανήλθε στις αρχές του 2025 στα 3,3 τρισ. ευρώ, ή στο 114% του ΑΕΠ. Πρόκειται για το τρίτο υψηλότερο ποσοστό χρέους στη ζώνη του ευρώ μετά την Ελλάδα και την Ιταλία, ποσό που αντιστοιχεί σε σχεδόν 50.000 ευρώ ανά Γάλλο πολίτη. Το περσινό έλλειμμα διαμορφώθηκε στο 5,8% του ΑΕΠ και φέτος αναμένεται να αγγίξει το 5,4%.

Συνολικά, η Γαλλία βρίσκεται στα πρόθυρα της στασιμότητας – η ανάπτυξη το 2025 προβλέπεται στο 0,6, κάτι που είναι κατά πολύ χαμηλότερο από τον μέσο όρο στην ευρωζώνη (0,9%).

Η πολιτική κρίση ξεσπά λίγες ημέρες πριν από την ανακοίνωση της αξιολόγησης του χρέους από τον οίκο Fitch και την ενδεχόμενη υποβάθμιση της Γαλλίας εντός της σημερινής συγκυρίας της πολιτικής αβεβαιότητας που δημιουργεί ανησυχία για αναταραχή στις αγορές.